سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه «ناترازی انرژی رفع نشود کشور دچار مشکل می‌شود» گفته «وزرای نفت و نیرو موظف شده‌‌اند برنامه‌های خود برای رفع ناترازی‌ها در کشور را ارائه دهند.»
جلیل مختار سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی امروز چهارشنبه دوم آبان‌ماه آمار کاهش ذخایر سوخت مایع گازوئیل و مازوت نیروگاهها از ۴۹ درصد در شهریور ماه امسال به ۴۶ درصد در ماه جاری را تأیید کرده است.
سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی تأکید کرده که «این یک ناترازی آشکاری است که اگر برطرف نشود، ممکن است کشور در فصل سرما دچار مشکل شود. به همین دلیل از وزارتخانه های نفت، نیرو و صمت خواسته‌ایم تا هر چه سریع‌تر برنامه های خود را ارائه دهند.»
جلیل مختار توضیح داده که «وزیر نفت به عنوان تأمین کننده نیازهای نیروگاهها باید با احصای وضعیت موجود، برنامه‌های خود برای کمک به وزارت نیرو را ارائه دهد و وزارت نیرو هم درصدد است با برنامه‌های کوتاه مدت که قول آن را داده‌اند ناترازی‌های موجود را برطرف کنند تا در زمستان به سختی برنخوریم.»
کمبود انرژی از برق و گاز تا بنزین به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است. رضا حاجی‌کریم عضو هیئت مدیره سندیکای شرکت‌های تأسیساتی و صنعتی ایران در گفتگو با خبرگزاری «میزان» در مورد ناترازی انرژی، گفته «اینکه چرا با وجود دانسته‌های فراوان برای رفع ناترازی و کمبود‌های انرژی و ارائه پیشنهاد‌ها هنوز با مشکلاتی روبرو هستیم، به تصمیماتی که باید در حاکمیت انرژی اتخاذ شود بازمی‌گردد.»
این در حالیست که عملکرد چهار دهه گذشته جمهوری اسلامی و شرایط کمبود شدید انرژی در ایران که ذخائر قابل توجهی از نفت و گاز دارد نشان از شکست مدیریت انرژی در جمهوری اسلامی است که به «حاکمیت انرژی» نیز تعبیر می‌شود.
هاشم اورعی استاد برق دانشگاه صنعتی «شریف» درباره وضعیت کمبود انرژی گفته «امسال و سال گذشته بیشتر از ۵ درصد افزایش مصرف برق داشتیم. برای امسال تا ۸ درصد هم اعلام شد. میزان تقاضا هر سال ۷ درصد افزایش پیدا می‌کند. در مقابل میزان تولید ما هم به دلیل کهنگی تجهیزات، ۵ درصد کاهش می‌یابد. وقتی هوا گرم می‌شود، تولید برق کم می‌شود. این دو عامل دست به دست هم داده‌اند و باعث شده از یک طرف تولید را ثابت نگه نداریم و تقاضا هم در حال افزایش است. البته این آمار‌ها بستگی دارد که چقدر نیروگاه جدید در مسیر بیاوریم.»
هاشم اورعی درباره زیان ناشی از کمبود برق هم توضیح داده که «من همیشه می‌گفتم اسم این کار مدیریت مصرف نیست، بلکه مدیریت خاموشی است. من با اطمینان می‌گویم که توانیر حتی توان مدیریت خاموشی را هم ندارد. صنایع و شهر‌ها چگونه با این وضعیت فاجعه بار زندگی کنند؟ ما مبالغ قابل توجهی در کمبود برق پرداخت می‌کنیم. سال گذشته ۸ میلیارد دلار زیان ناشی از کمبود برق و تولید داریم و امسال احتمالاً ۱۲ میلیارد دلار زیان خواهیم داشت.»
او همچنین توضیح داده که موضوع کمبود برق و گاز دیگر فصلی نیست و در تمام طول سال هم کمبود گاز و هم کمبود برق وجود دارد: «مصرف برق دو مصرف دارد، اول بار پایه است که همیشه نیاز داریم. تاکنون مشکل ما بار پایه نبوده بلکه بار متغیری است که در زمان گرما افزایش می‌یابد. با این فرمان که ما حرکت می‌کنیم، به ناترازی در بار پایه هم می‌رسیم. ناترازی در بارپایه یعنی در تمامی فصل‌ها با مشکل برق مواجه می‌شویم. با توجه به کمبود گاز و اینکه سرمایه‌گذاری لازم را انجام ندادیم، کم کم وارد مرحله‌ای می‌شویم که امکان تأمین بار پایه را هم از دست می‌دهیم.»
این استاد دانشگاه تأکید کرده که «کشور‌های منطقه اگر منظور کشور‌های حاشیه خلیج فارس هستند، برنامه‌ریزی‌های مفصلی در برق کرده‌اند. اعراب تولیدشان را هر سال زیاد کرده‌اند. کشور‌هایی مانند عراق و پاکستان، برنامه‌ریزی صحیحی نداشته‌اند. البته پاکستان نسبت به ما در یکسال اخیر بهتر عمل کرده است. آذربایجان هم مشکل خاصی در برق ندارد.»
او افزوده «ترکیه خیلی در برق خوب عمل کرده و مقدار قابل توجهی انرژی بادی دارد. ترک‌ها ۱۲ هزار مگاوات برق فقط از طریق بادی تأمین می‌کنند. این در حالیست که کل تجدیدپذیر ایران ۱۳۰۰ مگاوات است. این عدد در مقایسه با کل ظرفیت نصب شده نیروگاهی است که ۹۳ هزار مگاوات است.»
هاشم اورعی توضیح داده که تولید برق در ایران به شدت وابسته به گاز است. ایران در سال ۱۳۶۴، نزدیک ۳۵ درصد کل تولید برق‌اش وابسته به گاز بود. در سال ۱۴۰۱، نزدیک ۸۶ درصد برق کشور از گاز است. امروز این عدد به ۹۰ درصد رسیده است.
او گفته در چنین شرایطی «امسال زمستان نمی‌توانیم برق و گاز را تأمین کنیم. رسیدن به اعداد برنامه هفتم هم با این وضعیت توهمی بیش نیست.»
او همچنین گفته که «برای حل مشکل با روسیه قراردادی بستیم که روزانه ۳۰۰ میلیون مترمکعب در زمستان به ما گاز بدهند. در ظاهر گفته‌ایم روسیه این گاز را برای صادرات به ما می‌دهد. ما آخرین کشوری در جهان هستیم که به دلیل تحریم می‌توانیم چیزی را بفروشیم، چگونه روسیه می‌خواهد گاز را برای فروش به ما بدهد؟ با این کار ما وابسته به گاز روسیه می‌شویم و پوتین اگر بخواهد به راحتی می‌تواند گاز را قطع کند.»
ناترازی عمیق انرژی در ایران؛ آغاز قطع گاز از نخستین روزهای پاییز و تداوم قطع برق
ساناز جعفرزاده مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی، نیز پیشتر در گفتگو با خبرگزاری «ایرنا» هشدار داده بود که «اگر تخصیص گاز به نیروگاهها قبل از شروع پیک مصرف گاز رخ ندهد و در دو ماه مهر و آبان، نتوان مصرف سوخت مایع به‌ویژه نفت‌گاز را در نیروگاهها صفر کرد و تمرکز بر ذخیره‌سازی انجام نشود، بطور قطع زمستان سختی برای تولید پایدار برق نیروگاهها خواهد بود.»
ساناز جعفرزاده همچنین از افزایش دو برابر مازوت‌سوزی در سال جاری نسبت به سال گذشته خبر داده بود. موضوعی که پیش از این از سوی مهدی یزدانجو معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی نیز مورد اشاره قرار گرفته بود. مهدی یزدانجو گفته بود که «از ابتدای سال جاری تا پایان تیر ماه، ۲۹۵ میلیون لیتر سوخت مازوت سوزانده شده است، و این آمار بیانگر مصرف دوبرابری این سوخت تا به الان نسبت به سال گذشته است.»
مشکل کمبودها فقط مختص برق و گاز و بنزین نیست و امسال حتی زنگ خطر کمبود آب نیز به صدا درآمده اسن. رضا حاجی‌کریم رئیس کنفدراسیون صنعت آب اعلام کرده که ایران از ناترازی آب عبور کرده و وسط «بحران» قرار دارد و تنها برای حل مشکل آب تهران، سرمایه‌گذاری ۸۰ هزار میلیارد تومانی نیاز است.
رئیس کنفدراسیون صنعت آب گفته «نباید بیش از ۴۰ درصد منابع آب تجدیدپذیر را مصرف کنیم و ما حوضه بالای ۹۰ درصد آب تجدیدپذیر را مصرف می‌کنیم یعنی اینکه نه تنها از ناترازی عبور کرده‌ایم، بلکه وسط بحران قرار داریم.»
رضا حاجی‌کریم با خطرناک خواندن وضعیت کمبود آب در تهران گفته «۷۰ درصد منابع آبی تهران را به مصرف شرب می‌رسانیم یعنی کوچکترین صدمه و غفلت ممکن است منجر به تبعات شدیدی شود.»
به عقیده این کارشناس راهکارهایی مانند انتقال پایتخت که به تازگی از سوی مسعود پزشکیان هم مورد اشاره قرار گرفته، «نه مشکل آب را حل می‌کند و نه اینکه با بضاعت فعلی سرمایه‌گذاری که داریم اصلا امکان انجام آن را داریم.»
