شماری از تحلیلگران معتقدند به ویژه پس از شکست حماس در غزه، جمهوری اسلامی با قاچاق سلاح و مواد مخدر به اردن به دنبال تأمین مالی تروریسم از یکسو و سرنگونی نظام پادشاهی در این کشور است.
به گفته یک متخصص امنیتی عضو مؤسسه مطالعات امنیت ملی (INSS)، جمهوری اسلامی در تلاش است با تقویت تروریست‌ها در مناطق فلسطینی، «از دست دادن غزه» را جبران کند.
با افزایش تنش‌ها در مرز میان اسرائیل و اردن، پروفسور کوبی مایکل محقق ارشد در مؤسسه مطالعات امنیت ملی (INSS) در مصاحبه با «جوئیش نیوز سندیکا» (JNS) که ۱۰ سپتامبر (۲۰ شهریورماه) منتشر شد عنوان کرد، «قاچاق تسلیحات و درگیری در مرز اسرائیل و اردن همیشه وجود داشته است، اما دامنه آن بسیار کمتر بود. اردنی‌ها در تلاش برای مهار این پدیده هستند، اما همانطور که اسرائیل با چالش‌هایی روبروست، پادشاهی اردن نیز با مشکلاتی مواجه است.»
در همین ارتباط اخیراً رویدادهایی اتفاق افتاد که به این موضوع اشاره دارند:
-یک شهروند اردنی ۱۸ شهریورماه در گذرگاه «پل النبی» سه اسرائیلی را قتل رساند.
-یک بمب‌گذار انتحاری ۱۸ امرداد از منطقه نابلس در انفجاری ناموفق در قلب تل‌آویو جان خود را از دست داد و یک رهگذر را که با اسکوتر برقی عبور می‌کرد را اندکی مجروح کرد. بمب‌گذار یک دستگاه انفجاری قدرتمند را در کوله‌پشتی خود حمل می‌کرد که به گفته رسانه‌های عبری، قبل از رسیدن به مقصد منفجر شد.
-یکی از شاخه‌های حماس ۲۱ امرداد در شهر جُنین در شمال سامره، یوناتان دویچ ۲۳ ساله را به قتل رساندند و یک اسرائیلی دیگر را در حمله تیراندازی در دره اردن مجروح کردند.
-چند روز قبل، نیروهای دفاعی اسرائیل یک تروریست مسلح را در نزدیکی شهر «بئر برهوت» در درّه اردن، که در مسیر انجام یک حمله بود، به ضرب گلوله کشتند. بررسی نظامی نشان داد که این حمله قرار بود نیروهای امنیتی را به سمت مواد منفجره بکشاند.
رد پای رژیم ایران
یسرائیل کاتز وزیر خارجه اسرائیل اوایل شهریورماه به «کان نیوز» گفت: «ایران از طریق تأمین مالی و تسلیح تروریست‌ها و قاچاق سلاح‌های پیشرفته از اردن در حال تلاش برای ایجاد یک جبهه تروریستی شرقی در یهودیه و سامره، درست مانند مدل غزه و لبنان است، ما باید با این تهدید همانطور که با زیرساخت‌های تروریستی در غزه مقابله می‌کنیم، برخورد کنیم، از جمله تخلیه موقت ساکنان فلسطینی و هر اقدام ضروری دیگری که لازم باشد.»
کوبی مایکل با تأیید این دیدگاه یسرائیل کاتز به JNS گفت: «در پی دستاوردهای مهم اسرائیل در نوار غزه، تهران متوجه شد که حماس را در جنوب اسرائیل از دست داده است. از آنجا که جمهوری اسلامی همچنان استراتژی «حلقه آتش» و جنگ فرسایشی علیه اسرائیل را رها نکرده، پس در تلاش است تا از دست دادن آنچه را در غزه داشته با ایجاد یک جبهه جدید در یهودیه و سامره جبران کند.»
حمله لفظی حزب‌اللهی‌ها به پادشاه اردن و دخترش «سلما» به دلیل همکاری با اسرائیل در رهگیری موشک‌ها و پهپادهای سپاه پاسداران
-در جریان حمله موشکی و پهپادی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به اسرائیل گزارش شد که هواپیماهای جنگنده آمریکا، فرانسه، انگلیس و برخی کشورهای منطقه از جمله اردن… pic.twitter.com/FMZmnIxFLf
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) April 15, 2024
وی افزود: «یهودیه و سامره پتانسیل بیشتری نسبت به نوار غزه برای تبدیل شدن به یک منبع خطر دارند. در این مناطق نیم میلیون یهودی زندگی می‌کنند و بر بسیاری از مناطق شهری اسرائیل از جمله نتانیا و کفار سابا تسلط دارند، در حالی که بیشتر اراضی اسرائیل در جنوب مجاور غزه و زمین‌های کشاورزی هستند.»
سیل اسلحه در یهودیه و سامره
مرز با اردن طولانی‌ترین مرز زمینی اسرائیل است و نقاط نفوذ بسیاری دارد. حصار اسرائیلی که این دو را از هم جدا می‌کند کامل نیست و به ویژه جغرافیای کوهستانی و پوشش گیاهی پیچیده، نظارت بر این منطقه را دشوار می‌سازد و همچنین اسرائیل نیروی انسانی کافی برای محافظت از این منطقه طولانی ندارد.
پروفسور مایکل توضیح می‌دهد که رژیم ایران در لبنان و سوریه آزادانه عمل می‌کند و تقریباً بدون مشکل اسلحه را از مرز تقریباً باز بین سوریه و اردن قاچاق کرده و از آنجا به اسرائیل و یهودیه و سامره انتقال می‌دهد.
وی می‌افزاید، «مرز در سمت اردن پر از شبکه‌های قاچاق است که با مواد مخدر، مهاجرت غیرقانونی، قاچاق انسان، اسلحه و انتقال دانش نظامی پیشرفته فعالیت می‌کنند. بطور سنتی، شبکه‌های تجارت غیرقانونی مواد مخدر برای فعالیت‌های تروریستی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. حکومت ایران در واقع یک سیستم کامل با دسترسی مستقیم به یهودیه و سامره دارد و این منطقه را با اسلحه و مواد منفجره پیشرفته پر کرده و همچنین مقادیر زیادی پول نقد به سازمان‌های تروریستی کمک می‌رساند تا اعضای جدید جذب کنند و اسرائیل را وادار به اقدام نظامی می‌کند. این همان شیوه عملیاتی است که در غزه مشاهده کردیم، فقط در یهودیه و سامره هنوز در مراحل ابتدایی خود قرار دارد و کمتر سازماندهی شده است.»
پس از بمب‌گذاری انتحاری ناموفق در تل‌آویو در ماه گذشته، ارتش اسرائیل عملیات ضدتروریستی گسترده‌ای را در مناطق جنین و طولکرم در شمال سامره با استفاده از حداقل دو تیپ و پشتیبانی هوایی آغاز کرد.
پروفسور مایکل در اینباره گفت: «ارتش اسرائیل می‌خواهد جدی وارد عمل بشود و از عملیات‌های جراحی خود در یهودیه و سامره فراتر رفته است. این عملیات با شدت بالا در سراسر منطقه انجام می‌شود و نتایج آن قاطع است: ده‌ها تروریست کشته شدند، به زیرساخت‌های تروریستی خسارات جدی وارد شده و شدت آن فقط افزایش خواهد یافت.»
وی در ادامه گفت که اسرائیل به خوبی از مشکل در امتداد مرز اردن آگاه است و معتقد است که آن را با ساخت موانع فیزیکی، افزودن نیروهای امنیتی و افزایش اطلاعات برای جلوگیری از قاچاق حل خواهد کرد.
پروفسور مایکل همچنین اظهار داشت: «شما نمی‌توانید صد درصد جلوی همه قاچاق‌ها را بگیرید. اما می‌توانید بطور سیستماتیک کار کنید تا آن را به اندازه‌ای کاهش دهید که توانایی‌های تروریستی در یهودیه و سامره به طرز قابل توجهی تضعیف شود، آنهم در حالی که به عملیات‌های نظامی قاطعانه و تهاجمی نیز ادامه می‌دهید.»
مرز مصر
یوناتان یاکوبوویچ بنیانگذار مرکز سیاست مهاجرت اسرائیل و مشاور ویژه سابق در وزارت کشور اسرائیل، هفته گذشته به JNS گفت که اسرائیل در گذشته نیز با مشکلی مشابه در مرز مصر مواجه بود.
وی اشاره کرد: «جریان نفوذ مهاجران آفریقایی از مرز مصر در سال ۲۰۱۲ متوقف شد و بطور عمده به تکمیل حصار مرزی نسبت داده شد. اما می‌دانیم که حصار تنها عامل توقف آن نبود. چندین ماه قبل از تکمیل حصار، تعداد مهاجران از تقریباً ۲۰۰۰ نفر در ماه به صدها نفر، سپس چند ده نفر و نهایتاً صفر کاهش یافته بود.»
«مأموریت ویژه» وزیر خارجه اردن در سفر به تهران؛
منصرف کردن جمهوری اسلامی از تلافی ترور اسماعیل هنیه؟!-همزمان با تهدید مقامات جمهوری اسلامی برای حمله علیه اسرائیل به تلافی ترور اسماعیل هنیه در قلب پایتخت، منابع حکومتی روز یکشنبه ۱۴ امرداد گزارش دادند که ایمن صفدی وزیر خارجه… pic.twitter.com/cQuFgMJnTE
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) August 4, 2024
او ادامه داد: «یک حصار با ایجاد موانع در نفوذ به مرز می‌تواند کمک کند اما نمی‌تواند بطور کامل ورود غیرقانونی را متوقف نماید. ما از صدها مهاجری که طی دهه گذشته از حصار مصر بالا رفته‌اند آگاهیم و موارد مشابهی از نفوذ از اردن و یهودیه و سامره را نیز دیده‌ایم که فلسطینیان بطور غیرقانونی وارد اسرائیل شده‌اند. اگر ۶۰ هزارکارگر فلسطینی می‌توانند روزانه به اسرائیل وارد شوند، یک بمب‌گذار انتحاری نیز می‌تواند همین کار را انجام دهد.»
این مشاور سابق تأکید کرد که عامل اصلی توقف جریان مداوم مهاجران از مصر، اصلاح قانون «پیشگیری از نفوذ» بود که در ۹ ژانویه ۲۰۱۲ تصویب شد.
یاکوبوویچ همچنین گفت: «این قانون تصریح می‌کرد که هر مهاجری می‌تواند تا سه سال در یک مرکز بازداشت نگهداری شود، که فوراً تأثیر قابل‌توجهی بر انگیزه‌ها برای ادامه نفوذ گذاشت. اما دیوان عالی اسرائیل سه حکم کنست را که مربوط به مراکز بازداشت بودند لغو کرد، از جمله قانونی که کارفرمایان را موظف می‌کرد تا ۲۰ درصد از دستمزد کارگران غیرقانونی کسر کنند که بعداً پس از خروج از کشور به آنها بازگردانده می‌شد. همچنین قانون دیگری در مورد اخراج به کشور سوم را نیز لغو کرد.»
او افزود: «این بدان معنا بود که اسرائیل بار دیگر به مقصد جذابی برای جمعیت‌هایی تبدیل شد که از مرز مصر وارد می‌شدند، عمدتاً سودانی‌ها، اریتره‌ای‌ها و اتیوپیایی‌ها، اردن را به عنوان مسیری آسان‌تر برای ورود به اسرائیل یافتند.»
یوناتان یاکوبوویچ به این موضوع اشاره کرد که نفوذ از مرز اردن در سال ۲۰۲۱، با ده‌ها نفر که در هر ماه وارد می‌شدند آغاز شد. اما حالا، هرچند که او نتوانست آمار دقیقی ارائه دهد، به منابع نظامی اشاره کرد که می‌گویند چهار هزار نفر به صورت غیرقانونی از ابتدای سال وارد شدند.
او گفت: «این افزایش تصاعدی از اردن دقیقاً همان چیزی است که ما در مصر تجربه کردیم. اکنون چندین نقطه ورود در منطقه عرابه جنوب تا بحرالمیت، در دره اردن و نزدیک کیبوتص اشدوت یعقوب و جنوب دریای جلیل وجود دارد.»
اردن به دلیل مجاورت با مراکز جمعیتی، برخلاف مرز مصر که نیازمند عبور از صحرای سینا است، به عنوان یک مسیر راحت برای مهاجران شناخته می‌شود. یاکوبوویچ اضافه کرد: «امان [پایتخت اردن] تا نقطه‌ی ورود با تاکسی فقط یک ساعت فاصله دارد.»
نشست اردن درباره «اداره غزه بدون حماس»؛
آنتونی بلینکن خواستار همکاری دولت‌های عربی شد– وزیر خارجه آمریکا بعد از دیدار با بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل و محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در سفر به اردن در دیدار با وزرای خارجه وزرای خارجه مصر، عربستان، امارات، قطر،… pic.twitter.com/LrHC3hzjaZ
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) November 6, 2023
او همچنین گفت که افزایش مهاجرت غیرقانونی از اردن بطور مستقیم با افزایش قاچاق اسلحه به یهودیه و سامره، که به دست سازمان‌های تروریستی و باندهای جنایتکار در داخل اسرائیل می‌رسد، ارتباط دارد.
یاکوبوویچ توضیح داد: «اگر بدانید چگونه کارگران سریلانکایی را بدون گیر افتادن قاچاق کنید، اسلحه را هم قاچاق خواهید کرد.» او تأکید کرد که هرچه اسرائیل بیشتر در رسیدگی به هجوم مهاجران غیرقانونی تأخیر کند، در آینده اقدامات بیشتری برای متوقف کردن آنها لازم خواهد بود.
او نتیجه‌گیری کرد: «مهاجرت بطور کلی به مشوق‌ها بستگی دارد. مشوق‌های منفی وضعیت را بسیار سریع‌تر و مؤثرتر از آنچه بسیاری از مردم تصور می‌کنند تحت تأثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل است که دولت باید به سرعت عمل و همین حالا اقدام کند.»
اردن کلیدی برای ثبات منطقه است
در مورد دخالت حکومت ایران در اردن، پروفسور کوبی مایکل تأکید کرد که هدف نهایی تهران دستیابی به رهبری ایرانی-شیعه در خاورمیانه است.
او گفت: «خیال خام جمهوری اسلامی این است که در اردن سیطره پیدا کند. حکومت ایران سال‌هاست که بطور فعال تلاش می‌کند که هاشمی‌ها [خاندان سلطنتی اردن] را سرنگون کند. این کار، همراه با سوریه و عراق، یک دایره‌ی محاط به دور اسرائیل در اختیار آنها قرار می‌دهد.»
مایکل تأکید می‌کند که رژیم ایران در شبکه‌های قاچاق در اردن دو هدف دارد: مسلح کردن فلسطینی‌ها و تضعیف پادشاهی اردن. او مسئله اردن را یک نقطه کور نامید که آمریکایی‌ها بطور کامل به آن توجه نمی‌کنند.
وی گفت: «فشار برای پایان دادن به جنگ در غزه به هر قیمتی، بدون در نظر گرفتن تمام زمینه‌های مشکلات خاورمیانه، و شعار دادن برای یک تشکیلات ملّی فلسطینی- که درواقع به یک تشکیلات ملّی فلسطینی تجدید حیات یافته تبدیل خواهد شد- تنها به بی‌ثباتی بیشتر در منطقه و تهدیدات جدی‌تر منجر خواهد شد.»
مایکل تأکید کرد، «کریدور فیلادلفی، نوار باریک زمین بین نوار غزه و مصر که اکنون تحت کنترل ارتش اسرائیل است، یک موضوع اصولی است.»
کریدور فیلادلفی در حالی به موضوعی جنجالی تبدیل شده که اهمیت آن در توافق احتمالی اسرائیل با حماس، بر اثر فشارهای بین‌المللی و داخلی بر دولت اسرائیل برای واگذاری این کریدور به این سازمان تروریستی در ازای آزادی ۱۰۱ گروگان اسرائیلی باقیمانده بیشتر چشمگیر شده است.
پروفسور مایکل همچنین توضیح داد: «اگر اسرائیل مجبور به عقب‌نشینی از فیلادلفی شود، این می‌تواند پیش‌زمینه‌ی خطرناکی برای عقب‌نشینی از درّه اردن در آینده باشد. خطر افزایش فشارهای سیستماتیک علیه اسرائیل وجود دارد که می‌تواند توانایی آن را برای دفاع از خود در سایر نوارهای امنیتی در نوار غزه، و همچنین در مناطقی مانند یهودا و سامره در آینده، محدود کند. همان منطقی که برای حفاظت از مرز اردن صادق است، در مورد حفاظت از کریدور فیلادلفی نیز صدق می‌کند.»
