طرح ساماندهی اتباع خارجی در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار گرفته که گفته شده هدف اصلی آن مدیریت و ساماندهی میلیون‌ها مهاجر افغانستانی در ایران است. این طرح شامل بخش‌های مختلفی برای اسکان اتباع خارجی و همچنین ایجاد ساز و کار قانونی برای اخراج مهاجرانی است که به صورت غیرقانونی وارد کشور شده‌اند.
طرح ساماندهی اتباع خارجی با عنوان «طرح اصلاح قانون مربوط به ورود و اقامت اتباع خارجه در ایران» در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار گرفته و از سوی هیئت رئیسه‌ی مجلس وصول شده است.
در صورت تصویب این طرح در صحن علنی مجلس و قانونی شدن آن، اتباع خارجی از جمله میلیون‌ها افغانستانی ساکن ایران با قوانینی جدید برای اجاره یا خرید ملک، محل اسکان و کسب و کار روبرو شده و اتباع خارجی غیرقانونی نیز از کشور اخراج خواهند شد.
در صورت تصویب این طرح در صحن علنی مجلس و قانون شدن آن با تصویب شورای نگهبان، اتباع خارجی از جمله میلیون‌ها افغانستانی ساکن ایران با قوانینی جدید برای اجاره یا خرید ملک، محل اسکان و کسب‌وکار روبرو می‌شوند.
همچنین وزارت کشور موظف است طی یک ماه نسبت به برخورد قانونی با کلیه اتباع غیرمجاز ساکن در ایران و طرد آنها به کشور متبوع خود اقدام نماید.
محمدصالح جوکار رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرگزاری «ایسنا» گفته بر اساس این طرح باید ضمن شناسایی اتباع خارجی در کشور، جلوی ورود اتباع خارجی بدون مجوز را گرفت.
محمدصالح جوکار افزوده اکنون کمیسیون شوراها با فوریت مشغول بررسی این طرح است تا ضمن در نظر گرفتن زوایای کار، به طرح جامع و کامل رسیده که دغدغه مردم در کشور را رفع کند؛ این طرح تا پایان امسال تعیین‌تکلیف و تبدیل به قانون خواهد شد.
رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس شورای اسلامی افزوده درباره کفالت اتباع خارجی، باید کسی که به نیروی کار نیاز دارد مسائل امنیتی، اجتماعی، آموزشی و بهداشتی اتباع را در زمان به کارگیری بر عهده گیرد.
واکنش فرافکنانه سخنگوی قوه قضاییه به «تملک اراضی کشور» توسط مهاجران افغانستانی
اشتغال اتباع افغانستانی بدون قرارداد و با حقوق‌هایی کمتر از رقم رسمی حداقل دستمزد یکی از مورادی است که به شدت از سوی کارگران ایرانی مورد انتقاد قرار گرفته است. آنها می‌گویند کارفرمایان بدون قرارداد و بدون پرداخت مزایای شغلی، اتباع افغانستانی را استخدام می‌کنند و به این ترتیب فرصت‌های کاری برای نیروی کار ایرانی کاهش پیدا می‌کند.
اکنون به گفته محمدصالح جوکار در بخشی از طرح جدید مجلس شورای اسلامی آمده که اتباع خارجی باید کفیل ایرانی داشته باشند که این کفیل می‌تواند کارفرمای او باشد که مسائل این افراد را حل کند و همچنین مسئولیت‌های قانونی مربوط به کارفرما و کفیل را انجام دهد.
همچنین در این طرح آمده که هر فردی که با «علم و اطلاع» اتباع بیگانه غیرمجاز را که «وارد کشور شده یا در آن اقامت گزیده‌اند» به کار بگیرد علاوه بر مجازات‌های مقرر به ازای هر نفر تبعه بیگانه نیز به حداکثر جزای نقدی درجه پنج محکوم می‌شود.
واکنش فرافکنانه سخنگوی قوه قضاییه به «تملک اراضی کشور» توسط مهاجران افغانستانی
از سوی دیگر بر اساس این طرح، دستگاه‌های اجرایی از قبیل وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های زیرمجموعه آنها و شهرداری‌ها موظفند هزینه تمام شده خدمت ارائه شده به اتباع بیگانه را اخذ نمایند. در خصوص خدمات ارائه شده در شهرستان‌ها، تعیین قیمت تمام شده خدمات ارائه شده به اتباع خارجی توسط کمیته برنامه‌ریزی شهرستان در ابتدای هر سال تعیین و توسط نهادهای ذی‌ربط اخذ می‌شود.
مشاوران املاک نیز موظف هستند در تنظیم قراردادی که یکی از طرفین آن اتباع خارجی باشد «اسناد اقامتی تبعه بیگانه را احراز نمایند» و در صورت «عدم احراز یا عدم ثبت قرارداد» در سامانه معاملات املاک و مستغلات کشور، به «جزای نقدی درجه پنج» محکوم می‌شود.
طرح ساماندهی اتباع خارجی پیش‌بینی کرده که به اتباع خارجی اجازه ورود به صورت موقت داده شود؛ بر اساس قوانین کنونی برخی اتباع افغانستانی بیش از ۱۰ سال در ایران ساکن بوده و خانواده تشکیل داده‌اند اما همچنان وضعیت اقامتی آنها نامشخص است.
در بخش دیگری از این طرح آمده که با گروه‌ها و قاچاق‌برهای اتباع خارجی به داخل کشور برخورد شود تا جلوی ورود اتباع خارجی بدون مجوز گرفته شود. همچنین برای قاچاق‌بران و کسانی که واحدهای مسکونی خود را بدون قرارداد در اختیار اتباع خارجی قرار دهند جرم‌انگاری شده است.
در بخشی از این طرح آمده «پس از لازم الاجراء شدن این قانون، مجوز اقامت اتباع بیگانه باید به نحوی صادر شود که تعداد جمعیت اتباع بیگانه مقیم در کشور سالانه ده درصد کاهش یابد.»
این طرح افزوده «ظرف سه ماه پس از لازم الاجراء شدن این قانون، میانگین استفاده سالانه اتباع بیگانه از یارانه‌های پنهان از قبیل یارانه‌های انرژی، آموزش مالی و اقتصادی و خدمات عمومی را محاسبه و پس از تصویب در هیئت وزیران، در زمان تمدید پروانه اقامت ایشان در ابتدای سال اخذ نماید.
پس از استقرار گروه تروریستی طالبان در افغانستان شمار مهاجران افغانستانی در ایران با افزایش روبرو شد. ورود مهاجران افغانستانی به صورت قانونی و غیرقانونی در جریان بود و در هر دو مورد، این مهاجران بدون هیچ کنترل، سازماندهی و برنامه‌ریزی به کشور وارد شده و در هر منطقه و شهری که مایل بودند ساکن شدند.
اکنون موج گسترده میلیون‌ها مهاجر قانونی و غیرقانونی به بحرانی جدی در برخی شهرها و محله‌های کشور تبدیل شده است. شمار دانش‌آموزان افغانستانی در برخی کلاس‌های درس از دانش‌آموزان ایرانی بیشتر است و نرخ اشتغال و قیمت مسکن نیز با هجوم مهاجران در این دو بازار دستخوش تغییراتی شده است.
از سوی دیگر گزارش‌هایی از افزایش جرم و جنایت در محله‌هایی که با انباشت جمعیت افغانستانی‌های مهاجر روبرو هستند منتشر شده است.
امروز و همزمان با انتشار جزییات «طرح اصلاح قانون مربوط به ورود و اقامت اتباع خارجه در ایران» نشستی با عنوان بررسی شرایط اتباع خارجی شامل آوارگان، پناهجویان، مهاجران و آن گروه از مهاجران دارای مجوزهای اقامتی تحصیلی، کاری، سرمایه‌گذاری به دستور «مسعود پزشکیان»، ریاست جمهوری اسلامی ایران به میزبانی «حسن کاظمی قمی» نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان و با حضور نمایندگان ارشد مقامات کشوری و لشکری برای برگزار شد.
ساماندهی مهاجران افغانستانی بخشی از وعده‌های نامزدهای انتخاباتی در انتخابات اخیر ریاست جمهوری اسلامی بود. اسکندر مومنی وزیر کشور دولت پزشکیان نیز در جلسه بررسی صلاحیت با کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی وعده «ساماندهی اتباع بیگانه» را داده بود.
مسعود پزشکیان در دوران انتخابات تیرماه در پاسخ به خبرنگاران درباره ساماندهی مهاجرین افغانستانی گفته بود: «دولت من انشاءالله سه اقدام همزمان را در رابطه با مهاجرین افغانستانی پیش می‌برد:
١- انسداد کامل مرزها و جلوگیری از مهاجرت بیشتر که مسوولین محوری با وزارت کشور خواهد بود.
٢- ساماندهی مهاجرین موجود. نباید انکار کرد که تعداد زیادی از برادران افغان نقش موثری در اقتصاد ایران دارند یا در جنگ تحمیلی و… فداکاری کرده‌اند ولی حضور آنها در ایران باید ساماندهی شده و با انضباط باشد. (وظیفه وزارت کشور و وزارت اطلاعات)
٣- مذاکره با کشورهای اروپایی برای پذیرش بخشی از مهاجرین (و یا حداقل تقبل هزینه‌های حضور آنها در ایران). غرب باید مسئولیت آنچه در افغانستان انجام داده و منجر به مهاجرت میلیون‌ها افغانستانی شده است را بپذیرد. دلیلی ندارد که مردم ایران هزینه سیاست‌های غلط دیگران را بپردازند.»
