الن بستاکیان – تفرقه یکی از دردهای جامعه ایرانیان است و می‌بایست مورد توجه و درمان قرار گیرد. برای درمان این درد، اقداماتی را که بین ما شکاف ایجاد می‌کند باید با اقداماتی جایگزین کنیم که بطور سازنده پیوندهای ما را متحد و تقویت می‌کند. مثل هر پروژه‌ای، این موضوع نیز احتیاج به تدوین استراتژی، برنامه‌ریزی، و بعد اجرا دارد.
ابتدا بیایید رفتارهای معمول تفرقه‌افکنان را مرور کنیم:
دورویی و استاندارد دوگانه
کنترل‌طلبی افراطی
پرهیز از شفافیت
تمایلات و تناقضات شغلی
خودخواهی
عادت به سرزنش دیگران یا ترس از سرزنش دیگری
غیبت
اولویت علاقه فردی بر منطق جمعی
اولویت اعتبار شخصی
شایعات و افسانه‌ها
رقابت‌های تیمی
کسب اعتبار فردی با تکیه بر تلاش‌های گروهی
در مقابل یکدیگر قرار دادن تیم‌ها
راه ندادن ذینفعان غیردلخواه
قدرت‌طلبی در همه امور
اعمال کنترل غیرضروری
پنهان کردن یا تکه تکه کردن اطلاعات
تعریف اهداف/ استراتژی بدون هماهنگی با دیگران
اجرای برنامه‌ها بدون هماهنگی با دیگران
جداگانه تعریف کردن موفقیت
توهین، تمسخر، انگ و برچسب زدن
و موارد مشابه…
حالا نوبت لیست کردن رفتارهای پیونددهنده و متحدکننده است:
شفاف و راستگو بودن
رو در رو حرف زدن و نه پشت سر
درخواست بازخورد و فیدبک
توسعه شبکه خود و ساختن پل ارتباطی
جذب و یادگیری از دانش و توانایی‌های دیگران
در بر گرفتن همه در حد ممکن
مشورت با همه
همدردی و فروتنی
گوش کردن و سوال پرسیدن
در نظر گرفتن دیدگاه دیگران در مورد رویدادها
قبول مسئولیت موفقیت و شکست هر دو
در مواجهه با پاسخ ناامید کننده، طرح این پرسش که «چگونه می‌توانیم تغییر ایجاد کنیم»
تعریف شفاف قوانین اساسی بازی و مشارکت به صورت مشترک و جمع و نه تکروانه
عدم ترس و فرار از از آزمون، خطا، شکست و یادگیری
ترویج پرسش و پاسخ در مورد اینکه: چه می‌شد اگر…؟
پذیرش اشتباهات خود
به اشتراک گذاشتن تجربیات
جشن گرفتن موفقیت‌ها و دستاوردهای گروهی کوچک و بزرگ و اعلام پیشرفت‌ها
و موارد مشابه…
چه باید کرد؟
فرض کنیم می‌خواهیم مشکل تفرقه را در گروهی کوچک یا بزرگ کاهش دهیم. حل کامل مشکل ممکن است احتیاج به زمان طولانی داشته باشد و برای همین در جمله قبل از واژه «کاهش» استفاده کردم. برای شروع باید مشخص کنیم که کدام رفتارهای مشاجره‌آمیز یا تفرقه‌انداز بین ایرانیان بیشتر رایج است. می‌توانیم چند رفتار ذکرنشده در بالا را اضافه کنیم یا از میان مجموعه‌ای از رفتارهای بالا مواردی را انتخاب کنیم.
در مرحله بعد، رفتارهای تفرقه‌انگیز را با توجه به اهمیت آنها باید طبقه‌بندی کنیم.
ابتدا فهرستی از مضرترین رفتارهای تفرقه‌انگیز تهیه کنیم و سپس به طبقه‌بندی رفتارها بر اساس تأثیرات آنها بر ازدیاد یا تحکیم تفرقه ادامه دهیم.
یک یا چند رفتار متحدکننده را نیز به هر یک از رفتارهای تفرقه‌انداز فهرست خود اختصاص دهیم (برای تقلیل یا تثبیت کردن آنها). برای غلبه بر تفرقه، باید شروع به تشویق به عادت‌های متحدکننده کنیم. با توجه به این موضوع، باید مطمئن شویم رفتارهایی که انتخاب می‌کنیم مرتبط، مناسب و قابل دستیابی و عملی هستند.
مکان یا موضوعی خاص را برای تمرین رفتارهای متحدکننده انتخاب کنیم. شرایط، شرکت‌کنندگان و رفتارهای متحدکننده را تعیین و اعلام کنیم. خودمان به آن رفتارها عمل کنیم.
در اجرای پروسه بالا، سه نکته مهم را باید در نظر گرفت:
یک: خود را برای پذیرش رفتارهای تفرقه‌انگیزی که در هر حال ممکن است رخ بدهند آماده کنیم. دنبال ایده‌آل نباشیم، .مخصوصا در شروع کار.
دو: روش‌هایی را بررسی کنیم که در آن چندین رفتار تفرقه‌انداز را می‌توان توسط یک رفتار ارتباطی مهار کرد. این به کارآیی و به حداقل رساندن زمان لازم برای این روند کمک می‌کند.
سه: کار را می‌توانیم با گروهی کوچکتر و به صورت پایلوت و آزمایشی تمرین کنیم. حتی اگر به نتیجه نرسد، باز هم از آن درس خواهیم گرفت. ما چیزهای زیادی در مورد عملکردهای خوب یا ضعیف کشف خواهیم کرد. مهمترین نکته این است که دوباره سعی کنیم.
*دکتر الن بستاکیان مدیر ارشد تخصص مدیریت تغییر در انجمن جهانی متخصصین مدیریت تغییر، عضو اندیشکده ققنوس، مشاور ایرانسانس، و موسس اندیشکده مدیریت هوشمند تغییر برای حقوق بشر در کانادا است.
