کتایون حلاجان – بیتا فرهی بازیگر شناخته شده سینمای ایران در تاریخ ۲۵ نوامبر ۲۰۲۳ چشم از جهان فرو بست. مراسمی بزرگداشت از هنر او مانند بیشتر هنرمندان ایرانی به ویژه در حوزه سینما در خارج مرزهای ایران و در شهر پاریس برگزار شد.
بیتا فرهی در سال ۱۳۶۸ توسط ناصر چشم آذر آهنگساز و نوازنده به داریوش مهرجویی معرفی و اینگونه وارد سینما شد و به بازیگری توانا تبدیل گشت.
نقش‌های تاثیرگذار و متفاوت وی در سینما و به‌خصوص در آثار داریوش مهرجویی در دوران پس از انقلاب و سال‌های شصت خورشیدی جایگاه تازه‌ای را برای زنان در سینمای ایران پس از ۵۷ باز کرد. بیتا فرهی در همان سیستم سانسور از چهارچوب‌ها و کلیشه‌های تحمیلی سینمای ایران تا اندازه‌ای بیرون رفت. فیلم «بانو » اثر داریوش مهرجویی در سال ۱۳۷۰ با بازی بیتا فرهی در نقش اول ساخته شد اما اجازه پخش نگرفت. این فیلم هفت سال پس از ساخت سرانجام در ۲۲ مهر ۱۳۷۷ در تهران اکران شد.
بیتا فرهی را می‌توان جزو بازیگران موج نو سینمای ایران پس از ۵۷ دانست. او با کارگردانان بسیاری مانند داریوش مهرجویی، بهمن فرمان آرا، احمدرضا درویش، مسعود کیمیایی، رخشان بنی اعتماد همکاری کرد و نقش‌های ماندگاری را در سینمای ایران بجای گذاشت. این هنرمند برای نخستین نقش خود در سینما در فیلم «هامون» به کارگردانی داریوش مهرجویی برنده دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول زن از جشنواره «فجر» شد.
پیش از انقلاب ۵۷ بیتا فرهی در سال ۱۳۵۲ برنده جایزه دختر شایسته شده بود. در سال ۱۳۵۷ برای ادامه تحصیلات به کالیفرنیا رفت و در رشته هنر از مدرسه هنر «جان پاورس» فارغ التحصیل شد و سپس در سال ۱۳۶۰ به ایران بازگشت.
این هنرمند در سال‌های اخیر در پاریس و تهران زندگی می‌کرد و در سن ۶۵ سالگی به علت بیماری چشم از جهان فرو بست.
روز شنبه ۲۵ ماه مه ۲۰۲۴ مراسم یادبودی برای این هنرمند به کوشش دختر او مهسا قریشی با همکاری هنرمندان فرانسوی و ایرانی در سینما بالزاک واقع در خیابان شانزه لیزه پاریس برگزار شد.
در این برنامه که هما معینی مجری و گرداننده آن بود، ابتدا دوست قدیمی بیتا فرهی، آلن برونه کارگردان و نویسنده فرانسوی سخنانی ایراد کرد. آلن برونه با اشاره به نقش‌آفرینی متفاوت بیتا فرهی در سینمای ایران، توانایی و هنرِ بازیگری او را مورد ستایش قرار داد. وی بازیگری بیتا فرهی در فیلم «خون بازی» اثر رخشان بنی اعتماد را نقطه عطفی در کارنامه هنری این هنرمند دانست.
ژان لوئیس اوزوات و پاسکال گوئن نویسنده و بازیگر فرانسوی بخشی از زندگینامه بیتا فرهی را به صورت نمایش‌خوانی با شعرهایی از مولوی به زبان فرانسه اجرا کردند. سپس فیلمی کوتاه از صحبت‌های کارگردانان بهمن فرمان آرا، داریوش مهرجویی و مسعود کیمیایی درباره فن بازیگری و نقش‌آفرینی‌های متعدد بیتا فرهی در سینمای ایران برای حاضران پخش شد.
در این برنامه سخنرانان یاد داریوش مهرجویی را نیز گرامی داشتند؛ کارگردانی که بیتا فرهی بیشترین همکاری را با او در سینما داشت. داریوش مهرجویی یکی از چهره‌های شاخص موج نو سینمای ایران به شمار می‌رود که در ۱۴ اکتبر ۲۰۲۳ به همراه همسر خود در خانه‌ی خود در کرج، هر دو به طرز فجیعی به قتل رسیدند.
در ادامه برنامه، شیوا ابراهیمی بازیگر و کارگردان تئاتر که به تازگی به جمعیت هنرمندان در تبعید پیوسته است از تاثیر بیتا فرهی بر نسل خود و سینمای ایران صحبت کرد.
شیوا ابراهیمی با اشاره به اولین بازی این هنرمند در سینما در نقش مهشید در فیلم «هامون» گفت که وی در نقش «مهشید» تمام تابوهای زنِ مطیعِ همسر، زنِ دهان بسته و سرکوب شده را که خصوصا پس از انقلاب بیشتر سریال‌ها و فیلم‌ها آن را تبلیغ می‌کردند و روی آن تاکید داشتند در هم شکست و تصویری از زنی مدرن ارائه کرد، زنی که می‌ایستد، پافشاری می‌کند، «نه» می‌گوید و انتخاب می‌کند. زنی که می‌خواهد سرنوشت خویش را به دست گیرد.
شیوا ابراهیمی در پایان صحبت‌های خود یکی از شعرهای مورد علاقه بیتا فرهی اثر شفیعی کدکنی را با همراهی سازِ تار به نوازندگی ساینا زمانیان برای حاضران دکلمه کرد.
این برنامه با سپاس و قدردانی مهسا قریشی دختر بیتا فرهی از حاضران و همچنین نمایش فیلم «هامون» اثر درخشان داریوش مهرجویی به پایان رسید.
