در حالی که تخت جمشید با مشکلات ویژه از جمله فرونشست زمین دست و پنجه نرم میکند قرار است یک کنسرت در این محوطه تاریخی برگزار شود. کارشناسان معتقدند ارتعاشات صوتی ناشی از این کنسرت خطر جدیدی برای تخت جمشید به شمار میرود.
در روزهای گذشته خبر برگزاری کنسرت علیرضا قربانی در محوطه پارسه در تخت جمشید با واکنش گستردهای روبرو شده است.
برای نخستین بار پس از انقلاب ۵۷ یک خواننده مجوز برگزاری کنسرت در این محوطه تاریخی را یافته است. پیش از انقلاب نیز در جشنهای ۲۵۰۰ ساله در تخت جمشید موسیقی اجرا شده بود. تخت جمشید در سالهای اخیر با خطرات ناشی از فرونشست زمین روبروست و اکنون کارشناسان هشدار میدهند که ارتعاشات ناشی از صدای ساز و آواز این کنسرت در فضای نیز باز میتواند تهدید مضاعفی برای تخت جمشید باشد.
کنسرت علیرضا قربانی قرار است در فاصله ۵۰ متری از بیرون «تختگاه» برگزار شود و فعالان میراث فرهنگی تأکید دارند که لرزههای مداوم با امواج ریز تهدید جدی برای این بنا به شمار میرود.
روشن است هنگامی که پخشکنندههای صوتی، صدای خواننده و سازهای کوبهای و دیگر سازها را با فرکانسی بالا پخش میکنند، به سازه (به ویژه سازهای تاریخی و کهن) آسیب وارد خواهد شد. اینکه چرا خواننده و گروه همراهاش چنین مسئلهی بدیهی و روشنی را نادیده میگیرند مسئله عجیبی است.
علیرضا عسکری مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید نیز با تأیید موضوع اثر زیانبار ارتعاشات صوتی بر بناهای تاریخی، برگزاری کنسرت در فاصله پنجاه متری «تختگاه» را توجیه کرده و گفته «تأکید شده از باندهایی استفاده شود که صدا به سمت تختگاه تختجمشید برنگردد و به طرف پردیس تخت جمشید منعکس شود.»
محمد امینیپور کارشناس بناهای تاریخی درباره این کنسرت گفته «برای برگزاری کنسرت موسیقی باید همه جوانب این اقدام سنجیده شود. ارتعاشهایی که از این امواج ریز ظاهر میشوند، نفوذ زیادی در ساختار اصلی بناها و آثار قدیمی ایجاد میکنند که هریک آنالیزهای آزمایشگاهی مبتنی بر پژوهش را میطلبند.»
وی افزود: «برای اندازهگیری میزان تخریب بخشهای آثار و بناهای قدیمی اندازهگیری میزان نفوذ و دسیبل صوتی نیز قابل استفاده است. در دورههای گذشته قرار دادن یک اتاق به عنوان اتاق موسیقی در کاخها و دربار پادشاهها مانند عالی قاپو و استفاده از آن اتاقها با حضور نوازندگان همیشگی بود، ولی تخریبی برای این اتاقها در بر نداشت، چون هیچ تقویتکنندهای برای صدا وجود نداشت.»
این کارشناس اما تأکید کرده «متأسفانه امروزه صدای خوانندگان و ابزارآلات موسیقی در کنسرتها چون به وسیله امکانات مختلف تقویت میشود، این تقویت صدا سبب لرزش بنای تاریخی میشود.»
اینهمه در حالیست که به گفته رئیس پایگاه جهانی تخت جمشید مجوز این کنسرت از تهران صادر شده و لغو آن چندان کار سادهای نیست!
رئیس پایگاه جهانی تخت جمشید در پاسخ به این پرسش که «چرا کنسرت را لغو نمیکنید؟» گفته است «در جلسهای که داشتیم، تاکیداتی کردیم که قرار بود کنسرت لغو شود، اما به دلیل آنکه این کنسرت از تهران مجوز دارد و یک کار فرهنگی است، امکان لغو آن منتفی شد. همچنین نظر ما بر این بود که کنسرت در پردیس و در پارکینگ ستاره برگزار شود، اما از آنجا که برنامهریزیها از قبل صورت گرفته بود و آنها میخواستند برای نمایش نور از تختگاه استفاده کنند، به همین دلیل این امکان نیز فراهم نشد!»
امیرحسین سمیعی مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره چگونگی صدور مجوز کنسرت علیرضا قربانی در تخت جمشید به خبرگزاری برنا گفته است: «حدود دو ماه پیش دفتر موسیقی ارشاد با درخواست اجرای کنسرت علیرضا قربانی در تخت جمشید مواجه شده که پس از پیگیری و جلسه با گروه این هنرمند موسیقی، شرایط اجرای کنسرت فراهم شده است.»
مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأکید کرده است: «به زودی تمام مجموعههای فضای بازی که ظرفیت میزبانی رویدادهای هنری در این فصل (بهار و تابستان) از سال را دارا هستند، به ظرفیت موسیقی کشور اضافه خواهند شد.»
گروه علیرضا قربانی، برگزارکنندهی کنسرت، در پاسخ به «نگرانیها و خُردهگیریها» با انتشار متنی در رسانههای داخلی گفتهاند به تخت جمشید آسیب نمیزنند. در این متن آمده که «طی ماهها بررسیهای علمی و مطالعه و مشورت با متخصصان و متولیان نگهداری این بناها، دغدغهمندانه تلاش شده است که با در نظر گرفتن تمامی ملاحظات لازم برای پیشگیری از هر گونه آسیب یا اثر منفی از هر نوع و به هر طریق به بناها و محوطه این آثار باستانی، محل اجرا به فضایی با فاصله مطلوب و اصولی از بناها و پشت به سازهها برای جلوگیری از انتقال ارتعاشات و امواج صدا به واسطه انتقال از طریق جریان هوا و یا ارتعاش مستقیم به بنا و نیز تجمع مراجعان و ترددهای غیرضروری و غیراصولی در محدوده سایت طراحی شود، به گونهای که هیچگونه عملیات عمرانی یا تخریبی در محوطه سایت صورت نپذیرد.»
در ادامه آمده که «محل اجرا در فضایی کاملا خارج از سایت اصلی و تنها با نما و دید کافی به بنا خواهد بود. این امر حتی در مورد اسپیکرهای صحنه نیز با جایگزینی هدفون به جای اسپیکر برای نوازندگان در نظر گرفته شده تا هیچگونه انتقال ارتعاش به سازهها صورت نپذیرد.»
وبسایت «امرداد» در همین ارتباط با انتقاد از برگزاری کنسرت علیرضا قربانی نوشته «تخت جمشید از این جهت جای برگزاری کنسرت نیست که نتایج حاصل از بیشینه، میانه و کمینه صوت، متوسط شدت صوت، نمودارهای اسپکتروگرام و شدت انرژی صوت در قالب نقشههای گرافیکی این طرح نشان میدهد که منبع تولید صدا باید از داخل تختگاه تخت جمشید جدا شود و به بیرون از محوطه انتقال یابد، بنابراین در تمهید اجرای برنامه موسیقی این موضوع لحاظ شده است و مکان اجرای برنامه به بیرون از تخت جمشید انتقال داده شد»