خروج ۳۰ تابلوی نقاشی ارزشمند از موزه «امام علی» و فروش بخشی از آنها در دبی همچنان با واکنشهایی روبروست. بسیاری این موضوع را با عباراتی چون «تاراج میراث فرهنگی» یا «اختلاس فرهنگی» توصیف میکنند. برخی منتقدان هم میگویند در حالیکه این موزه وابسته به شهرداری تهران بوده باید شهرداری و سازمان میراث فرهنگی در اینباره پاسخگو باشند.
طی روزهای گذشته خروج ۳۰ اثر هنری از «موزه امام علی» وابسته به شهرداری تهران، انتقال آنها به دبی و فروش ۱۴ اثر در یک حراجی در دبی به یکی از مهمترین خبرهای حوزه میراث فرهنگی تبدیل شده است. در شرایطی که مسئولان موزه، شهرداری تهران و یا سازمان میراث فرهنگی به عنوان متولیان و مسئولان چنین رخدادی پاسخگو نبودهاند اما همچنان نظرات و تحلیلهایی در اینباره منتشر میشود.
روزنامه «پیام ما» با اشاره به سر درآوردن ۳۰ اثر هنری از دبی و فروش رفتن نیمی از آنها در یک حراجی، از بیتفاوتی و بیعملی سازمان میراث فرهنگی در رابطه با وظایفاش نوشته است. در این مطلب به نقل از «برخی کارشناسان» آمده که «میراث فرهنگی در این زمینه کوتاهی کرده است؛ چون دستگاههای متولی موزهای را موظف به ثبت آثار تاریخی و موزهایشان در سامانه ملی اطلاعات کشور نکرده است.»
در این گزارش تأکید شده سامانه ملی اطلاعات کشور در طول حدود دو دهه قبل، طبق یک آییننامه، اموال فرهنگی مصوبه دولت و به پیشنهاد سازمان وقت میراث فرهنگی، در دولت تصویب شده بود و بر اساس «ماده سه» آن آییننامه، دستگاههای دولتی مکلف هستند که همه اموال فرهنگیتاریخی در اختیار خودشان را تحت نظارت وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی، در آرشیو ملی اطلاعات بارگذاری کنند؛ حتی در دولتهای مختلف و از همان زمان که این آییننامه به تصویب رسید، این مسئله به همه نهادهای عمومی ابلاغ شد، اما طبق آنچه که در طول جلسات مختلف موزهای و با حضور مسئولان اداره کل موزهها از جمله هادی میرزایی مدیر اداره کل موزههای وزارتخانه میراث فرهنگی برگزار شده، کمتر دستگاه دولتی برخلاف همه بخشنامهها و پیگیریهای وزارتخانهای در این زمینه اهتمام داشتهاند یا وظیفه خود را بهکندی انجام میدهند.
«پیام ما» افزوده که هادی میرزایی دستکم در طول یک سال و نیم گذشته، بارها به لزوم ثبت آثار موزهای در سامانه ملی «اطلاعات کشور» یا همان سامانه «جام سابق» تأکید کرده بود و همه دستگاهها را مکلف به اقدام در اینباره. البته دستگاههای علمی مانند وزارت علم در اجرایی کردن این مصوبه پیشقدم بودهاند و برخی دستگاهها مانند موزههای بنیاد مستضعفان و موزههای شهرداری تهران، کمترین همکاری را دستکم تا همین یکی دو سال گذشته در این زمینه داشتهاند.
در این گزارش تأکید شده که اگر موزه «امام علی» که در طول چند سال گذشته اقدام به ثبت آثار خود در این سامانه نکرده بود، این اقدام را انجام داده بود، موظف میشد تا هر نوع جابجایی آثار موزهایش را در این سامانه اعلام و مجوز بگیرد و تا زمانی که مجوزهایش تأیید و صادر نمیشد، امکان انجام هیچ کاری را نداشت.
آنطور که پیام ما نوشته اکثر آثار هنری و فرهنگی کشور در این سامانه ثبت نشدهاند: «در طول چند ماه گذشته، متولیان موزهای اعلام کرده بودند که تا امروز کلاً حدود ۸۵۰ هزار اثر از موزههای سراسر کشور در این سایت بارگذاری شدهاند؛ عددی که به نسبت میزان آثار تاریخی در موزههای سراسر کشور، بسیار ناچیز است.»
برخی نیز این موضوع را با در نظر گرفتن رقابتهای جناحی مورد بررسی قرار داده و تلاش کردهاند اتهامی که متوجه علیرضا زاکانی شهردار اصولگرای تهران است را برجستهتر از مسئولیت میراث فرهنگی نشان دهند.
پدرام سلطانی فعال اقتصادیِ نزدیک به اصلاحطلبان نیز در شبکه «ایکس»مسئولیت پاسخگو کردن شهردار را متوجه شورای شهر دانسته و نوشته «چرا اعضای شورای شهر درباره سرقت تابلوهای موزه امام علی و فروش آنها در دوبی سکوت کردهاند؟ اگر آنها بیدرنگ زاکانی و همه دستاندرکاران این رسوایی را برکنار نکنند و علیه آنان شکایت نکنند، خیانت در امانتِ مردم شهر تهران کردهاند.»
۳۰ تابلو فاخر موزه «امام علی» از ایران خارج و برای فروش به دوبی منتقل شدند!
چند روز پس از آنکه خبرهایی درباره خروج ۳۰ اثر هنری از موزه «امام علی» منتشر شده بود روزنامه «سازندگی» در گزارشی اعلام کرد که بر اساس اطلاعات منتشر شده در سایت «World art Dubai» تعداد ۳۹ اثر از سوی مؤسسه «ماهستان» در یک حراجی در دبی فروخته شده که تعداد ۱۴ اثر آن متعلق به موز «امام علی» بوده است.
بر اساس این گزارش پنج اثر از عنایتالله نظرینوری، چهار اثر از علیاکبر صادقی، دو اثر از هانیبال الخاص، دو اثر از رضا هدایت، دو اثر از رضوان صادقزاده، یک اثر از آیدین آغداشلو، یک اثر از محمود جوادیپور، یک اثر از حسین محجوبی، یک اثر از صادق تبریزی، یک اثر از احمد خلیلیفرد، یک اثر از خسرو خسروی، یک اثر از آنه محمدتاتاری، یک اثر از حبیب توحیدی، یک اثر از مهدی حسینی، یک اثر از احمد وکیلی، یک اثر از علی ذاکری، یک اثر از طاهر شیخالحکما، یک اثر از علی شیرازی، یک اثر از نعمت لالهای و یک اثر از بابک خدابنده جزو آثار خارج شده از این موزه هستند.
ساعاتی پس از انتشار این گزارش از سوی روزنامه «سازندگی»، سعید صدراییان عضو هیئت مدیره سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران خبر ارسال تابلوها به دوبی برای فروش را تأیید اما تلاش کرد صورتی قانونی به آن ببخشد.
او در توضیحاتی اعلام کرد که این آثار با هماهنگی مسئولان موزه انتخاب و فروخته شده است و علت آن هم تأمین منابعی برای خرید آثار جدید و بهبود بخشیدن به فضای موزه برای نگهداری استاندارد آثار بوده است.
سعید صدراییان مدعی شده بود که آثار خارج شده از موزه آثار ارزشمندی نبوده است اما بر اساس خبرهای غیررسمی تنها ارزش یکی از تابلوهای ارسال شده به دبی ۳۰ میلیارد تومان بوده است.
قابل توجه اینکه صفحه خبری «میراث خبر» که برای نخستینبار این خبر را در اینستاگرام خود منتشر کرده بود، خبر از یک احتمالاً تخلف دیگر هم داده بود؛ جمعآوری پنج هزار جلد کتاب از کتابخانه این موزه با نام ایجاد فضایی برای ساماندهی آثار هنری و انتقال این کتابها به جای دیگری. اما تخلف از آنجایی احتمالاً نقش میگیرد که هیچ فعالیتی در زمینه ساماندهی آثار هنری در این مجموعه انجام نشده است.