مقامات وزارت آموزش و پرورش اعلام کرده‌اند که مجموع میانگین معدل دانشآموزان سال آخر دبیرستان در سه رشته ریاضی، تجربی و علوم انسانی به ۱۰/۸۹ رسیده است.
محسن زارعی رئیس مرکز سنجش و ارزیابی کیفیت آموزش و پرورش با ارائه گزارش تحلیل نمرات دانشآموزان دبیرستانی اعلام کرده که در رشته علوم تجربی، میانگین معدل دانشآموزان از ۱۱/۲۳ سال گذشته به ۱۲ رسیده است.
او افزوده که در رشته ریاضی فیزیک از ۱۰/۷۹ به ۱۱/۸۲، در علوم انسانی از ۸/۷۵ به ۹/۱۳ رسیده است. معدل میانگین در مجموع سه رشته، از ۱۰/۲۳ به ۱۰/۸۹ صدم رسیده و ۵۵ صدم در مجموع سه رشته ارتقای نمره صورت گرفته است.
محسن زارعی همچنین گفته که مدارس غیردولتی نتایج ضعیف‌تری نسبت به مدارس دولتی داشته‌اند. در مجموع میانگین مدارس غیردولتی در امتحانات نهایی در هر سه پایه از مدارس دولتی پایین‌تر است. علت این است که مدارس غیردولتی کماکان بر مهارت‌های تست‌زنی و حافظه‌محوری تأکید دارند در حالیکه باید به معلم‌محوری و کتاب درسی رجوع کنند.
بنا بر ادعای رئیس مرکز سنجش و ارزیابی کیفیت آموزش و پرورش این نمرات بطور کلی در حالی با افزایش نسبت به سال گذشته روبرو شده که همچنان میانگین پایینی برای معدل دانشآموزان دبیرستانی و نشانه‌ای از کیفیت آموزشی پایین در مدارس ایران است.
نتایج آزمون پرلز ۲۰۲۱ نشان می‌داد که ایران در کیفیت آموزشی و وضعیت علمی مدارس، جزو ضعیف‌ترین کشورها در سطح منطقه است. آزمون پرلز هر ۵ سال یکبار انجام می‌شود تا روند تغییرات آموزشی و میزان کاهش و افزایش عملکرد دانش آموزانِ کشورهای شرکت‌کننده مشخص شود.
ایران در آزمون پرلز ۲۰۲۱ در انتهای جدول قرار داشت و فقط کشورهای اردن، مصر، مراکش و آفریقای جنوبی بعد از ایران قرار داشتند. در سطح منطقه، کشورهای ترکیه، قطر، امارات، بحرین، عربستان، جمهوری آذربایجان، ازبکستان و عمان، وضعیت بهتری در مقایسه با ایران داشتند.
بر اساس نتایج منتشر شده آزمون «تیمز ۲۰۱۹» در ریاضیات پایه چهارم ایران با نمره ۴۴۳ بین ۵۸ کشور در جایگاه ۵۰ قرار دارد؛ در علوم پایه چهارم نیز ایران با نمره ۴۴۱ در جایگاه ۴۸ قرار دارد. در آزمون ریاضی حدود ۳۲ درصد دانشآموزان پایه چهارم نمره کمتر از ۴۰۰ گرفته‌اند یعنی در وضعیت بسیار ضعیفی قرار دارند.
در علوم پایه هشتم نیز بین ۳۹ کشور، ایران جایگاه ۳۲ را دارد! در این آزمون ۲۸ درصد دانشآموزان ایرانی موفق به کسب نمره حداقلی (۴۰۰) نشده‌اند که این میانگین در سطح بین‌المللی ۱۵ درصد بوده است.
وبسایت «الف» خردادماه سال گذشته در گذشته عوامل کیفیت آموزشی پایین در ایران را مورد بررسی قرار داد. در این مطلب «ضعف‌های زیرساختی نظام آموزشی»، «تاخرِ تاریخی در نظام آموزشی»، «نبود چشم‌انداز روشن برای آینده» و «نابرابری‌های آموزشی» به عنوان مشکلاتی عنوان می‌شوند که سبب کاهش کیفیت آموزشی در ایران شده‌اند.
برای نمونه اشاره شده بود که در ایران هیچ سامانه‌ای برای سنجش ملی در بحث آموزش در کشور وجود ندارد و کشور در حوزه سخت‌افزاری و چه نرم‌افزاریِ حوزه آموزشی، با چالش‌های زیادی روبروست.
این مطلب افزوده بود که نظام آموزشی ایران از روند پیشرفت‌های بین‌المللی در این حوزه عقب می‌ماند و این نوعی عدم توازن را در رقابت ایران با دیگر کشورها به ویژه در سطح منطقه در باب ارتقای کیفیتِ نظام آموزشی‌اش ایجاد می‌کند.
از سوی دیگر میان معلمان و دانشآموزان که دو طیف و نسل متفاوت را نمایندگی می‌کنند نیز شکاف‌های تاریخی و فکری قابل توجهی بروز و ظهور پیدا می‌کند که حتی نوعی عدم درک را در محیط آموزشی سبب می‌شود.
وبسایت «الف» در بخش دیگری از این مطلب نوشته که در سال‌های گذشته مسئله آموزش و چشم‌انداز روشنی که دانشآموزان از این طریق می‌توانند برای آینده خود ترسیم کنند، دچار چالش شده و گویی دانشآموزان راه‌های دیگری غیر از تحصیل (نظیر ورود زودتر از موعد به بازار کار) را در قیاس با تمرکز تلاش‌های خود بر تحصیلشان، جهت ترسیم چشم‌انداز روشن برای آیندشان مساعد می‌بینند.
همچنین با اشاره به نبود عدالت در ساختار آموزشی آمده که «در چهارچوب نظامی آموزشی، هرچه عقبه مالی افراد(والدین) قوی‌تر باشد، فرصت‌های آنها نیز بیشتر می‌شود. موضوعی که نه تنها در بحث انگیزه فردی دانشآموزان در موضوع آموزش، تاثیرات منفی را به همراه دارد بلکه نوعی ناامیدی و سرخوردگی را در میان آنها نسبت به آینده و البته ماهیت رقابت با همتایان خود در سطح کشور نیز ایجاد می‌کند. مسائلی که در کلیت خود تأثیرگذاری منفی را بر کیفیت آموزش در ایران دارند.»
در حالی که مشکلات ساختار آموزشی ایران در طول سال‌ها انباشته شده اما هر دولتی نیز تلاش می‌کند بجای ارائه راهکارهای عملی برای حل بحران، مشکلات را با فرافکنی به گردن دولت دیگر بیاندازد.
رضامراد صحرایی دوشنبه ۲۵ دی‌ماه ۱۴۰۲ در همایش ملی تقدیر از شوراهای آموزش و پرورش برتر سراسر کشور که با حضور وزیر کشور برگزار شد، گفته بود: «برخی بجای آنکه امید را ببینند، اعلام کردند میانگین معدل رشته علوم انسانی ۸/۷۵ است؛ آیا این معدل حاصل عملکرد دولت دو ساله است! این معدل پایه دوازدهم است و شفاف به مردم گفتیم “این وضعیت آموزش کشور در دولتی است که آن را تحویل گرفتیم.»
وزیر آموزش و پرورش دولت رئیسی این را هم مدعی شده بود که «نهضت ارتقای کیفیت در آموزش و پرورش به راه افتاده است و مدرسه دالان اشتغال و زندگی است نه صرفاً دالان دانش!»
