«بر اساس آمارهای وزارت بهداشت در سال گذشته ۷۲۶۱ نفر مبتلا به بیماری سل در کشور شناسایی شدند که ۲۴/۹ درصد از آنها از اتباع خارجی بوده‌اند.» این در حالیست که وزارت بهداشت پیشتر از شناسایی تعداد ۵۰۴۴ مورد مبتلا به سل در ۱۰ ماهه نخست سال ۱۴۰۰ خبرداده بود.
خبرگزاری «تسنیم» روز یکشنبه ۲۰ خرداد با اعلام این مطلب نوشت: «طبق اعلام وزارت بهداشت، تعداد کل موارد مبتلا به سل شناسایی شده در سال ۱۴۰۲ در کشور ۷۲۶۱ نفر بوده است. در سال گذشته از کل موارد مبتلا به سل در کشور، ۵۷ درصد موارد مرد و ۲۴ درصد موارد غیرایرانی و از اتباع بودند.»
در همین ارتباط خبرگزاری ایسنا نیز گزارشی که ۶ تیر ۱۴۰۲ منتشر کرد بدون اشاره به جزییات موارد ابتلا اعم از ایرانی و غیرایرانی در مورد تعداد مبتلایان به بیماری سل نوشت:«بنابر اعلام دفتر مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۱ از کل موارد مبتلا به سل در کشور، ۵۶ درصد موارد مَرد و ۲۲.۸ درصد موارد غیرایرانی بودند. همچنین تعداد کل موارد مبتلا به سل شناسایی شده در سال ۱۴۰۱ در کشور ۷۲۹۹ نفر بوده که از این تعداد ۳۹۴۵ نفر ( ۴/۶ در هر یکصد هزار نفر جمعیت) مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت بوده‌اند.»
در این گزارش به بررسی بروز بیماری سل از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ در کشور اشاره شده و ادعا شده که این ارقام «نشان‌دهنده روند کاهشی در بروز گزارش شده سل است؛ بطوری که میزان بروز گزارش شده کل موارد سل از ۱۰/۵ در ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در سال ۱۳۹۷، به ۸/۵ در ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در سال ۱۴۰۱ رسیده است. این آهنگ کاهشی در کلیه اشکال سل اعم از بروز سل ریه اسمیر مثبت، اسمیر منفی و نامشخص و خارج ریه مشاهده می‌شود.»
خبرگزاری «ایسنا» در ادامه این گزارش توضیح داده است که«افت بیماریابی سل در کشور در بازه زمانی سال ۱۳۹۹ مشهود است که این موضوع هم به دلیل پاندمی کووید۱۹ در جهان است. بدیهی است عواملی نظیر معطوف شدن حداکثر توجه سیستم به کووید، اعمال فاصله‌گذاری فیزیکی، خستگی نیروی انسانی، تشابه علائم تنفسی سل و کرونا، دلایل مهم دیگری هستند که سبب تشدید تاثیر منفی پاندمی کووید بر شناسایی و درمان به موقع سل در مقایسه با سایر بیماری‌های واگیر بوده است.»
ایسنا در ادامه این گزارش ادعا کرده است: «خوشبختانه از سال ۱۴۰۱ این روند کاهشی تشخیص موارد ناشی از همه‌گیری کرونا بطور نسبی در حال جبران است. میانه سنی بیماری در سال ۱۴۰۱ برای کل موارد سل و موارد سل ریوی اسمیر مثبت به ترتیب ۵۳ و ۵۵ سال بوده است. در خصوص تعداد موارد مشکوک بیماریابی شده، در سال ۱۴۰۱ تعداد بیماران مشکوک به سل بررسی شده کشور، که برایشان نمونه خلط جهت بیماریابی تهیه شده است، ۱۹۵ هزار و ۵۴۶ نفر (۲.۳ نفر به ازای هر هزار نفر جمعیت) بوده است.»
اینهمه درحالیست که خبرگزاری ایسنا در ۵ فروردین ۱۴۰۱ به نقل از رئیس اداره کنترل سل و جذام مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت درباره موارد شناسایی شده مبتلا به سل در کشور نوشت: «طی دو سال گذشته، حدود ۶۰۰۰ بیمار مبتلا به سل صرفا به دلیل تبعات شیوع پاندمی در کشور از نظر شناسایی شدن مغفول ماندند و پرواضح است که این افراد به واسطه عدم تشخیص و درمان، در طی این مدت میکروب سل را به خانواده‌ها و اطرافیانشان انتقال داده‌اند.»
دکتر مهشید ناصحی توضیح داده بود: «اگر بعد خانوار ایرانی را بطور متوسط ۴ نفر فرض کنیم، هر فرد مبتلا به سل ریوی حداقل همین ۳ نفر اعضای خانواده خود را به میکروب سل آلوده کرده است و این یعنی به دلیل پیامدهای کرونا، حداقل ۱۸۰۰۰ نفر نیز دچار عفونت سلی شده‌اند که ۱۰ درصد آنها (یعنی ۱۸۰۰ نفر) طی دو سال آینده به بیماری سل فعال مبتلا می‌شوند و این تعداد علاوه بر مواردی است که به طور معمول در کشور وجود داشته است.»
وی درباره آمار مبتلایان به سل شناسایی شده، گفته بود: «در سال ۱۳۹۹ تعداد ۵۶۶۶ مورد مبتلا به سل گزارش شده در کشور داشتیم که نسبت به سال ۹۸ حدود ۲۸ درصد کاهش داشته است. در ۱۰ ماهه نخست سال ۱۴۰۰ نیز تعداد ۵۰۴۴ مورد مبتلا به سل در کشور شناسایی و ثبت شده که این عدد در مدت مشابه سال ۱۳۹۹ تعداد ۴۴۸۲ مورد بوده است. در میان بیماران شناسایی شده از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون، ۴۵ درصد موارد را زنان و ۲۰ درصد را بیماران با ملیت غیرایرانی تشکیل دادند. »
در همین ارتباط رئیس دانشگاه علوم پزشکی زاهدان با اشاره به اینکه یک چهارم افراد جامعه مبتلا به سل نهفته هستند، در ۲۶ دی‌ماه ۱۴۰۲ به خبرگزاری «تسنیم» گفته بود که استان‌های «سیستان و بلوچستان و گلستان در میان استان‌های کشور بیشترین آمار بروز و شیوع سل را دارند.»
حبیب غزنوی با اعلام این موضوع تاکید کرده بود: «در حال حاضر بروز بیماری سل در حوزه زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی زاهدان ۱۷ در ۱۰۰ هزار نفر است که بالغ بر نیمی از این بیماران را سل ریوی فعال تشکیل می‌دهد.»
مهرماه سال گذشته در ارتباط با خطر شیوع «سل مقاوم به درمان» با افزایش تعداد مهاجران افغان در ایران، عضو هیات مدیره نظام پزشکی به روزنامه اینترنتی «فراز» هشدار داده بود: «میانگین جهانی شیوع سل ۱۳۴ نفر بین ۱۰۰ هزار نفر ولی این رقم در افغانستان ۱۸۹ نفر بین ۱۰۰ هزار نفر است. حتی همین عدد را باید حداقلی و کف در نظر بگیریم چون با توجه به نبود سیستم آماری کارآمد، میزان دقیق شیوع را نمی‌دانیم که حتما بیشتر است. حتی اگر همین ۱۸۹ نفر درست و دقیق باشد، ۲ درصد ابتلای سل در یک جامعه خیلی بالا و خطرناک است چون غیر از سرایت و شیوع زیاد، بیماری سل سیستم ایمنی بدن افراد را هم ضعیف می‌کند و مرگ‌ومیر بر اثر بیماری‌های دیگر نیز افزایش می‌یابد.»
از سوی دیگر به گفته محمد میرخانی، مهاجران معمولا در حاشیه شهرها و مکان‌هایی زندگی می‌کنند که سطح بهداشت پایین و بیماری‌های مشترک انسان و حیوان در آن مناطق شایع است. غیر از هپاتیت و به ویژه هپاتیت B که در افغانستان زیاد است، احتمال شیوع بیماری‌هایی که باعث عفونت دستگاه گوارشی و اسهال می‌شود به دلیل شرایط بد بهداشتی بیشتر می‌شود.
این عضو هیات مدیره نظام پزشکی در ادامه تاکید کرده بود: «ما نه‌تنها تخت کافی نداریم، سیستم درمانی هم فرسوده شده است و اگر جمعیت کشور به‌دلیل افزایش تعداد مهاجران در دوره‌ی کوتاهی بالا برود، خدمات‌دهی سخت‌تر می‌شود خصوصا که زاد و ولد مهاجران بیشتر است و این ازدیاد جمعیت در برنامه‌های سیستم درمانی دیده نمی‌شود. »
بیماری سل یک بیماری عفونی واگیر است که توسط میکروب سل ایجاد می‌شود. هنگام عطسه، سرفه، حرف زدن و حتی خندیدن بیمار مبتلا به سل ریوی، قطرات ریز حاوی میکروب در هوا پراکنده می‌شوند که می‌توانند به مدت چند ساعت در هوا به حالت معلق باقی بمانند. اگر فردی سالم در هوای آلوده به این قطرات ریز، تنفس کند میکروب سل وارد ریه‌های او خواهد شد. با این حال برای انتقال بیماری، معمولا تماس طولانی و نزدیک با بیمار لازم است. بیماری سل در محیط‌های شلوغ، کوچک، بدون تهویه مناسب، کم نور و مرطوب بیشتر انتقال پیدا می‌کند.
همه افراد استعداد ابتلا به سل را دارند، اما کودکان خردسال، افراد سالمند، افراد مبتلا به دیابت، سوء تغذیه، سرطان‌ها، نارسایی مزمن کلیه، ایدز، اعتیاد و همچنین افرادی که داروهای ضعیف کننده سیستم دفاعی بدن (نظیر کورتون و داروهای ضد سرطان) استفاده می‌کنند، بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به سل هستند.
با اینهمه آمار مربوط به ابتلا به بیماری سل در کشور طی سال‌های گذشته همچنان چشمگیر بوده موضوعی که مقامات وزارت بهداشت در دو سال اخیر به آن اشاره‌ای نکرده‌اند. از جمله در فروردین ۱۳۹۲ رئیس وقت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت از تشخیص سالانه ۱۰ هزار بیمار مبتلا به سل در کشور خبر داده و به خبرگزاری فارس گفته بود دو استان سیستان و بلوچستان و گلستان در این ارتباط رکورد دارند و پس از یک دهه وضعیت به همان شکل است.
در این میان، یک علت مبهم بودن آمار دقیق مهاجران افغانستانی کم‌کاری دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی است و بخشی دیگر نیز به دلیل حضور گسترده مهاجران غیرقانونی است که بی‌هویت به ایران آمده و در شهرهای مختلف ساکن شده‌اند.
جمهوری اسلامی با چشم‌پوشی بر آنچه حضور میلیون‌ها مهاجر افغانستانی برای کشور در پی دارد، به استفاده ایدئولوژیک از آنها به عنوان سیاهی‌لشکر برای پر جمعیت کردن راهپیمایی‌ها و مراسم حکومتی می‌پردازد و برای صف‌سازی در انتخابات نمایشی خود نیز از آنان بهره می‌گیرد.
