«آرادکوه» مرکز دفن و بازیافت پسماند در نزدیکی تهران، به بحرانی جدی برای پایتخت تبدیل شده است. مدیران استان تهران حتی نتوانسته‌اند در سال‌های گذشته عملیات کمپوست‌سازی اصولی را در آن پیش ببرند و زباله در نزدیکی تهران همچنان کوهی استوار بهداشت و سلامت شهروندان ساکن پایتخت را تهدید می‌کند.
آرادکوه در ۱۸ کیلومتری جنوب تهران، نقطه‌ای است که در بی‌تفاوتی مسئولان طی سال‌های گذشته به یک گره کور تبدیل شده است.
در حالی که سال‌ها انتشار بوی بد در حوالی فرودگاه بین‌المللی «خمینی» در جنوب تهران گزارش شده و منشاء این بو همچنان نامشخص مانده بود، حالا گویا مشخص شده بوی بدی که در بسیاری از روزها تا «بهشت زهرا» و محله‌های درون پایتخت می‌رسد، ناشی از هزاران تُن زباله‌ای است که در «آرادکوه» تلنبار شده است.
بوی بد تهران در طول ۳۰ سال گذشته ابتدا از مقبره روح‌الله خمینی رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی شروع شد اما مقامات استان تهران تا مدت‌ها از اعلام منشاء بوی بد پایتخت خودداری کردند.
آنها فرافکنی را تا جایی ادامه دادند که حتی در زمستان سال ۱۳۹۹ «مرکز بو» تشکیل دادند. صدرالدین علیپور مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در گفتگو با خبرگزاری «فارس» وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از راه‌اندازی مرکز «پایش بو» در تهران خبر داده که پس از سه دهه به مشام رسیدن بوی بَد و مشکوک در پایتخت تشکیل شد.
در همه آن سال‌ها نیز برخی کارشناسان نظرات مختلفی درباره منشاء احتمالی این بوی تعفن مطرح می‌کردند؛ آنها می‌گفتند بوی مربوطه ارتباط مستقیم با آلودگی ناشی از سوخت فسیلی، سوزاندن مازوت و تغییرات در گازهای موجود در هوا، وارونگی هوا و همچنین افزایش فاضلاب در شبکه زیر سطحی پس از بارش باران و برف دارد.
اکنون در حالی که بیش از سه سال است «آرادکوه» به عنوان منشاء بوی بد پایتخت معرفی و وعده داده شده بود با انتقال زباله‌ها، بوی بد هم پایان می‌یابد اما تغییری در وضعیت ایجاد نشده است.
حسن خلیلی آبادی عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران گفته «بیشتر زباله‌ها در مرکز دفن زباله تهران از نوع تَر است که در وسعتی حدود ۱۰۰ هکتار به ارتفاع ۶۰ متر رسیده و دفن می‌شوند!»
او همچنین گفته بود که در این منطقه روزانه ۱۰۰ کامیون حامل ۶۰۰ تن زباله در سه سرویس زباله‌های شهر تهران را در این منطقه تخلیه می‌کنند!
این در حالیست که به گفته مهدی جلیلی قاضی‌زاده دارای مدرک دکترای مهندسی محیط زیست با گرایش پسماند از دانشگاه تهران که مدیر پروژه مطالعات تعیین محل جدید دفن پسماند تهران است، این جابجایی را تا زمان حل مشکلات آرادکوه، باید مُسکّنی مقطعی ارزیابی کرد.
ارتفاع زباله‌های منشاء بوی تعفن فرودگاه «امام» به ۶۰ متر رسیده!
او گفته مکان جدیدی که بجای «آرادکوه» در نظر گرفته شده، در مرز استان قم و با فاصله ۲۸ کیلومتری از آرادکوه است، «اما این جانمایی برای سه دهه دیگر تهران لازم است و «آرادکوه» با استانداردسازی می‌تواند سه دهه مشکل پسماند پایتخت را حل کند و صحبت از جابجایی فقط استانداردسازی را به حاشیه رانده است.»
مهدی جلیلی قاضی‌زاده تأکید کرده که موضوع جابجایی «دقیقاً به مثابه مسکن است، اما بهسازی «آرادکوه» تدریجی و زمانبر است و وقتی می‌گوییم جانمایی جدید، یعنی می‌خواهیم صورت‌مسئله را پاک کنیم و به فکر بلندمدت نیستیم. مثلاً شهردار یا استاندار می‌خواهد در زمان مدیریت‌اش دیگر بویی از «آرادکوه» نیاید، اما این نشدنی است و بر اساس اسناد بالادستی هم اتفاقاً این نشدنی است.»
مدیر «پروژه مطالعات جانمایی محل جدید دفن پسماند تهران» توضیح داده که «آرادکوه نه لندفیل استاندارد دارد، نه کمپوست‌سازی درست. نه شیرابه‌هایش جمع‌آوری می‌شود و نه گاز متان حاصل از پسماند مدیریت می‌شود. آیا این مشکلات با راه‌اندازی مکان جدید قرار است حل شود؟ چرا با صرف هزینه برای چند دهه آینده این مرکز را استاندارد نمی‌کنند؟ این پرسش ما هم هست، هرچند همانطور که گفتم این مورد منافاتی با تعیین یک مکان جدید برای دهه‌های دیگر ندارد.»
این استاد دانشگاه تأکید کرده که «آرادکوه مرکز تولید آلودگی است و حالا قرار است مرکزی جدید در ۲۸ کیلومتری‌اش ساخته شود که اگر به همین منوال اداره شود، ما فقط محل آلودگی را جابجا کرده‌ایم. بنابراین طرح جامع به جابجایی اعتقاد ندارد و حتی می‌گوید این کار غلط است. وقتی سقف خانه‌مان آب می‌دهد که خانه را عوض نمی‌کنیم.»
محققان ناسا با نصب طیف‌سنج تصویربرداری (EMIT) در ایستگاه فضایی بین‌المللی با قابلیت تشخیص گازهای گلخانه‌ای از جمله متان و دی‌اکسیدکربن، موفق به شناسایی ۵۰ «ابر ساطع‌کننده متان» در چند منطقه جهان از جمله آسیای مرکزی (ترکمنستان) خاورمیانه و جنوب غربی ایالات متحده (حوزه پرمین، جنوب شرقی نیومکزیکو و یکی از بزرگ‌ترین میادین نفتی جهان) شدند.
بر اساس اطلاعات منتشرشده از ناسا، یکی از این کانون‌ها شامل «ابری از گاز متان به طول پنج کیلومتر» در آسمان جنوب تهران و بر بالای یک مجتمع دپوی زباله شناسایی شده و طبق تصاویر به دست آمده، این ابر پنج کیلومتری در هر ساعت حدود ۸۵۰۰ کیلوگرم متان به هوا می‌فرستد.
انتشار تصاویر ناسا در آبان ۱۴۰۱ با واکنش برخی مدیران حکومت روبرو شد. علیرضا فاضلی ثانی رئیس محیط زیست شهرستان ری گفته بود که «در مجتمع پردازش زباله آرادکوه چون لندفیل قدیمی و مربوط به حدود ۶۰ سال پیش است، تجهیزات و بستر مناسب برای استحصال گاز در آن تعبیه نشده است.»
علیرضا زاکانی شهردار تهران اما ناسا را «دروغگو» خواند و گفت: «هنوز از سوی دستگاه‌های بالادستی چیزی به ما اعلام نشده است و البته ناسا همه چیزش دروغ است و اینهم دروغ است.»
سال‌ها فرافکنی مقامات استانی سبب شده یک مجتمع پردازش زباله به کوه استواری از زباله تبدیل شود که نه تنها بوی نامطبوع آن مشام شهروندان را آزار می‌دهد و آنها را با عوارض بیماری‌زا روبرو کرده بلکه در تاریخ عملکرد جمهوری اسلامی ثبت کرده حکومت مدعی قدرت و اقتدار جهانی، حتی توان مدیریت زباله‌های تولید شده در پایتخت را هم ندارد!
