حاشیه‌های تابلوهای مفقود شده در موزه «امام علی» همچنان ادامه دارد و در یکی از جدیدترین ادعاها روزنامه «سازندگی» نوشته فقط دو تابلوی این موزه فروخته شده و باقی با قیمت ناچیز و صوری معامله شده و اکنون نزد افرادی از شهرداری و حوزه هنری است. پیشتر اعلام شده بود سی اثر مفقودی از موزه «امام علی» به دوبی منتقل و نیمی از آنها در یک حراجی در آنجا به فروش رفته است.
روزنامه «سازندگی» چاپ تهران گزارش جدیدی از وضعیت آثار مفقود شده از موزه «امام علی» وابسته به شهرداری تهران منتشر کرده است. بر اساس این گزارش تنها دو تابلو با قیمت واقعی فروخته شده و بقیه تابلوها به صورت صوری و با قیمت ناچیز معامله شده است. بر اساس تحلیل این روزنامه تابلوهای صوری معامله شده اکنون در دست افردی در شهرداری تهران و حوزه هنری است.
دیروز سه‌شنبه سوم مهرماه نیز نشستی در شورای اسلامی شهر تهران با حضور مهرداد باقری رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران برای رسیدگی به موضوع آثار مفقود شده برگزار شد.
سوده نجفی عضو شورای اسلامی شهر تهران پس از این جلسه در گفتگو با خبرنگاران بطور تلویحی فروش آثار با قیمت ناچیز را تأیید کرده و گفته «به نظرم اگر این آثار را برای اینکه به عنوان یک اثر هنری ایرانی در جایی به نمایش بگذارند، به صورت هدیه اهدا می‌کردند بسیار بهتر از این بود که بخواهند به مبلغ ۴۰ میلیون تومان که پول یک گوشی موبایل هم نیست، بفروش برسانند.»
به نظر می‌رسد اعضای شورای اسلامی شهر که حتی چندان بی‌اعتماد به شهردار تهران و زیرمجموعه‌هایش نیستند نیز در جلسه امروز از پاسخ‌های مقامات شهرداری درباره تابلوها قانع نشده‌اند. از جمله علیرضا نادعلی سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران گفته «ما در جایگاه نظارتی وظیفه داریم نسبت به برخی از موضوعاتی که پیش می‌آید پی‌جویی داشته باشیم و پاسخ‌خواهی کنیم و مدیران شهرداری نیز موظف هستند که پاسخ‌های شفاف ارائه دهند.»
در هفته‌های گذشته ناصر امانی عضو شورای اسلامی شهر تهران در صحن شورا موضوع به امانت گرفته شدن ۳۰ اثر از آثار هنرمندان مطرح را که در موزه «امام علی» قرار داشت در صحن شورا مطرح کرد و اعلام کرد که از مدت زمان مشخص شده برای بازگشت این آثار حدود دو ماه گذشته و این آثار هنوز به موزه بازنگشته است.
این اظهارات آغازگر ماجرایی شد که هر روز با پیچیدگی‌های بیشتری روبرو می‌شود. اطلاعات اولیه نشان می‌داد این آثار به واسطه یک شرکت خصوصی به دوبی منتقل شده و نیمی از آنها در یک حراجی به فروش رفته است. روزنامه «سازندگی» که گزارش سر درآوردن آثار موزه «امام علی» از دوبی را منتشر کرده بود اکنون در گزارش جدیدی اعلام کرده فقط دو اثر به قیمت‌های واقعی فروخته شده‌اند.
مهرداد باقری رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران اما طی روزهای گذشته همواره به فرافکنی درباره این موضوع پرداخته است. در جلسه روز گذشته شورای اسلامی شهر تهران نیز مدعی شد که «موضوع تابلوها به دستاویزی برای افراد دیگری تبدیل شد و این جدا از دغدغه مدیریت شهری است، متأسفانه فضای سیاسی در برخی رسانه‌ها ایجاد شد؛ درواقع بخشی که مسئله آنها ضربه زدن به امید جامعه است چنین عمل می‌کنند.»
در واکنش به سخنان مبهم و فرافکنانه مهرداد باقری، محمد آخوندی عضو شورای اسلامی شهر به او گفت: «شما ما را موعظه نکنید، توضیح دهید که چرا بردید، چطور بردید و چه تعداد از تابلوها برگشته‌اند.»
۳۰ تابلو فاخر موزه «امام علی» از ایران خارج و برای فروش به دوبی منتقل شدند!
روزنامه «سازندگی» در گزارش جدید خود اطلاعاتی را درباره شرکت وسطه‌ای که آثار از سوی موزه به آن تحویل داده شده منتشر کرده است. این موسسه با عنوان «نگاره آفاق ماهستان» که به اختصار «نام» خوانده می‌شود فعال است.
بر اساس اطلاعات وبسایت «رسمیو،» که اطلاعات ثبت‌شرکت‌ها در ایران را منتشر می‌کند این موسسه در طبقه اول ساختمان حوزه هنری واقع در خیابان «سمیه» (ثریا) قرار دارد و در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ تاسیس شده است. محمد زرویی مدیرعامل و مسعود نجابتی و عباس حسین‌نژاد هم اعضای هیات مدیره این موسسه معرفی شده‌اند.
این موسسه آخر فروردین ۱۴۰۳ در دوبی ۳۹ اثر هنری را فروخته که ۱۴ مورد آن برای موزه «امام علی» است و از مالکیت سایر آثار اطلاعی در دست نیست. جالب اینکه همگی اعضای این شرکت، چهارم تیرماه امسال سهم خود را به حوزه هنری واگذار کرده‌اند و افراد تازه‌ای هم بجای آنها معرفی نشده‌اند. تنها موردی که پس از این اتفاق ثبت شده، یک آگهی روزنامه رسمی است که نشان می‌دهد اساسنامه موسسه تغییر کرده است.
«سازندگی» افزوده با این حساب، زمان فروش آثار گنجینه موزه‌ی «امام علی»، موسسه خصوصی بوده و سهامداران آن اشخاصی حقیقی. بعد از فروش آثار و واریز سود حاصل از آن هم موسسه هنوز خصوصی است اما احتمالاً با نگرانی ناشی از وقایعی مشابه امروز، ماهیت آن را تغییر داده‌اند که تحلیل این رفتار برای کارشناسان حقوقی کار ساده‌ای است!
یک کارشناس حقوقی فعال در شهرداری تهران نیز گفته که «نه تنها هیئت مدیره سازمان فرهنگی و هنری که هیئت مدیره شهرداری هم نمی‌تواند مصوبه‌ای برای انتقال اموال دولتی به موسسات خصوصی داشته باشد. چرا که اموال شهرداری عمومی بوده و فروش آنها تنها از طریق مزایده عمومی امکان‌پذیر است. پول حاصل از فروش هم باید مستقیماً به خزانه شهرداری واریز شود.»
«سازندگی» نوشته در میان ۱۴ اثر فروخته شده موزه امام علی تنها دو کار-آن هم حدودی- به قیمت واقعی فروخته شده‌اند و این موضوع شائبه فروش صوری کارها را در ذهن برخی منتقدان پررنگ کرده است.
در این گزارش آمده که «این موزه بیش از سه هزار اثر را در خود جای داده است. بیش از ۲۵۰۰ اثر حجم، نقاشی، خوشنویسی، تصویرسازی، نگارگری، کاریکاتور و نقاشی قهوه‌خانه‌ای و تعدادی هم فرش، صنایع‌دستی و اشیای عتیقه در گنجینه موزه وجود دارد. طبق نظر کارشناسان این گزارش، تنها ۹۵۶ اثر درجه یک هستند و ۵۸۵ اثر درجه دو. بقیه آثار در رده پایین‌تری قرار گرفته و می‌توانند در فهرست آثاری باشند که مسئولان شهرداری می‌گویند، کیفیت لازم را نداشته‌اند. فهرست آثار خارج شده از موزه اما نمی‌تواند در گروه آثار درجه دوم و پایین‌تر قرار گیرد و بی‌شک نام‌ها و آثار خارج شده از موزه کارهای درجه یکی هستند که به گفته‌ی ناصر امانی ظاهراً باید فروخته شدن‌شان را باور کرد و دیگر امیدی به حضور دوباره‌شان در موزه نیست.»
همچنین گفته شده ۶۴ اثر حجم و نقاشی از پرویز تناولی، ۷۰ نقاشی از محمدعلی ترقی‌جاه و ۹۸ اثر از جواد حمیدی، نقاش پیشکسوت. همچنین ۱۹ اثر از علی‌اکبر صادقی، ۲ اثر از سهراب سپهری، یک اثر از بهمن محصص، یک اثر از آیدین آغداشلو و آثاری از سیراک ملکونیان، پرویز کلانتری، فرح اصولی، مهدی سحابی، منوچهر معتبر، حسین خسروجردی، صداقت جباری، آنه محمدتاتاری، ایرج اسکندری، اسفندیار احمدیه و بسیاری نام‌های بزرگ دیگر در بخش آثار درجه یک موزه موجود بوده که از میان آنها برخی آثار پس از واگذاری به موسسه نام فروخته شده‌اند، یا اطلاعی از سرنوشتشان در دست نیست.
گزارش «سازندگی» افزوده در بخش نقاشی قهوه‌خانه‌ای هم ۵۶ اثر وجود دارد از هنرمندانی چون حسین قوللرآقاسی، محمد مدبر، عباس بلوکی‌فر، حسین همدانی و حسن فراهانی موجود است. در بخش خوشنویسی ۱۱۸۳ اثر وجود دارد که علی شیرازی با ۱۷۵ اثر و حمید عجمی با ۹۴ اثر بیشترین فراوانی را دارند. طبق این گزارش آثار سطح پایین در این بخش فراوان است. با وجود فراوانی آثار این بخش فقط یک اثر از شیرازی از موزه خارج شده است و ظاهراً انتخاب‌کنندگان تمایلی به خروج آثار خوشنویسی نشان نداده‌اند.
تاراج میراث فرهنگی؛ ادامه حاشیه‌های ماجرای خروج تابلوهای موزه «امام علی» از کشور و فروش آنها در دبی
مقامات شهرداری مدعی شده بود که این آثار نگارخانه‌ای بوده اما ارزش موزه‌ای نداشته‌اند و تا مدتی پیش نیز در زیرزمین موزه انبار بودند. همچنین آثار نقاشی به این دلیل برای فروش گذاشته شده که سود حاصل از آن برای خرید آثار دیگر و توسعه موزه به کار رود.
مهرداد باقری در نشست دیروز شورای اسلامی شهر تهران مدعی شده که «یک قسمت از نگارخانه‌ها فروش آثار هنری است و این مکانیزم طبیعی نگارخانه‌هاست. این فرایند قانونی به درآمد برای نگارخانه‌ها تبدیل می شود.»
مهدی چمران رئیس شورای اسلامی شهر تهران نیز در اظهاراتی عجیب گفته چنین اقدامی یک مسئله مرسوم در بسیاری از موزه‌ها است. مهدی چمران افزوده که «در این ارتباط بیخودی شلوغ شده و بنا بر برنامه‌ریزی قرار است از رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران دعوت شود تا در صحن شورا در رابطه با این موضوع توضیحات خود را ارائه دهند.»
این اظهار نظر با واکنش احمد محیط طباطبایی رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم ایران) روبرو شد و گفت: «موزه‌ها بر اساس تعریف کلی موزه‌های جهان و شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) حق فروش اموال خود را ندارند و به هیچ‌وجه نمی‌توانند در چارچوب فروش اموال وارد شوند.»
رئیس ایکوم ایران همچنین فروش اموال فرهنگی را خط قرمز موزه‌ها دانست و خواستار شفاف‌‌سازی وزارت میراث فرهنگی شد.
