پتکین آذرمهر – اندیشکده بانفوذ «تبادل سیاست» (پالیسی اکسچنج) در لندن اخیرا گزارشی مفصل در۸۷ صفحه با عنوان «تهران روی خط – تهدید ایران علیه بریتانیا» منتشر کرده است. این گزارش با شناسایی مجموعه‌ای از نهادهای پوششی جمهوری اسلامی در بریتانیا نشان می‌دهد که فعالیت‌های رژیم تحت پوشش آزادی و تساهل مذهب در دو دهه اخیر، چه چالش‌ها و تهدیدهای منحصر به فردی را برای امنیت بریتانیا به وجود آورده است. با اینکه این گزارش ۸۷ صفحه‌ای همه نهادهای پوششی و علنی جمهوری اسلامی و فعالیت‌هایش در بریتانیا را در بر نمی‌گیرد، اما در عین حال گردآوری جامعی از شیوه نفوذ و عملیات جمهوری اسلامی در داخل خاک بریتانیا به حساب می‌آید. پیشنهاد ۱۴ ماده‌ای گزارش یادشده برای مقابله با نفوذ جمهوری اسلامی نیز در صورتی که اتخاذ و اجرا شود می‌تواند موثر باشد.
برای بریتانیا، حکومت جمهوری اسلامی ایران، یک نظام متخاصم و تهدیدی برای امنیت این کشور به شمار می‌آید. جمهوری اسلامی بارها شهروندان بریتانیایی را به گروگان گرفته و در گردهمایی‌های هوادارانش شعار «مرگ بر انگلیس» سر داده است.
در عین حال جمهوری اسلامی با ایجاد نهادهای مختلف به دنبال اعمال نفوذ اجتماعی، فرهنگی و افزایش قدرت دخالت سیاسی خود در داخل انگلستان است. نفوذی که با سهل‌انگاری نیروهای امنیتی بریتانیا اینک به طرز خطرناکی گسترش پیدا کرده است.
در انتقاد از سهل‌انگاری و کم‌کاری نیروهای امنیتی و وزارت کشور بریتانیا، گزارش اندیشکده «تبادل سیاست» یک پرسش اساسی مطرح می‌کند که بدون جواب مانده است:
«روشن است که محافظت از بریتانیا در برابر تروریسم دولتی [رژیم] ایران، وظیفه چه کسی است: پلیس و سرویس‌های امنیتی! اما وظیفه چه کسی است که با گسترش نفوذ نرم جمهوری اسلامی در بریتانیا مقابله کند؟ فرآیندی که طی آن جمهوری اسلامی تلاش می‌کند بر سازمان‌های سیاسی، مذهبی، آموزشی و فرهنگی در این کشور تأثیر بگذارد.»
این ایده که جمهوری اسلامی ممکن است به دنبال تأثیرگذاری بر مسلمانان بریتانیا و گسترش نفوذش از طریق آنان باشد، و اینکه جلوگیری از آن وظیفه کیست، به وضوح در شرح وظایف سرویس‌های امنیت داخلی بریتانیا دیده نمی‌شود.
نویسنده اصلی این گزارش، دکتر پل استوت رئیس بخش امنیت و افراط‌گرایی در اندیشکده «پالیسی اکسچنج» است.
۱۶ صفحه از این گزاِرش در بخش اول مربوط به مرکز اسلامی انگلستان در محله میداول لندن است که از آن به عنوان شریان اصلی جمهوری اسلامی در بریتانیا نام می‌برد. مدیران مرکز اسلامی انگلستان از ابتدای تاسیس تا امروز، آیتالله محسن اراکی، حجت‌الاسلام عبدالحسین معزی، شیخ محمدعلی شمالی، و سید‌هاشم موسوی بوده‌اند که همگی مستقیما توسط علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی برای اداره این نهاد منصوب شده‌اند.
فعالیت‌های علنی مرکز اسلامی اخیرا با محدودیت‌هایی مواجه شده است. کمیسیون نظارت بر نهادهای خیریه از سال ۲۰۲۲ تحقیقات قانونی درباره مرکز اسلامی را شروع کرده و با انتصاب خانم اما مودی یک وکیل انگلیسی به عنوان مدیر موقت مرکز و برکناری سید‌هاشم موسوی، فعالیت‌های سیاسی مرکز را با موانعی مواجه کرده است. اما با وجود این، پس از گذشت ۲ سال تحقیق و تفحص، هنوز گزارش نهایی درباره مرکز اسلامی منتشر نشده است.
این در حالیست که بدون شک شبکه نفوذ جمهوری اسلامی در بریتانیا به این مرکز اسلامی محدود نمی‌شود.
فصل دوم گزارش، فهرستی از نهادهای دیگر مربوط به مجموعه شبکه نفوذ جمهوری اسلامی در بریتانیاست که شامل این سازمان‌ها و انجمن‌هاست:
۱- کمیسیون حقوق بشر اسلامی
۲- رسالت اسلامی جامعه «اهل ال بیت»
۳- خیریه «دارالاسلام»
۴- «بیت طه»
۵- حوزه علمیه ویلسدن
۶- کالج اسلامی
۷- بنیاد المهدی
۸- انجمن دانشجویان مسلمان بریتانیا
۹- بنیاد جوانان لبنان
۱۰- مدرسه جمهوری اسلامی
به نظر می‌رسد نفوذ جمهوری اسلامی در اسکاتلند بسیار عمیق‌تر از آنچه در ابتدا پنداشته می‌شد باشد. جامعه «اهل بیت» در سال‌های گذشته کنفرانس‌های سالیانه‌ای زیر عنوان کنفرانس «صلح و وحدت» برگزار کرده که در آن چهره‌های سرشناس سیاسی اسکاتلند، و حتی رده‌های بالای پلیس و ارتش بریتانیا هم در آن شرکت کرده و در کنار نمایندگان ولی فقیه پس از صرف ناهار سخنرانی کرده‌اند.
در سال ۲۰۱۷ سرلشکر باب بروس که بالاترین مقام ارتش بریتانیا در اسکاتلند به شمار می‌رفت، یکی از مدعوین و سخنرانان اصلی این کنفرانس بود. در این سخنرانی ، سرلشکر باب بروس پس از ادای «سلام علیکم» در برابر نمایندگان جمهوری اسلامی، افتخار کرد که در کنار آنهاست و با اشاره به اینکه «همه خواهان صلح هستند»، ابراز امیدواری کرد که «چنین تعاملاتی به کسب اعتماد متقابل کمک کند».
نیکلا استرژن و الکس سموند که هر دو پیشتر «وزیر اول» اسکاتلند و رهبر «حزب ملی اسکاتلند» بوده‌اند نیز در کنفرانس‌های «صلح و وحدت» شرکت کرده‌اند. در فیلمی که از این کنفرانس در سال ۲۰۱۳ منتشر شد، الکس سلموند پس از اتمام سخنرانی به سوی آیتالله اراکی رفته و با او روبوسی می‌کند.
یکی دیگر از موارد انتقادی گزارش یاد شده، عملکرد دولت‌های مختلف بریتانیا در سهل گرفتن صدور ویزا برای روحانیون حکومتی است. از سال ۲۰۰۵ میلادی تا کنون، ۱۰۰ مورد ویزای ورود به انگلستان برای مقامات مذهبی جمهوری اسلامی صادر شده است، از این صد مورد ، ۲۱ ویزا برای روحانیون و ۷۹ ویزا برای کسانی بوده است که در اجرای تشریفات مذهبی کمک می‌کنند. ۸ نفر از روحانیون ایرانی نیز مجوز اقامت دائم انگلستان را دریافت کرده‌اند. اسامی این ۸ نفر مشخس نیست اما می‌توان حدس زد که آیتالله اراکی و شیخ محمدعلی شمالی در شمار این ۸ نفر باشند.
گزارش اندیشکده «تبادل سیاست» بر این باور است که جمهوری اسلامی نقش اساسی در سازماندهی تظاهرات طرفداران فلسطین در انگلستان داشته و شبکه «جنگ نرم» رژیم در داخل بریتانیا توانسته برنامه‌ها و دستورکارهای حکومت جمهوری اسلامی را تا حد زیادی پیش ببرد. جنگ اسرائیل علیه حماس پس از حمله تروریستی ۷ اکتبر، فرصت خوبی برای جمهوری اسلامی فراهم کرد تا با استفاده تمام‌عیار از شبکه نفوذی که بیش از ۲۰ سال برایش تلاش کرده برنامه‌های خود را در بریتانیا پیش ببرد.
برای مقابله با نفوذ روزافزون جمهوری اسلامی در بریتانیا، گزارش اندیشکده «پالیسی اکسچنج» ۱۴ مورد زیر را پیشنهاد کرده است:
۱- عدم صدور ویزاهای مذهبی برای اشتغال در نهادهای جمهوری اسلامی در بریتانیا
۲- بازنگری در صدور ویزا برای کل مقامات جمهوری اسلامی ایران
۳- سختگیری بیشتر روی کمیسیون نظارت بر نهادهای خیریه برای انجام درست وظایف‌شان
۴- قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست تروریستی
۵- تحقیق درباره نقش جمهوری اسلامی برای پیشبرد قوانین علیه توهین به مقدسات
۶- تحقیق از سوی وزارت کشور بریتانیا در مورد فعالیت‌های سازمان‌های حشد الشعبی در این کشور
۷- تمرکز بیشتر از سوی وزارت کشور و سرویس‌های امنیتی بریتانیا روی فعالیت‌های جمهوری اسلامی
۸- در نظر گرفتن امنیت و ارزش‌های بریتانیا هنگام بررسی پرونده‌های پناهندگی
۹- درخواست وزارت کشور از سرویس‌های امنیتی برای تهیه گزارش سالانه از تهدیدهای افراط‌گرایانه
۱۰- مقابله پیشگیرانه با حملات سایبری جمهوری اسلامی
۱۱- به کار گرفتن بیشتر فارسی‌زبانان در سرویس‌های امنیتی
۱۲- اجرای قانون جدید امنیت ملی که در ژوئیه سال پیش (۲۰۲۳) به توشیح پادشاه رسید
۱۳ – درک درست از اینکه کنفرانس‌های «صلح و وحدت» در اسکاتلند چگونه شکل گرفتند و علت شرکت مقامات بریتانیایی در آن
۱۴- گردآوری بیشتر آمار از پیروان فرقه‌های مختلف اسلام در بریتانیا برای تجزیه و تحلیل بهتر
جای تاسف است که این گزارش تا زمان تنظیم و انتشار این گزارش نه در میان اپوزیسیون جمهوری اسلامی در خارج کشور و نه در رسانه‌های فارسی‌زبان بازتابی نداشته است.
