هشدارها در مورد پیامدهای فاجعهبار یک جنگ با واقعیت کنونی ایران کاملاً تطبیق دارد. علی خامنهای با اصرار بر «خونخواهی» میخواهد یک جنگ را به مردم ایران تحمیل کند. افزایش احتمال درگیری مستقیم میان جمهوری اسلامی و اسرائیل و تشدید تنشها در منطقه علاوه بر فشار روحی و روانی بر مردم، تأثیرات منفی بر اقتصاد نیز گذاشته که سقوط شاخص بورس و افزایش نرخ ارز از اولین پیامدهای آنست. وضعیتی که تجربه نشان میدهد زمینهساز افزایش بیشتر قیمت انواع کالا و خدمات خواهد شد و معیشت مردم را بیش از پیش سخت خواهد کرد.
در شرایطی که با فصل گرما، قطع مداوم برق و بیآبی و کمبود سوخت به همراه مشکلات معیشتی مردم را به شدت کلافه و عاصی کرده، کابوس جنگ نیز وضعیت کشور را قرمز کرده است. در یک نمونه شرکت فولاد خوزستان، بزرگترین تولیدکننده فولاد ایران، از کاهش ۴۲ درصدی تولید به علت قطع برق خبر داد. تولید در شرکتهای فولاد مبارکه و فولاد کاوه نیز به شدت کاهش یافته است. در اصفهان کشاورزان در اعتراض به بیآبی و کامیونداران در اعتراض به کمبود گازوئیل تظاهرات کردند. کارگران صنایع نفتی به علت پایین بودن دستمزدها دست به اعتصاب زدهاند و بازنشستگان و مستمریبگیران هر هفته به خالی ماندن سفرههایشان اعتراض میکنند.
این در حالیست که خامنهای در جریان مراسم «تنفید» به پزشکیان گفته بود اولویت اصلی وضعیت اقتصاد و بهبود معیشت مردم است اما سیاستهای وی بار دیگر به عاملی برای بحرانیتر شدن وضعیت مردم تبدیل شده است.
خونخواهی برای رهبر یک سازمان تروریستی
بعد از ترور اسماعیل هنیه در تهران، رهبر گروهی که توسط بسیاری از کشورهای جهان به عنوان گروه تروریستی طبقهبندی شده، رهبر جمهوری اسلامی بیرق «خونخواهی» برافراشت و تهدید کرد که انتقام خون مهمانمان را از اسرائیل میگیریم.
به پشتوانهی رجزخوانی علی خامنهای، از تریبونهای نماز جمعه اعلام شد که پاسخ به اسرائیل «خون در مقابل خون» است. در مجلس شورای اسلامی یکی از نمایندگان گفت «به کشته شدن کمتر از نتانیاهو راضی نمیشویم!» برخی نیز حتا تهدید کردند که «باید یکی از سران اصلی اسرائیل حذف شود.»
در میان رهبران و مقامات کشورهای مسلماننشین که جزو مدافعان «آرمانهای فلسطین» به شمار میروند، هیچکدام به اندازه سران جمهوری اسلامی برای کشته شدن هنیه معرکه نگرفتند. دولتهای عرب منطقه با خزانههای سرشار از درآمدهای نفتی و سرمایهگذاریهای خارجی، هرچند ترور اسماعیل هنیه را محکوم کردند اما با احتیاط ضمن در نظر گرفتن مصلحت و منافع اقتصادی و سیاسی خودشان، نه درباره «انتقام» از اسرائیل حرف زدند و نه برای غربیها شاخ و شانه کشیدند؛ بلکه فقط خواستار «خویشتنداری» طرفین برای جلوگیری از به راه افتادن یک جنگ دیگر در منطقه شدند.
علیه هم اسرائیل و هم آمریکا!
در مقابل اما مقامات جمهوری اسلامی علاوه بر اسرائیل، پای آمریکا را نیز به میان میکشند؛ از جمله علی باقری کنی سرپرست موقت وزارت خارجه که عنوان کرد «مسئولیت آمریکا در ترور هنیه نباید نادیده گرفته شود.» برخی مقامات و سرداران سپاه پاسداران از این هم فراتر رفتند و به عنوان مثال محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی و حسین علایی فرمانده سابق نیروی دریایی سپاه در اظهاراتی مشابه گفتند «قطعاً آمریکا در ترور هنیه همکاری نزدیک عملیاتی و اطلاعاتی داشته است.»
همزمان با خط و نشانهایی که مقامات نظام علیه اسرائیل و آمریکا کشیدند، حزبالله و دیگر گروههای شبهنظامی منطقه از جمله حشدالشعبی و حوثیها پرتاب راکت، موشک و پهپادهای انتحاری به اسرائیل و پایگاههای آمریکا و کشتیها را افزایش دادند. در یکی از این حملات به پایگاه «عین الاسد» پنج پرسنل آمریکایی زخمی شدند.
هشدارهای بینالمللی و تغییر لحن دولت بایدن
در این میان، واشنگتن فراتر از درخواستهای دیپلماتیک برای «خویشتنداری» بطور رسمی اعلام کرد که متعهد به دفاع از امنیت اسرائیل است و در مقابل هرگونه اقدام علیه این کشور یا علیه نیروهای آمریکایی واکنش نشان خواهد داد.
سایر دولتهای منطقه نیز از تنشهای خاورمیانه نگران شدهاند؛ به ویژه کشورهایی مثل اردن که از نظر جغرافیایی ناخواسته درگیر جدال جمهوری اسلامی با اسرائیل هستند. از آنجا که موشکها و پهپادهای سپاه بیشتر برای جان مردم عادی خطرناک است، نگرانی از انتقامجویی جمهوری اسلامی را بیشتر میکند. از این رو ایمن صفدی وزیر خارجه اردن به تهران سفر کرد تا در مورد پیامدهای حمله احتمالی به اسرائیل هشدار دهد چرا که این پرتابهها برای رسیدن به اسرائیل میبایست از آسمان اردن عبور کنند.
همچنین گزارش شد فرانسه، بریتانیا، ایتالیا و مصر هم برای منصرف کردن جمهوری اسلامی از «انتقام» تلاش میکنند. در مقابل اما مقامات رژیم با رد درخواست دیپلماتهای عرب برای «خویشتنداری» اعلام کردند که اهمیتی نمیدهند که حمله به اسرائیل منجر به یک جنگ شود.
از سوی دیگر، اصرار جمهوری اسلامی به انتقام، لحن ملایم دولت بایدن را نیز تغییر داد و کار به اخطار مستقیم رسید. آمریکا و متحدانش در ناتو به سرعت یگانهای نظامی خود را در خاورمیانه تقویت کردهاند و برخی منابع به تشکیل یک ائتلاف فراگیر علیه ماجراجویی احتمالی جمهوری اسلامی اشاره میکنند.
در همین ارتباط روزنامه «واشنگتن پست» چهارشنبه هفتم اوت (۱۷ امرداد) در گزارشی نوشت، جمهوری اسلامی ممکن است با «نمایش قدرتِ» ایالات متحده، از حمله به اسرائیل منصرف شود و «این به واسطه ارتباطات محرمانهای است که کاخ سفید از طریق سفارت سوئیس در تهران و نمایندگی [رژیم] ایران در سازمان ملل متحد انجام داده است.»
امانوئل ماکرون رئیس جمهوری فرانسه نیز در دومین تماس تلفنی خود با پزشکیان به وی هشدار داد: «برای جلوگیری از تشدید تنشهای نظامی جدید تلاش کند، زیرا این موضوع به نفع هیچکس نیست.»
از سوی دیگر با افزایش احتمال حمله به اسرائیل، سرگئی شویگو دبیر شورای امنیت روسیه در سفری ناگهانی به تهران رفت. فرستاده ویژه پوتین با شماری از مقامات نظامی و امنیتی جمهوری اسلامی و همچنین مسعود پزشکیان دیدار کرد. آنهم در حالی که برخی چهرههای امنیتی نظام از جناح اصلاحطلب در مورد «خیانت روسیه به جمهوری اسلامی» هشدار داده و موضوع گیر افتادن ایران را در باتلاق جنگ بطور موازی با جنگ اوکراین برای باز کردن جبهه دوم توسط روسیه علیه ناتو مطرح کردهاند.
در همین ارتباط اما رویترز گزارش داد که پوتین از طریق فرستاده خود به تهران، به خامنهای هشدار داده است که در پاسخ به ترور اسماعیل هنیه «محتاط» عمل کند و به غیرنظامیان آسیب نرساند!
کوبیدن بر طبل جنگ با اقتصاد ویران
احتمال تحمیل یک جنگ توسط جمهوری اسلامی به مردم ایران بار دیگر افکار عمومی و همچنین چهرههای اپوزیسیون را به واکنش واداشته است. شاهزاده رضا پهلوی که بارها مخالفت خود را با جنگ اعلام کرده در «ایکس» نوشت، «این جنگ ایران نیست؛ جنگ خامنهای است و با حمله به اسرائیل با آتش بازی میکند.»
گروهی از مردم نیز با توجه به ناکارآمدی رژیم در تأمین نیازمندیهای اولیهی جامعه، سران نظام را به تمسخر گرفته و میگویند، «قدرت اول منطقه برق ندارد!» آنها مطرح میکنند که «انتقام گرفتن یا نگرفتن از اسرائیل بازی دوسر باخت خامنهای است.»
در این میان، ترس از بالاگرفتن دوبارهی نارضایتیها و تبدیل آن به اعتراضات خیابانی همراه با تحقیر امنیتی و نظامی در سطح بینالمللی، نظام را به تشدید فضای سرکوب و ترساندن جامعه واداشته است. اعدام ناگهانی و بیخبر رضا رسایی زندانی سیاسی و به دار آویختن دستجمعی نزدیک به سی زندانی به جرائم مختلف، با همین هدف انجام شده است. جنایتی که تکرار آن در روزهای آینده دور از انتظار نیست.
احتمالاً هیچکس بیشتر از نهادهای امنیتی و اطلاعاتی تصویر واضحی از وضعیت ملتهب ایران ندارد. وبسایت «بصیرت» وابسته به معاونت سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در واکنش به آشفتگی بازارهای مالی پس از ترور هنیه و احتمال اقدام تلافیجویانه جمهوری اسلامی، در یادداشتی خطاب به «وزارتخانههای مرتبط با بازار و اقتصاد» اعلام کرده است که «باید آرایش جنگی بگیرند» و خود را برای «جنگ اقتصادی» آماده کنند.
اینهمه در حالیست که وضعیت بد معیشتی، فشارهای اجتماعی و استمرار سرکوب و خشونت عریان در خیابانها مردم را عاصی کرده است. آنها ادامه این وضعیت را غیرممکن میدانند و بسیاری بر این باورند که اگر زور نظام در سرکوب و کشتار به هر طریقی کم شود، تعادل قوا در خیابان برای مقابله با حکومت برقرار خواهد شد.