ایران در آستانه خشکسالی پاییزی 

براساس پیش‌بینی سامانه‌های جهانی هواشناسی، ایران به احتمال ۵۰ تا ۷۰ درصد در پاییز سال ۱۴۰۳ خشکسالی و کاهش چشمگیر بارندگی خواهد داشت.

خبرگزاری فارس روز شنبه ۲۰ امرداد با اعلام این مطلب نوشت: «یک سامانه جهانی هواشناسی پیش‌بینی کرد که ایران در پاییز پیش‌ رو خشکسالی وسیع و شدیدی را تجربه خواهد کرد.»

بر اساس این گزارش، یک‌سوم از بارندگی سالانه ایران در فصل پاییز رقم می‌خورد و خشکسالی در این فصل به‌ معنای کاهش ۱۰۰ میلیارد مترمکعبی آب ورودی کشور است.

در این گزارش به نقل از محققان دانشگاه اصفهان آمده است: «اقتصاد بیش از ۹۷ درصد از کشاورزان کشور در شرایط خشکسالی تحت تاثیر مستقیم قرار می‌گیرد.»

پیش‌بینی کاهش بارش‌ها و هوای گرم در پاییز امسال

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی در ارتباط با کاهش بارش‌ها و هوای گرم در پاییز امسال در ۱۷ امرداد به خبرگزاری مهر گفت: «دمای هوای ایران در تابستان امسال بیش‌از حد معمول گرم شده که بخشی از این گرما به افزایش دمای جهانی بازمی‌گردد.»

به گفته وی بر اساس پیش‌بینی‌ها سال ۲۰۲۴ رکود بالاترین افزایش دما را نسبت به سال گذشته ثبت خواهد کرد؛ همچنین به نظر می‌رسد در پاییز امسال علاوه بر کاهش میزان بارش‌ها، گرمای هوا بالاتر از حد معمول خواهد بود.

بحران آب و خشکسالی در استان سیستان و بلوچستان

استان سیستان و‌ بلوچستان در جنوب شرق ایران دارای اقلیم به شدت گرم و خشک، با متوسط بارندگی سالانه اندک، درجه حرارت بالا و بادهای ۱۲۰ روزه است. بادهایی که به دلیل شرایط اقلیمی همواره از گذشته‌های دور در منطقه استان سیستان و بلوچستان می‌وزد و بین ۱۲۰ تا ۱۳۰ روز به طول می‌انجامد و اهالی چنین مناطقی با تدابیری خود را از آن محفوظ می‌داشتند در حالی که با پیچیدگی‌ها و ساخت‌ و سازهای زندگی شهری می‌بایست با اشکال مناسب شهروندان را از این پدیده‌ی طبیعی که به دلیل کمبود آب در چند دهه‌ی گذشته تشدید نیز شده است، محافظت کرد.

به گفته مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان «در پی وقوع توفان گرد و خاک در منطقه سیستان واقع در شمال سیستان و بلوچستان از ۸ تا ۱۲ مردادماه، تعداد یک‌هزار و ۳۶۲ تن به مراکز درمانی و بیمارستان‌ها مراجعه کرده که از این تعداد ۱۱۱ نفر بستری شدند.»

بادهای ۱۲۰ روزه در سال‌های دور به دلیل وجود هامون، تأثیر مثبتی بر منطقه شمال و شمال غرب سیستان داشتند و مردم از وزیدن این بادها برای خنک کردن خانه‌هایشان استفاده می‌کردند اما اکنون به دلیل خشک شدن هامون و نرسیدن حقابه هیرمند و  بی‌توجهی مزمن به مشکلات محیط زیست این منطقه بادهای موسمی به توفان‌های شن بعضا ۲۰۰ روزه در سیستان تبدیل شده‌اند و به عقیده اهالی حتی امنیت منطقه را نیز به خطر انداخته‌اند.

در ۱۴ امرداد رئیس مرکز مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی اصفهان را از جمله شهرهایی دانسته بود که امسال رکورد بالاترین دمای آن شکسته شد.

به گفته وی پیش از این بالاترین دمای ثبت شده در اصفهان ۴۳ درجه سلسیوس مربوط به ۲۰ تیر سال ۸۰ بود اما ۶ امرداد امسال دمای ۴۴/۳ درجه و ۷ مرداد دمای ۴۴/۶ درجه به ثبت رسید.

بیشترین دمای ثبت شده در تهران در تابستان سال جاری ۴۱/۷ درجه سلسیوس بود. این در حالیست که رکورد دما در این شهر ۴۳ درجه است.

خشکسالی در ایران؛ مهاجرت‌ به علت خشکسالی از اصفهان به شمال کشور

اینهمه در حالیست که نرخ فرسایش خاک نیز در ایران هشت برابر بیشتر از متوسط جهانی است و کشور سالانه ۵۶ میلیارد دلار از ارزش خاک خود را از دست می‌دهد.

به گفته رئیس اتحادیه املاک اصفهان بسیاری از اصفهانی‌ها برای فرار از بی‌آبی و فرونشست زمین به شمال کشور پناه برده‌اند.

میزان تراز منفی آب در اصفهان ۱۳ میلیارد مترمکعب یعنی چیزی حدود ۲۰ رودخانه به اندازه زاینده‌رود است. سالانه یک میلیون هکتار به سطح عرصه‌های بیابانی کشور افزوده می‌شود. ایران از نظر استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در بین ۶۳ کشور دنیا رتبه ۵۷ را دارد.

این کشور از لحاظ سیاست‌های اقلیمی رتبه ۴۹ و از نظر انتشار گازهای گلخانه‌ای رتبه ۶۱ را در بین کشورها دارد.

روزنامه دنیای اقتصاد در ۹ امرداد به نقل از کوروش محمدخانی باستان‌شناس درباره تغییرات اقلیمی در ایران نوشته بود تا زمانی‌ که در ایران انرژی‌های پاک به کار گرفته نشود این شرایط هر روز بدتر و بدتر خواهد شد.

رضا اسلامی کارشناس فرونشست نیز پیشتر گفته بود که «اصفهان تا سال ۱۴۰۹ بیابان می‌شود.»

احمد امیری کارشناس محیط‌زیست نیز در این ارتباط توضیح داده بود: «گرمای هوا در سال‌های آتی ایران را به خشکسالی شدید می‌کشاند. همین الان هم ناترازی انرژی وجود دارد و تامین برق شهری با مشکل برخورد کرده است.»

به گفته وی «تا چند سال دیگر بسیاری از مردم ایران مجبور به مهاجرت خواهند شد. همین الان هم شما شاهد این هستید که بسیاری از مردم سیستان‌وبلوچستان در حال کوچ به شمال ایران هستند. شمال هم از جمعیت لبریز شده. ویلاسازی‌ها جنگل‌ها را نابود کرده است. بی‌آبی برخی نقاط گیلان و مازندران را درگیر کرده و این بجز خشکسالی در خراسان شمالی و جنوبی است… ممکن است به خاطر یک لیوان آب چندین هزار تومان پرداخت کنیم.»

شرایط خشکسالی در دهه اخیر و به‌خصوص در دو سال گذشته شرایط را برای تامین آب دشوار کرده است.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران آبفا در ۳ امرداد با اشاره به اینکه بیشتر شهرهای کشور با برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده مقطع اوج مصرف را بدون مشکل سپری خواهند کرد ادعا کرده بود: «در سال ۱۴۰۲ نزدیک به ۱۶ استان کشور با تنش آبی مواجه بودند، ولی در حال حاضر نوبت‌بندی آب در هیچ شهری در دستور کار نیست.»

بر اساس مطالعه منتشرشده در نشریه علمی «Science Advances» درحال‌حاضر ۲۵۶ شهر از ۴۲۹ شهر ایران با با مسئله‌ی فرونشست روبرو هستند.

مرودشت استان فارس جزو هشت منطقه‌ای است که فرونشست در آن به‌وسعت بیش‌ از یک‌هزار کیلومترمربع ساکنان آن را تهدید می‌کند.

در ۱۰ امرداد رئیس گروه آب‌ سازمان زمین‌شناسی از فرونشست ۲۱ سانتی‌متری در مرودشت فارس طی دو سال و ایجاد شکاف‌هایی در نزدیکی سازه‌های هخامنشی خبر داده بود.

به گفته وی تخت جمشید به دلیل قرارگرفتن بر زیرساخت سنگی، تحت تأثیر مستقیم این شکاف‌ها قرار نمی‌گیرد.

سست شدن خاک در مرودشت به ویژه در محدوده نقش رستم موجب نفوذ آب شده و بجز فرونشست سبب رانش زمین نیز شده است.

در نتیجه فرونشست در مردوشت شکاف‌های زیادی در مرز سنگی سازه‌های هخامنشی مثل تخت‌‌جمشید یا نقش‌رستم با بخش خاکی آن که همان دشت مرودشت است، ایجاد شده است.

از ۹ هزار و ۵۰۰ کیلومتر خطوط ریلی در سراسر کشور، حدود ۱۵ درصد معادل یک‌هزار و ۳۸۰ کیلومتر در نواحی دچار فرونشست قرار دارند.