جمهوری اسلامی به عنوان یکی از حکومت‌های فعال حامی «کودک‌همسری» و فرزندآوری در سنین کودکی به دنبال سانسور آمار ازدواج کودکان است. در اقدامی قابل توجه آمار مادران ۱۰ تا ۱۴ سال از وبسایت ثبت احوال حذف شده است.
عباس عبدی روزنامه‌نگار حکومتی در ایران اعلام کرده آمار نوزادان زاده شده از مادران ۱۰ تا ۱۴ ساله از وبسایت سازمان ثبت احوال حذف شده است. او نوشته در حالی که آمار همه زاد و ولدها به همراه سن مادران به صورت هفتگی در وبسایت ثبت‌احوال منتشر می‌شد اما ثبت‌احوال با حذف آمار گفته «به ما گفتند دستور آمده این آمار منتشر نشود.»
«کودک‌همسری» در ایران با اشکال مختلفی از سوی جمهوری اسلامی مورد حمایت قرار گرفته و طرح‌های متفاوتی برای ازدواج هرچه زودتر کودکان و فرزندآوری آنها اجرا می‌شود. مقامات جمهوری اسلامی معتقدند از نظر شرع اسلام سن تکلیف و بلوغ برای دختران ۹ و برای پسران ۱۵ سال است و در نتیجه ازدواج و فرزندآوری برای کودکانی که به این سن رسیده‌اند بلامانع است.
هرچند به تبعیت از قوانین و اصلاحاتی که در مورد سن ازدواج در حکومت پهلوی در جریان بود، قوانین جمهوری اسلامی نیز ناچار ازدواج دختران کمتر از ۱۳ سال و پسران کمتر از ۱۵ سال را «منوط به اذن ولی به شرط مصلحت با تشخیص دادگاه صالح» اعلام کرده اما گزارش‌ها از ازدواج سالانه هزاران کودک و زایمان هزاران دختربچه زیر ۱۸ سال در ایران حکایت دارد.
آمارهای تکاندهنده «کودک‌همسری» و واکنش کارشناسان و فعالان حقوق کودک به این آمارها سبب شده برخی اصلاح‌طلبان نیز در برابر «کودک‌همسری» موضع بگیرند.
عباس عبدی از افراد حکومتی اصلاح‌طلب و از رهبران گروگانگیری در سفارت آمریکا در سال ۱۳۵۸ در یادداشتی در روزنامه «اعتماد» نوشته «ثبت احوال پیشتر آمار موالید بر اساس سن مادر را به صورت هفتگی منتشر می‌کرد. آمار نوزادان‌زاده شده از مادران ۱۰ تا ۱۴ ساله را ما چاپ کردیم. سایت سازمان این آمارها را به کلی حدف کرد. ناشناس تماس گرفتم با سایت‌شان. گفتند، چون فلان روزنامه آمار را چاپ کرده و بحث کودک‌همسری رواج یافته دستور آمده دیگر آمار نگذاریم. گفتم آیا دستور نیامده جلوی این فاجعه بارداری دختران زیر ۱۴ سال گرفته شود؟ گفتند نه. فقط دستور آمده آمارش منتشر نشود! شما را به خدا ما الان آمار وقایع حیاتی نیوزیلند و گابن و سریلانکا و ژاپن و فنلاند را می‌توانیم از اینترنت ببینیم. فقط از داشتن آمار ایران محرومیم.»
این روزنامه‌نگار همچنین مدعی شده که انتشار آمار ازدواج و فرزندآوری کودکان در دولت ابراهیم رئیسی به شدت محدود شده بود. گفتنی است دولت سه ساله و اصولگرای ابراهیم رئیسی پس از سپرده شدن به تاریخ هنوز رقیب جریان اصلاح‌طلب به شمار می‌رود.
عباس عبدی نوشته «واقعیت این است که با منع دسترسی به آماری که حق جامعه است هیچ تغییری در واقعیت رخ نمی‌دهد. مثل این است که آمار وجود کرونا از مردم پنهان شود. خب اینکه به زیان وزارت بهداشت است و کرونا بیشتر منتقل می‌شود. آمار ثبت احوال نیز همین گونه است. عدم انتشار آنها به زیان سیاستگذاران است.»
اینهمه در حالیست که فرزندآوری و افزایش آمار ازدواج جزو برنامه‌های کلان جمهوری اسلامی است و ارتباطی به دولت‌ها ندارد؛ دولت‌ها تنها مجری قوانینی هستند که با دستور و اراده سران حکومت از جمله علی خامنه‌ای ترسیم و تنظیم شده‌اند.
علی خامنه‌ای از امرداد سال ۱۳۹۰ بطور مکرر خواهان افزایش جمعیت ایران به دست‌کم ۱۵۰ میلیون نفر شده است. او در همان سال طی سخنانی گفت: «معتقدم کشور ما با امکاناتی که داریم، می‌تواند ۱۵۰ میلیون نفر جمعیت داشته باشد و هر اقدام و تدبیری که می‌خواهد براى متوقف کردن رشد جمعیت انجام بگیرد، بعد از ۱۵۰ میلیون نفری شدن کشور انجام بگیرد.»
علی خامنه‌ای سپس در مهرماه سال ۱۳۹۱ نیز سیاست دهه هفتاد برای کنترل جمعیت را خطا خواند و افزود: «یکی از خطاهایی که خود ما کردیم این بوده که تحدید نسل از اواسط دهه ۷۰ به این طرف باید متوقف می‌شد. مسئولان در این‌باره اشتباه کردند و خودم هم سهیم هستم.»
تأکید بر افزایش ازدواج‌ها و فرزندآوری سبب شد مشوق‌هایی برای ازدواج از جمله افزایش رقم وام ازدواج در دستور کار بگیرد؛ مشوق‌هایی که به طور ویژه اقشار کم‌درآمد و نیازمند را هدف قرار می‌دهند. از سوی دیگر با گسترش بحران‌های اقتصادی و معیشتی بسیاری از خانواده‌های نیازمند ازدواج دخترانشان را راهی برای کاهش هزینه‌های جاری زندگی ارزیابی کرده و از ازدواج دختران در سنین پایین استقبال می‌کنند.
بر اساس آمارهای سازمان ثبت احوال، در سال ۱۴۰۰ حدود هزار و ۴۷۴ نوزاد از مادران ده تا چهارده سال متولد شدند.
همچنین بنا بر این آمار، تعداد دخترانی که در سنین پایین‌تر از پانزده سال ازدواج کردند طی پنج سال منتهی به ۱۴۰۰ به بیش از ۱۳۱ هزار نفر بوده است.
آمارهای مرکز آمار ایران نیز نشان می‌دهد طی نه ماه منتهی به پاییز ۱۴۰۱، بیش از ۲۷ هزار دختر زیر ۱۵ سال در ایران ازدواج کرده‌اند.
روزنامه «شرق» اردیبهشت امسال در گزارشی با اشاره به آمار رو به افزایش کودک‌همسری نوشت فعالان حوزه کودک، یکی از اصلی‌ترین آسیب‌های مقوله ازدواج کودک، افزایش خشونت خانگی است.
داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در برنامه ششم توسعه یعنی سال‌های ۹۶ تا ۱۴۰۰، ۳۲هزار‌و ۵۲۴ دختر کمتر از ۱۵ سال ازدواج کرده‌اند. ازدواج‌هایی که به گزارش «شرق» به دلیل نابالغی طرفین و نبود آگاهی کافی مسائل زناشویی گاه با ابعاد مختلفی از خشونت روبرو می‌شود.
این گزارش روایتی از روستای دالاهو در کرمانشاه را بازتاب داده بود که در آن برخی زنان خشونت فیزیکی را حقی برای همسر خود می‌دانند.
«شرق» نوشته بود: «اهالی این روستا در دل منطقه‌ای از دالاهو در کرمانشاه، راوی داستان‌های بسیاری هستند که در آن دختران کم‌سن و سال تن به ازدواج‌های اجباری می‌دهند. در این گزارش از دختری ۱۰ ساله روایت شده که یک سال است با مردی ۲۸ ساله ازدواج کرده است؛ دختری که برای کم‌شدن خرج خانه، او را به مردی ۱۸ سال بزرگتر از خودش دادند. داستان تکراری برای بسیاری از دختران که در سیکل معیوب خشونت، گم می‌شوند.
روزنامه «اعتماد» نیز اوایل بهار امسا گزارش داده بود که در پنج سال گذشته، یعنی از ابتدای فروردین سال ۱۳۹۸ تا نیمه اسفند ماه ۱۴۰۲، خبر خودکشی حداقل ۱۹۶ کودک (زیر ۱۸ سال) در رسانه‌های رسمی کشور منعکس شده است.
بر اساس این آمارها از ۱۹۶ خودکشی انجام شده در بازه زمانی پنج سال گذشته، ۱۳۰ مورد مربوط به کودکان دختر، ۴۷ مورد مربوط به کودکان پسر و در ۱۹ مورد نیز جنسیت کودکانی که به خودکشی اقدام کرده‌اند ذکر نشده است.
همچنین از ۱۹۶ مورد خودکشی کودکان زیر ۱۸ سال که از سال ۱۳۹۸ تاکنون رسانه‌ای شده، ۱۳۳ مورد به مرگ منجر شده است و ۶۳ مورد هم نجات پیدا کرده‌اند. گرچه ادامه زندگی برخی از آنها علیرغم آسیب روحی با آسیب‌های جدی جسمی هم همراه بوده است. مثلا یک دختر ۱۶ ساله در استان مرکزی پس از اقدام به سقوط از ارتفاع زنده مانده اما دست راستش قطع شده است و یک پسر ۱۵ ساله هم در خوزستان به دلیل حلق‌آویز کردن خود به کما رفته است.
اختلافات خانوادگی، ازدواج اجباری، کودک همسری و کودک مادری بیشترین فراوانی را در میان این ۱۹۶ خودکشی رسانه‌ای شده دارد؛ به ویژه در مورد کودکان دختر. فقر، افسردگی و اختلالات روانی و مسائل درسی و تحصیلی در رده‌های بعدی است. در موارد بسیار زیادی هم دلایل خودکشی کودکان ذکر نشده است.
اردشیر بهرامی جامعه‌شناس و پژوهشگر اسفندماه گذشته با اشاره به آمار بالای خودکشی افراد زیر ۱۸ سال در سال‌های گذشته و رسیدن سن خودکشی به سنین ۹ سال و ۱۰ سال گفته بود «کودک‌همسری» و ازدواج‌های اجباری را از عوامل خودکشی نوجوانان است.
این جامعه‌شناس توضیح داده بود که «این ازدواج‌ها در فضای اجتماعی خوبی صورت نگرفته است. تیغ دولبه فقر و سنت؛ یعنی ارزش‌ها حول مسئله تعصب، آبرو و ناموس وقتی با فقر ترکیب می‌شوند، ممکن است به خودکشی منجر شود. سنت و فقر لزوماً ایجاد خشونت نمی‌کند اما این دو در یک شرایط درهم‌تنیده اجتماعی تبدیل به خودکشی و خشونت می‌شود. چنین کودکی، سهمی از عاطفه و انتخاب ندارد و کاملاً مشخص است که این مسیر به آسیب منجر می‌شود.»
