افزایش قیمت نان نیز در نخستین روزهای فعالیت دولت مسعود پزشکیان بار دیگر وعده‌های او را درباره بهبود وضعیت معیشت مردم را با تردید روبرو کرده است. قیمت این کالای اساسی در دست‌کم ۱۰ استان ایران بطور رسمی ۲۵ درصد افزایش یافته است.
در حالی که طی روزهای گذشته گزارش‌ها از افزایش قیمت نان در برخی استان‌های کشور حکایت داشت اکنون مقامات رسمی افزایش قیمت نان در ۱۰ استان را بطور رسمی اعلام کرده و گفته‌اند سقف افزایش قیمت نان ۲۵ درصد است.
افزایش قیمت نان در یک سوم استان‌های ایران با عنوان «اصلاح یارانه نان» و به دلیل کسری بودجه دولت برای تأمین یارانه گندم صورت گرفته است.
مهدی جعفری در کارگروه ساماندهی گندم، آرد و نان استان خراسان جنوبی در این رابطه گفته اصلاح قیمت نان از اواخر سال گذشته در دستور کار بود و قیمت کارشناسی نان بر اساس آنالیزها تعیین شده است.
امیر حسن‌زاده معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار کرمان و مقامات دیگر استان‌هایی که قیمت نان در آنها افزایش یافته اعلام کرده‌اند که سقف افزایش نان ۲۵ درصد است.
محمد جلال مشاور وزیر اقتصاد چهاردهم مرداد ماه با تأیید مشکلات نانوایان به دلیل افزایش هزینه‌ها، خواستار تعدیل قیمت نان شده بود. به گفته او، در حالی که دولت سیزدهم قیمت نان را ثابت نگه داشته است، افزایش هزینه‌های اجاره و دستمزد باعث نارضایتی گسترده نانوایان شده است.
روزنامه «اعتماد» با بازتاب سخنان محمد جلال و اشاره به افزایش قیمت نان نوشته «مشخص نیست که چرا در آستانه تغییر و تحولات در بدنه دولت و در حالی که هنوز کابینه رییس‌جمهور جدید تشکیل نشده، مسئولان وزارت اقتصاد به فکر نانوایان افتاده‌اند و حالا از افزایش قیمت نان دفاع می‌کنند.»
«اعتماد» نوشته «گرانی نان با توجیه «دغدغه نانوایان» برای افزایش قیمت نان در حالی است که گزارش جدید دیوان محاسبات از انحراف هنگفت دولت در پرداخت یارانه نان خبر داده و بدهی معوق دولت به گندمکاران نیز به ۱۱۶ هزار میلیارد تومان رسیده است.»
رقم «۲۵ درصد» برای افزایش رسمی قیمت نان است در حالیکه معمولا قیمت‌های واقعی بطور «غیررسمی» بیش از این ارقام خواهند بود!
از سوی دیگر افزایش قیمت نان در ۱۰ استان کشور در حالی رخ می‌دهد که پیشتر مرکز پژوهش‌های مجلس مبلغ یارانه نان در سال ۱۴۰۳ را ناکافی دانسته بود.
در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی آمده بود که نان به عنوان یکی از تأمین‌کننده‌های اصلی کالری در ایران شناخته می‌شود از این رو گندم برای سیاستگذاران ارزش استراتژیک در امنیت غذایی کشور دارد. به همین دلیل دولت در ایران گندم را به قیمت تضمین شده که بالاتر از قیمت سر خرمن است از کشاورزان خریداری کرده و با قیمت یارانه‌ای برای مصارف نانوایی می‌فروشد. برای این منظور مطابق قانون هدفمندی یارانه‌ها، اعتباراتی در بودجه‌های سنواتی برای یارانه نان از محل هدفمندی یارانه‌ها اختصاص پیدا می‌کند.
این گزارش افزوده با افزایش قیمت خرید تضمینی گندم هر سال میزان اعتبار مورد نیاز برای یارانه نان افزایش پیدا کرده و این افزایش انگیزه‌های لازم برای رشد تولید داخلی و کاهش واردات را تقویت کرده است.
بر اساس این گزارش در بودجه سال ۱۴۰۲ کل مبلغی که برای یارانه نان تخصیص داده شده بود برابر با ۵۶ هزار میلیارد تومان بود. با این حال ۱۵۹ هزار تومان به منظور پرداخت یارانه این کالا از سوی دولت پرداخت شد. این موضوع نشان می‌دهد که پیش‌بینی مبلغ لازم برای تأمین یارانه نان در بودجه سال ۱۴۰۲ کاملا کم برآورد شده و از این جهت موجب ناترازی شدیدی در بودجه هدفمندی یارانه‌ها شده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اشاره کرده بود دولت در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ یارانه نان را برابر با ۱۴۳ هزار میلیارد تومان تخمین زده که نسبت به سال ۱۴۰۲ به میزان ۱۵۰ درصد رشد کرده است. هرچند همچنان ۱۶ هزار میلیارد تومان از میزان یارانه تخصیص داده شده در سال ۱۴۰۲ به نان کمتر است.
مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین برآورد کرده بود که اعتبار مورد نیاز برای یارانه نان در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ در حالت اول حدود ۱۹۲ هزار میلیارد تومان و در حالت دوم ۱۷۸ هزار میلیارد تومان باشد. تفاوت دو حالت برآوردی تنها در تفاوت در قیمت خرید تضمینی گندم است و سایر فروض در هر دو حالت یکسان است.
در این گزارش آمده بود که در خوش‌بینانه‌ترین حالت، یارانه نان برای امسال چیزی حدود ۲۸ هزار میلیارد تومان و در بدبینانه‌ترین فرضیه، ۴۲ هزار میلیارد تومان کسری دارد و شاید به همین دلیل هم هست که در آخرین روزهای تغییر و تحولات دولت، استانداران دست به تغییر قیمت نان زده‌اند.
همچنین گزارش دیوان محاسبات نشان می‌دهد وزارت امور اقتصادی و دارایی بیش از ۹۵ هزار میلیارد تومان به سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها شامل ۳۴/۵ همت (هزار میلیارد تومان) در سال ۱۴۰۲، مبلغ ۴۲ همت بابت پرداختی به گندمکاران در سال ۱۴۰۳ و مبلغ ۱۸/۸ همت در سال جاری از محل وجوه امانی در اختیار و سرجمع بودجه عمومی به صورت تنخواه بابت کالا برگ و خرید تضمینی گندم پرداخت کرده است.
این گزارش می‌افزاید بانک مرکزی مبلغ ۳۱/۵ همت بابت مطالبات گندمکاران بدون رعایت ضوابط قانونی از حساب پرداخت دستگاه‌های اجرایی برداشت و به حساب سازمان هدفمندی یارانه‌ها واریز کرده است.
رد پای نداشتن بودجه کافی برای تأمین یارانه آرد را می‌توان در عدم تسویه حساب دولت با گندمگاران نیز دید. مدیر عامل بنیاد ملی گندمکاران هفته گذشته اعلام کرده امسال بیش از ۹ میلیون تن گندم تولیدی کشاورزان تحویل دولت شده و دولت نیز نزدیک ۵۴ همت از بابت خرید گندم پرداخت کرده، اما هنوز ۱۱۶ هزار میلیارد تومان از طلب گندمکاران پرداخت نشده است.
افزایش قیمت نان اما به شدت معیشت خانوارهای کم‌درآمد را که نان قوت غالب آنهاست تحت تأثیر قرار می‌دهد. به ویژه اینکه طی سالهای گذشته افزایش قیمت برنج و دیگر مواد غذایی مانند گوشت و سبزیجات، سبب شده غالب خانوارهای حقوق‌بگیر و کم‌درآمد نان را به عنوان کالای شکم پر کن در سبد مصرفی خود قرار دهند.
عیدعلی کریمی دبیر اجرایی «خانه کارگر» قزوین در گفتگو با «ایلنا»، به افزایش ۲۵ درصدیِ قیمت نان اعتراض کرده و گفته که افزایش ۲۵ درصدی قیمت نان آن هم در قزوین که شهرک‌های صنعتی بسیاری در آن وجود دارد و کارگرنشین است، فشار زیادی بر معیشتِ مردم وارد خواهد کرد.
این فعال کارگری افزوده «چه چیز تغییر کرده که قیمت نان را در میانه‌ی سال ۲۵ درصد افزایش می‌دهند؟ آیا حقوق کارگران ترمیم شده یا نرخ تورم پایین آمده است؟»
دبیر اجرایی «خانه کارگر» قزوین تأکید کرده که نان یک کالای اساسی و قوت غالب مردم است و افزایش قیمتِ آن باعث افزایش قیمتِ بسیاری از کالاها و خدمات می‌شود. همین امروز هم کارگران به سختی زندگی می‌کنند و نیازهای اساسی خود را تأمین می‌کنند، با این اقدامات مشکلاتِ معیشتیِ آنها را بیشتر نکنید.
عیدعلی کریمی افزوده افزایش قیمتِ یک کالای اساسی، وسط سال و آنهم در شرایطی که سیستمِ اجرایی و مدیران در حال تغییر هستند، اتفاق درستی نیست؛ باید در این تصمیم تجدیدنظر کنند.
