در حالی که حامیان مسعود پزشکیان با تبلیغ گسترده از «آغاز پویش رفع فوری فیلترینگ» در دولت پزشکیان خبر داده‌اند، وزیر پیشنهادی ارتباطات گفته «در خصوص فیلترینگ بر اساس سیاست‌های کلی عمل می‌کنیم.»
موضوع رفع فیلتر و آزادی‌های اینترنتی از جمله وعده‌های انتخاباتی مسعود پزشکیان بود؛ وعده‌ای که از سوی حامیان پزشکیان مورد تبلیغ قرار گرفت و از آن به عنوان یکی از وعده‌های مهم وی نام برده می‌شد.
پزشکیان در مناظره‌های پیش از دور اول انتخابات رفع با فیلترینگ را به دلیل آسیبی که به کسب و کارها می‌زند مطرح کرده بود. در پست‌هایی که در صفحه پزشکیان در شبکه اجتماعی ایکس منتشر شده نیز به معایب فیلترینگ، آسیب دیدن کسب و کارها به دلیل محدودیت‌ها و داغ شدن بازار فروش فیلترشکن اشاره شده است.
«تمام تلاش خود را برای اصلاح نظام ناکارآمد فیلترینگ به کار می‌بندم» و «اینترنت را باید آزاد کنیم» از جمله وعده‌ها و شعارهایی است که پزشکیان پیش از دور اول انتخابات تیرماه مطرح کرده بود.
او در تبلیغات برای دور دوم انتخابات نیز همچنان رفع محدودیت «اینترنت» و «فیلترینگ» را از جمله وعده‌هایش قرار داده بود. برای نمونه گفته بود که «در تمام دنیا در مواقع خاص محدودیت‌هایی دارند اما نباید اینطور باشد که الان وقتی هیچ مسئله‌ای نیست فیلترینگ بگذاریم.»
بسیاری از ناظران معتقد بودند تأکید پزشکیان درباره ضرورت رفع فیلتر و ایجاد آزادی اینترنت از مواردی بوده که بر غلبه او بر رقیب‌اش، سعید جلیلی، مؤثر بوده است.
او همچنین محدودیت‌های موجود برای فضای مجازی را «محدودیت‌های کشنده» خوانده و گفته بود که آمده است تا به این محدودیت‌ها خاتمه دهد؛ همچنین پیش از برگزاری دور دوم انتخابات تضمین داد که «در برابر فیلتر کردن و فیلترشکن بازی بایستد».
مسعود پزشکیان در همین ارتباط طی سخنانی ریاکارانه گفته بود: «اگر به ریاست جمهوری برسم، قطع و یقین، این روند فیلترینگ که زندگی مردم را متاثر کرده و مردم را عصبانی می‌کند را تغییر خواهم داد، این چه روندی است که مردم را مجبور می‌کنیم ۲۰۰ هزار تومان پول فیلترشکن بدهند در حالی که قبض تلفن‌شان ۵۰ هزار تومان است.»
این در حالیست که حالا ستار هاشمی وزیر پیشنهادی ارتباطات گفته «در خصوص فیلترینگ بر اساس سیاست‌های کلی عمل می‌کنیم.»
علی حدادی عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی از جلسه مشترک ستار هاشمی وزیر پیشنهادی ارتباطات دولت پزشکیان با اعضای این کمیسیون در مورد فیلترینگ خبر داده است. به گفته علی حدادی، وزیر پیشنهادی ارتباطات گفته «در خصوص فیلترینگ بر اساس سیاست‌های کلی عمل می‌کنیم.»
علی حدادی افزوده «یکی از موضوعات بررسی شده در این نشست وضعیت اجرای شبکه ملی اطلاعات بود که در حال حاضر ۶۰ درصد این شبکه اجرایی شده است و وزیر پیشنهادی نیز تاکید کرد که شبکه ملی اطلاعات باید به صورت کامل اجرایی شود.»
دفاع نامزدهای انتخابات از فیلترینگ برای حفظ نظام؛ وعده‌های متناقض و بی‌مبنا درباره اینترنت
در آنسو اما حامیان مسعود پزشکیان در اقدامی تبلیغاتی «پویش رفع فوری فیلترینگ در دولت دکتر پزشکیان» را آغاز کرده‌اند.
در متن این پویش آمده که «ما امضاکنندگان این کارزار صریحاً از جنابعالی می‌خواهیم تا مطابق وعده‌های انتخاباتی خود سیاست منفعلانه، مخرب و بی‌حاصل فیلترینگ اینترنت را با قید فوریت تغییر داده و دستور رفع فیلتر پلتفرم‌های پرکاربرد بین‌المللی از جمله گوگل‌پلی، اینستاگرام، تلگرام، یوتیوب، توییتر، فیسبوک، واتساپ، توویچ و… را صادر فرمایید.»
بر اساس گزارش‌ها، چهره‌هایی از درون حکومت از جمله محمدجواد آذری جهرمی از چهره‌های امنیتی وزارت اطلاعات و وزیر ارتباطات دولت روحانی و از اعضای اصلی ستاد انتخاباتی مسعود پزشکیان از جمله امضاکنندگان این «پویش» تبلیغاتی هستند!
برخی رسانه‌های اصلاح‌طلب نیز تلاش دارند موج تبلیغات درباره رفع فیلترینگ را سرعت ببخشند. از جمله روزنامه «هم‌میهن» در مطلبی نوشته «باید دنبال خشنودی همگانی بود و از خشم خواص نترسید. هیچ هزینه‌ای هم ندارد. رفع فیلترینگ و آزادسازی فضای مجازی همه‌اش سود است. اول از همه خواست عمومی مردم است.»
در ادامه این مطلب آمده است «مردمی که اکثریت قاطع آنان از این شبکه‌ها استفاده می‌کنند، نمی‌دانند چرا حکومت مانع دسترسی آزاد آنها به این شبکه‌ها است. مهمتر از همه یوتیوب است که عدم دسترسی به آن نوعی بلاهت محض است. در توئیتر هم که خود آقایان حضور دارند و برای آگاهی مردم توئیت می‌زنند و مردم با خرید فیلترشکن باید وارد آن شوند. آقای پزشکیان هم در این برنامه هستند.»
چنین تبلیغاتی که هدف آن نشان دادن تصویری «مردمی» از دولت پزشکیان است که جمع زیادی از شهروندان از آن «انتظار» و «خواسته» دارند در حالی با تمرکز بر فیلترینگ آغاز شده که همانطور که ستار هاشمی نیز گفته، دولت حتما در اینباره بر اساس «سیاست‌های کلی» حکومت اقدام خواهد کرد.
وزیر ارتباطات:
نامزدها قول ندهند؛ رفع فیلترینگ در اختیار دولت‌ها نیستعیسی زارعپور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات روز شنبه ۳۱ خردادماه در واکنش به وعده نامزدهای #سیرک_انتخابات ریاست جمهوری در مورد رفع فیلترینگ گفت: «نامزدهایی که می‌گویند فیلترینگ را ال می‌کنیم و بل می‌کنیم،… pic.twitter.com/cnkRSFkUFM
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) June 21, 2024
عیسی زارعپور وزیر ارتباطات دولت رئیسی در دوران تبلیغات نمایش انتخابات تیرماه گفته بود اختیار فیلترینگ در دست دولت و وزارت ارتباطات نیست و از نامزدها خواسته بود وعده بیخود در اینباره ندهند. عیسی زارعپور تأکید کرده بود که «فیلتر از اختیارات دولت نیست و این موضوع در کارگروه رفع مصادیق مجرمانه تصمیم‌گیری می‌شود.»
وزیر ارتباطات دولت ابراهیم رئیسی توضیح داده بود که «در این کارگروه اعضای مختلفی وجود دارند که ۶ عضو این کارگروه خارج از دولت است. در این کارگروه و بر اساس ضوابطی که وجود دارد در صورت مجرمانه تشخیص دادن محتوای شبکه‌های اجتماعی تصمیم‌گیری و فیلترینگ انجام می‌شود.»
اصلاح‌طلبان در حالی می‌کوشند رئیس جمهور منتخب خودشان را مشکل‌گشای حل فیلترینگ نشان دهند که نخستین محدودیت‌های جدی اینترنتی در دولت اصلاح‌طلب محمد خاتمی تصویب شد. لایحه «مقابله با جرائم رایانه‌ای» در دولت خاتمی تصویب شد و در سال ۱۳۸۴ به مجلس رفت؛ زمانی که هنوز شبکه‌های اجتماعی به صورت فراگیر وجود نداشت اما وبلاگ‌نویسی و راه‌های ارتباط اینترنتی مانند ایمیل و چت‌روم‌ها فعال بودند.
در بخشی از این لایحه آمده که تمامی ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی موظف می‌شوند تا تمامی دریافت و ارسال خود را به مدت سه ماه ذخیره و به نیروی انتظام ارائه کنند. این لایحه همچنین اظهارنظر سیاسی در مخالفت با حکومت و توهین به مقامات از جمله رهبر جمهوری اسلامی را جرم‌انگاری کرده است.
لایحه مصوب دولت محمد خاتمی در سال ۱۳۸۸ به عنوان قانون ابلاغ شد و فیسبوک، توئیتر و یوتیوب سه پلتفرمی هستند که علاوه بر وبسایت‌های با محتوای جنسی، دسترسی به آنها مسدود شد و همچنان مسدود هستند. فیلترینگ از نیمه دهه ۹۰ خورشیدی و پس از شکل‌گیری اعتراضات جنبش ملی گسترده‌تر شده است.
انجمن تجارت الکترونیک ایران؛ جایگاه ایران در دسترسی آزاد به اینترنت «انتهای جدول» است!
انجمن تجارت الکترونیک ایران طی دو سال گذشته در چند گزارش فیلترینگ و آثار منفی آن بر اقتصاد کشور را مورد بررسی قرار داده است. در گزارش این انجمن آمده برای سنجش دقیق‌تر وضعیت فیلترینگ از دی ۱۴۰۲ تا ابتدای خرداد ۱۴۰۳، ۳۰۰ دامنهی اینترنتی ( انتخاب‌شده براساس SimilarWeb ) را از پایگاه داده‌ی ooni.com بررسی شده است. طبق این بررسی مشخص شد که اینترنت ایران در دی ۱۴۰۲، به‌طور میانگین ۱۳۷ دامنهی دارای محدودیت (بالای ۵۰ درصد اختلال) داشته است. از این نظر تغییر معناداری نسبت به مدت مشابه سال گذشته در اینترنت کشور رخ نداده است.
همچنین در بررسی ۵۰۰۰ وبسایت پربازدید کاربران ایرانی در CrUX مشخص شد که حداقل ۷۳۰ وبسایت به‌طور مستقیم فیلتر شده و دامنه اصلی آنها به آی‌پی‌های فیلترینگ Resolve می‌شود. بسیاری از وب‌سایت‌ها که از از طریق فیلتر شدن آی‌پی، زیردامنه‌ها، CDNها و… مسدود شده‌اند را نیز باید به این فهرست اضافه کرد.
بخش دیگری از گزارش اخیر انجمن تجارت الکترونیک ایران تأکید کرده بود که شبکه‌های اجتماعی توییتر، اینستاگرام، تلگرام، واتساپ، فیسبوک، یوتیوب، توییچ و پینترست در ایران فیلتر است و از این نظر ایران همراه چین و ترکمنستان در صدر کشورهای با محدودیت حداکثری در شبکه‌های اجتماعی قرار دارد.
بخش دیگری از این گزارش تأکید کرده که کاربران ایرانی برای استفاده از اینترنت، بیش از همیشه از فیلترشکن استفاده می‌کنند؛ این ادعا بر اساس آخرین گزارش ایسپاست که نشان می‌دهد ۸۳.۶ درصد از کاربران اینترنتی از فیلترشکن استفاده می‌کنند. در گزارش مشابهی «دیتاک» نشان می‌دهد که پس از کاهش مقطعی استفاده از اینستاگرام در شهریور ۱۴۰۱، تا اسفند ۱۴۰۲، بیش از ۹۰ درصد کاربران به این شبکه‌ی اجتماعی بازگشتند.
