مرگ ابراهیم رئیسی آنهم در سانحه مشکوک سقوط هلی‌کوپتر به همراه حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی بازتاب گسترده‌ای در فضای بین‌المللی داشته است. کارشناسان دیدگاه‌های مختلفی را درباره پیامدهای احتمالی مرگ وی برای نظام جمهوری اسلامی بیان می‌کنند اما تقریبا همگی آنها معتقدند رئیسی اگرچه مهره سرسپرده علی خامنه‌ای بود ولی مرگ وی در معادلات قدرت بر سر جانشینی رهبر جمهوری اسلامی تأثیر مستقیم خواهد داشت.
برخی تحلیلگران مرگ رئیسی را به نفع مجتبی خامنه‌ای می‌دانند زیرا معتقدند تنها رقیب پسر رهبر جمهوری اسلامی برای جانشینی پدرش بود. اما شماری دیگر می‌گویند مجتبی تنها گزینه رهبری احتمالی در آینده نیست و حتا افرادی مثل علیرضا اعترافی رئیس حوزه‌های علمیه، صادق آملی لاریجانی و همچنین حسن خمینی نوه خمینی نیز خودشان را در قد و قامت رهبری رژیم می‌بینند هرچند که با وجود بحران‌های داخلی و بین‌المللی سرنوشت جمهوری اسلامی در کل مشخص نیست و چه بسا همین افراد را نیز برای رقابت بر سر چنین مقام بی‌سرانجامی به تأمل وادارد.
آناتولی: سناریوی گذار پس از خامنه‌ای راحت‌تر تحقق پیدا می‌کند
خبرگزاری دولتی ترکیه «آناتولی» در مقاله‌ای به قلم حقی اویغور استاد دانشگاه و کارشناس روابط بین‌الملل با تیتر «ادعای سوء قصد یا سانحه را چگونه باید خواند؟» با اشاره به درگیری‌های جمهوری اسلامی و اسرائیل نوشت، «اگر این حادثه خرابکاری مربوط به اسرائیل باشد، انکار آن بسیار آسان خواهد بود، تنها دو طرف از پشت پرده این حادثه آگاه خواهند شد و شاید این حادثه برای مدتی، تنش فزاینده را کاهش دهد.»
وی اشاره کرده «کمتر ایرانی برای رئیسی عزادار خواهد شد زیرا آنها او را به عنوان قاضی مرگ به یاد خواهند آورد.» وی می‌نویسد، «سناریوی دیگر، بیشتر شبیه یک تئوری توطئه است، اما تصمیم به پرواز یک هلی‌کوپتر بسیار قدیمی در یک منطقه کوهستانی در شرایط بد جوّی، چنین شایعاتی را تقویت می‌کند. با خروج کامل ابراهیم رئیسی از صحنه سیاست داخلی، شانس مجتبی خامنه‌ای پسر علی خامنه‌ای برای جایگزینی پدرش به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. در این راستا، شانس محمدباقر قالیباف رئیس فعلی مجلس شورای اسلامی که از متحدان مهم وی است، برای ریاست‌جمهوری در انتخابات ۵۰ روز آینده نیز افزایش یافته است. با یکدست شدن دولت، سناریوهای گذار پس از خامنه‌ای راحت‌تر تحقق پیدا می‌کند.»
دو ماه قبل از کشته شدن رئیسی برخی منابع گزارش داده بودند که مجتبی خامنه‌ای با همراهی شماری از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طرح عبور از رئیسی را دنبال می‌کند.
شورای آتلانتیک: ضربه به خامنه‌ای
اندیشکده آمریکایی «شورای آتلانتیک» بر اساس اظهار نظر شماری از تحلیلگران مسائل ایران پیش‌بینی کرده است که مرگ رئیسی تأثیری در سیاست‌های کلی حکومت از جمله برنامه هسته‌ای و سیاست‌های منطقه‌ای نخواهد داشت اما دنی سیترینوویچ پژوهشگر مسائل خاورمیانه در «شورای آتلانتیک» معتقد است مرگ رئیسی «ضربه به خامنه‌ای» است و در سیاست‌های داخلی ایران «بسیار مهم» است. او می‌نویسد: «خلائی که بعد از مرگ رئیسی ایجاد شده، در شرایطی که حکومت با سقوط شدید اعتماد عمومی روبرو است، نگرانی رژیم از بی‌ثباتی سیاسی را افزایش می‌دهد.»
او معتقد است مرگ ابراهیم رئیسی برای خامنه‌ای گران تمام می‌شود زیرا به باور او خامنه‌ای «انتخاب رئیسی به عنوان رئیس جمهور را مهندسی کرد تا مطمئن شود حکومت، هویت ایدئولوژیک خود را بعد از دوره حسن روحانی، و در آینده برای جانشینی رهبری، حفظ می‌کند.»
راب مک‌ایر سفیر پیشین بریتانیا در تهران که عضو «پروژه استراتژی ایران» در «شورای آتلانتیک» است می‌نویسد، «سقوط هلی‌کوپتر [موجودیت] رژیم را تهدید نمی‌کند، اما همزمان با تلاش برای رویارویی با تهدیدات خارجی، بلاتکلیفی داخلی را به شدت افزایش خواهد داد.» وی عنوان کرد، رسیدن رئیسی به ریاست جمهوری به دلیل کاریزما یا ایده‌های مبتکرانه‌اش نبود بلکه او «نمونه‌ای روشن از وفاداری به رهبر جمهوری اسلامی بود.»
اکونومیست: آغاز جنگ قدرت
هفته‌نامه «اکونومیست» مرگ ابراهیم رئیسی را آغازگر یک «جنگ قدرت بزرگ» در جمهوری اسلامی دانسته و نوشته است «در میان یک جنگ منطقه‌ای، درگیری در خانه [ایران] بین روحانیون و نهادهای نظامی در جریان است. سه سال پیش، زمانی که ابراهیم رئیسی در یک انتخابات نمایشی به ریاست‌جمهوری رسید، برخی ایرانیان فکر می‌کردند که این پله‌ای برای رسیدن او به جایگاهی بالاتر [رهبری رژیم] است زیرا تصور می‌شد که علی خامنه‌ای، رهبر سالخورده و بیمار جمهوری اسلامی، عمر زیادی ندارد. با این حال تاریخ سرشار از اتفاقات کنایه‌آمیز است و پیروزی ابراهیم رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری، بجای هدایت او به بالاترین جایگاه، به قیمت جان‌اش تمام شد.»
در این مقاله با اشاره به اینکه «رئیسی رئیس جمهوری تابع رهبری» بود، تأکید شده «مرگ او اوضاع سیاسی ایران را متزلزل خواهد کرد و حکومت را وادار می‌کند در مقطعی دشوار رئیس جمهوری جدید پیدا کند؛ آنهم در شرایطی که درگیر یک جنگ منطقه‌ای است و دشمنان جمهوری اسلامی در حال بررسی تعمیق پیوندهای امنیتی برای مقابله با این کشورند. در داخل نیز اوضاع اقتصادی نابسامان است و احتمال دارد با تشدید تحریم‌های آمریکا آسیب بیشتری ببیند. در این وضعیت، مرگ رئیسی می‌تواند هرج و مرج بیشتری به وجود بیاورد.»
در بخش دیگری از این مقاله آمده، «رئیسی فهرست بلندبالایی از دشمنان داخلی دارد، از میانه‌روهای به حاشیه رانده شده تا محافظه‌کارانی که فکر می‌کنند او یک رئیس جمهوری ناتوان بوده است. بی‌دلیل نیست که این گمان وجود دارد که ممکن است دشمنان داخلی برای کشتن او توطئه کرده باشند.»
نیویورک تایمز: رئیسی مهره خامنه‌ای بود
روزنامه «نیویورک تایمز» که تقریبا همواره برقراری رابطه جمهوری اسلامی با آمریکا برایش در صدر مسائل ایران قرار داشته، این پرسش را مطرح کرده که آیا جانشینان رئیسی و امیرعبداللهیان رویکرد مشابهی را در باز گذاشتن «یک روزنه ارتباطی» با آمریکا و اجتناب از رویارویی مستقیم دنبال خواهند کرد؟
دیوید ای. سنگر نویسنده این مقاله با اشاره به «اقدامات محافظه‌کارانه جمهوری اسلامی برای پرهیز از رویارویی مستقیم با آمریکا» و همچنین با تأکید بر «مذاکرات غیرمستقیم اخیر میان [رژیم] ایران و آمریکا در عمان» رئیسی را «مهره خامنه‌ای» خواند و پیش‌بینی کرد، جانشین او و همچنین جانشین حسین امیرعبداللهیان نیز همان سیاست‌های رهبر جمهوری اسلامی را دنبال خواهند کرد.
نویسنده همچنین تأکید کرده است، در چند سال گذشته تمرکز آمریکا روی آینده جمهوری اسلامی بعد از مرگ علی خامنه‌ای بود اما کسی فکرش را نمی‌کرد که او مجبور شود در سن ۸۵ سالگی یک رئیس جمهور جدید انتخاب کند.
