چشم‌انداز روشن اقتصادی وجود ندارد؛ وعده‌فروشی خاندوزی درباره اقتصاد رکود زده ایران

کارشناسان اقتصادی معتقدند چشم‌انداز روشن از کاهش تورم برای سال‌ ۱۴۰۳ و حتی سال‌های بعد وجود ندارد در حالی که دولت مدعی بهبود شرایط اقتصادی و کاهش تورم است.

وحید شقاقی شهری اقتصاددان و کارشناس اقتصادی درباره چشم‌انداز تورمی اقتصاد ایران معتقد است که چشم‌انداز روشن از کاهش تورم برای سال‌های ۱۴۰۳ و بعد فعلا مشاهده نمی‌شود و تصمیمات سخت کنترل تورم مشاهده نمی‌شود.

این اقتصاددان با تأکید بر اینکه «سیاست‌های پولی بانک مرکزی در برابر ناترازی‌های اقتصاد کلان پاسخگو نیست، گفته «گسست بین بخش پولی از بخش واقعی، برقرار و تشدید شده است. بخش واقعی اقتصاد ایران کار نمی‌کند و همین مسئله در تشدید گسست بخش پولی و واقعی اثرگذار است.»

مقامات دولت اما معقتدند کارنامه اقتصادی دولت رئیسی مثبت بوده و وضعیت اقتصاد رو به بهبود و تورم رو به کاهش است. احسان خاندوزی وزیر اقتصاد دولت روحانی نیز در اظهارنظرها صرفا به وعده فروشی و ادعاهای نادرست مشغول است.

خاندوزی روز دوشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۳ درباره برنامه دولت برای تحقق شعار سال ۱۴۰۳ که از سوی علی خامنه‌ای به عنوان «جهش تولید با مشارکت مردم» نامگذاری شده مدعی افزایش سطح تولید در اقتصاد شده و گفته «افزایش میزان تولیدات نفتی در دولت سیزدهم ناشی از افزایش قدرت صادرات نفت است. متأسفانه در دوره‌های اخیر برخی از دولتها ادعا می‌کردند که با وجود تحریمها،‌ جمهوری اسلامی نمی‌تواند نفت بیشتر صادر کند اما تجربه‌ی این دولت نشان داد که ما می‌توانیم. الان متقاضی نفت صادراتی وجود دارد و ما به آن میزان تولید نفت نداریم که در اختیار آنها قرار بدهیم.»

وزیر اقتصاد که با وبسایت رهبر جمهوری اسلامی گفتگو می‌کرده گفته شواهد مختلفی به ما حکایت می‌کند که اتفاقاً رشد سال ۱۴۰۲ یکی از باکیفیت‌ترین رشدهای اقتصادی تمام سال‌های اخیر اقتصاد ایران است.

احسان خاندوزی گفته رشد سرمایه‌گذاری در سال ۱۴۰۲ بیش از ۴/۵ درصد رشد داشته، نرخ بیکاری کاهش و مشارکت اقتصادی افزایش یافته است. او همچنین مدعی شده در سال ۱۴۰۲ یکی از بالاترین مقادیر سرمایه‌گذاری‌های واقعی خارجی رقم خورد؛ نه فقط آن چیزهایی که تفاهم و امضا شده است بلکه آن چیزی که واقعاً منتج به عقد قرارداد و ورود سرمایه‌گذاری خارجی شده، حدود پنج و نیم میلیارد دلار در سال ۱۴۰۲ بوده است.

کارشناسان اقتصادی ادعاهای تیم اقتصادی دولت ابراهیم رئیسی را رد کرده و نسبت به آمارهای ارائه شده نیز با تردید روبرو هستند.

براساس اعلام گمرک، تراز تجاری کشور در سال ۱۴۰۲ منفی ۱۷ میلیارد دلار بوده است. همچنین تراز کالایی کشور در سال ۱۴۰۱ منفی ۲/۶میلیارد دلار بوده و اختلاف ۱۱ میلیارد دلاری تراز تجاری سالهای ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ نیز به دلیل کاهش ۹ درصدی صادرات و افزایش ۱۰ درصدی واردات است.

فرشاد مومنی اقتصاددان با اشاره به عدم شفافیت آمارهای ارائه شده از سوی دولت گفته «با پاک کردن صورت مسائل و حذف داده های ضروری یا به تاخیر انداختن انتشار آنها یا خدای نکرده دست بردن در آنها، که به غیر از اینکه از نظر اخلاقی مذموم است، خیانت به منافع ملی هم هست، مشکلی از مشکلات کشور حل نمی شود. هر کس با هر توجیهی این کار را می کند، باید صمیمانه و خاضعانه او را نسبت به خیانتی که به کشور می کند، آگاه کنیم.»

مومنی با بیان اینکه اگر سیاست‌های آموزشی، عمرانی، پولی، مالی و تجاری و نرخ ارز، بر مبنای ضربه زدن به تولید یا بی اعتنایی به آن باشد، به جای توسعه، رو به اضمحلال خواهید گذاشت، تأکید کرده که «تصمیم گیری راجع به صنعت، تصمیم گیری دورمدت است؛ بنابراین با رویکردهای کوته نگرانه رانتی نمی‌توان آن را بنا کرد. شما می‌خواهید مشکلات کوته نگری رانتی را با تزریق ارز و ریال بپوشانید، در حالی که این شدنی نیست و فساد، نابرابری و ناهنجاری‌های بیشتر را به گرفتاری‌های موجود اضافه می‌کنید.»

راه نجات از اندیشه توسعه آغاز می شود، ادامه داد: باید یک پرسش فراگیر ملی را جدی بگیریم که چه باید کرد که در ساحت اندیشه و عمل، کوته نگری در نظام تصمیم‌گیری‌های کشور جای خود را به دورنگری اعتلابخش و توسعه خواه بدهد. باید تأکید کرد که در ساحت اندیشه، آنچه که حلقه وصل حرکت هر جامعه به سمت توسعه یا اضمحلال است، تلقی از تولید فناورانه به مثابه حیات جمعی است.»

مهدی پازوکی دیگر اقتصاددانی است که به عملکرد نامطلوب اقتصادی دولت اشاره کرده و گفته «دولت سیزدهم به لحاظ اقتصادی فاقد برنامه منسجم و عملی است و همین امر سبب شده بحرانی جدی در این حوزه گریبان مردم و سفره خانوارهای ایرانی را بگیرد.»

مهدی پازوکی با اشاره به افزایش پایه پولی و نقدینگی در دولت ابراهیم رئیسی گفته «می‌دانید دلیل اصلی عدم توفیق دولت سیزدهم در تحقق وعده کنترل تورم و نرخ ارز چیست؟ یک علت مهم این است که طی دو سال و نیم گذشته، این دولت ۶۰۰ هزار میلیارد تومان پول چاپ کرده است، یعنی پایه پولی در ۳۰ماه، ۱۱۵ درصد افزایش داشته است»

این اقتصاددان تأکید کرده که «متأسفانه این دولت با بحران جدی در عدم آشنایی با بدیهیات اقتصاد روبروست و من واقعا برای توصیف این وضعیت از عبارت جهالت اقتصادی استفاده می‌کنم. این دولت درگیر جهالت اقتصادی است و اگر چنین نبود، با گذشت بیش از چهل وپنج روز از سال بودجه این مملکت هنوز بلاتکلیف نبود.»

او افزوده که «در حقیقت بخش درآمدی بودجه تا کنون تعیین تکلیف شده است و بخش درآمد فقط سه بخش مالیات، نفت و اوراق مالی را در بر می‌گیرد اما هنوز تکلیف مهمترین مساله یعنی مخارج بودجه روشن نیست. این در حالی است که دولت با رشد فزاینده مخارجش در شرایط کنونی روبرو شده است.»

کامران ندری اقتصاددان نیز در یادداشتی با عنوان «چند توصیه به وزیر اقتصاد» در روزنامه «‌هم‌میهن» نوشته که احسان خاندوزی وزیر اقتصاد نباید «واقعیت مربوط به تحریم‌ها را کتمان» کند. او افزوده که «فشار و مشکلاتی که تحریم‌ها به مردم تحمیل کرده است را کتمان نکنند و در واقع صحبت‌هایی که اقتصاد را با تحریم هم می‌توان اداره کرد یا به تعبیر آقای رئیسی اقتصاد ایران تحریم‌ناپذیر شده است را جدی نگیرند.»

کامران ندری افزوده «کتمان کردن واقعیت‌ها اعتبار افراد را کاهش می‌دهد. مهم‌ترین چیزی که یک سیاست‌گذار اقتصادی به آن نیاز دارد، اعتبار است. اگر با این نوع بیان‌ها و حرف‌ها – که البته متاسفانه این نوع بیان‌ها و صحبت‌ها جدید نیست و پیش از این هم وجود داشته است- چیزی حل می‌شد، تاکنون شده بود.»