وزیر اقتصاد دولت پزشکیان اعلام کرده «بر اساس نظر رییس جمهور در حال پیگیری موضوع FATF هستیم». روزنامه «کیهان» چاپ تهران اما بیرون آمدن ایران از لیست سیاه FATF را «به کام اسرائیل» ارزیابی کرده است.
عبدالناصر همتی عصر دیروز چهارشنبه نهم آبان‌ماه در حاشیه مراسم رونمایی از «دستورالعمل تأمین مالی در زنجیره تأمین به پشتوانه اسناد اعتباری در بورس‌های کالایی» در جمع خبرنگاران، گفت مسئول سازمانی FATF وزارت اقتصاد است و ما بر اساس نظر رئیس جمهور در حال پیگیری موضوع هستیم و بر اساس منافع ملی، موضوع را پیش خواهیم برد.
روزنامه «کیهان» چاپ تهران اما در مطلبی با عنوان «اصرار بر پیوستن به FATF، به نام معیت به کام اسرائیل» به دولت پزشکیان تاخت و نوشت: باید برای دولت چهاردهم یادآوری کرد که ایران بر سر تحریم‌ها با آمریکا مذاکره کرد و جلو رفت. در انتها آمریکا همه تعهداتی که داده بود را نقض کرد و یکطرفه از برجام خارج شد. حال آنکه به اذعان خود غرب ایران به تمامی تعهدات خود پایبند بود.
در این مطلب آمده که «FATF در نشست اخیر خود لبنان را در فهرست خاکستری قرار داد و تحت نظر قرار گرفت. این سازمان که با رژیم غاصب صهیونیستی ارتباط دارد و همکاری می‌کند، لبنان را تحت فشار گذاشته است تا نسبت به اقدامات و فعالیت‌های حزب‌الله مطلع شود.
«کیهان» افزوده که «کاملا واضح است، در شرایطی که رژیم صهیونیستی بعد از طوفان الاقصی به اهدافی که برای خود تعیین کرده بود نرسیده است و همچنین در نبرد زمینی با حزب‌الله لبنان دچار مشکل شده است، با استفاده از این سازمان سعی دارد تا نسبت به حزب‌الله اطلاعات بیشتری به دست آورد.»
در ادامه ادعا شده «این معاهده دیکته شده که سعی بر تحمیل آن به جمهوری اسلامی ایران شده است، واضح است که هیچ عایدی جز فشار بیشتر اقتصادی بر کشور نخواهد داشت.»
«کیهان» همچنین «خطاب به دولت چهاردهم گوشزد کرد که دولت روحانی مسیری را رفت که جز فشار اقتصادی بیشتر به مردم و رو کردن دست ایران برای آمریکا و حامیانش آورده‌ای نداشت. وزیر خارجه وقت دولت روحانی که دم از مذاکره با غرب و حل مشکلات اقتصادی می‌زد، در نهایت عضویت در این سازمان را تضمینی برای حل مشکلات اقتصادی ندانست. آن وقت چگونه می‌شود که سخنگوی دولت و وزیر اقتصاد و دارایی دولت چهاردهم با قاطعیت صحبت از حل مشکلات مردم با اجرا و عضویت در FATF می‌کنند؟ چگونه مشکلات اقتصادی مردم را مجددا حواله به غرب و آمریکا می‌دهند؟ این مسیر به کام رژیم صهیونیستی و غرب خواهد بود و در نهایت مشکلات مردم را دو چندان خواهد کرد؛ کما اینکه در گذشته نیز شاهد آن بودیم.»
حمله روزنامه «کیهان» به دولت پزشکیان در حالی صورت گرفته که حتی دولت ابراهیم رئیسی نیز به دلیل آثار سنگین پیامد قرار داشتن ایران در فهرست سیاه FATF بر اقتصاد ایران تلاش‌هایی برای خروج ایران از این فهرست سیاه انجام داده بود.
نامه دولت پزشکیان به مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره بررسی دوباره لوایح FATF
احسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی جمهوری اسلامی دی‌ماه سال گذشته در نامه‌ای به گروه ویژه اقدام مالی (FATF) خواستار آن شد تا نام جمهوری اسلامی ایران از ذیل توصیه ۷ و سایر اسناد مرتبط این نهاد با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد حذف شود.
یک هفته پس از انتشار نامه‌نگاری وزیر اقتصاد جمهوری اسلامی، رسانه‌های حامی دولت رئیسی خبرهایی با تیتر «خروج ایران از فهرست سیاه اف‌ای‌تی‌اف» منتشر کردند. این موج «خبرسازی دروغین» وزیر اقتصاد را ناچار به ارائه توضیحاتی کرد.
او گفته بود: «پس از پذیرش اعتراض حقوقی ایران از طرف FATF، طی ایمیلی به تمام کشورهای عضو اعلام شد که جمهوری اسلامی از ذیل بند ۷ گروه ویژه اقدام مالی خارج شد.»
دولت مسعود پزشکیان نیز از بدو تأسیس برای خروج ایران از فهرست سیاه FATF اقداماتی را در دستور کار قرار داد.
مسعود پزشکیان در نخستین کنفرانس مطبوعاتی به عنوان رئیس دولت چهاردهم گفته بود «برای پذیرش FATF به مجمع تشخیص مصلحت نظام نامه می‌نویسم» و «باید درباره FATF دوباره بحث کنیم و مسئله را حل کنیم.»
دو هفته بعد و در دوازدهم مهرماه مجید انصاری معاون حقوق مسعود پزشکیان در گفتگو با روزنامه «اعتماد» گفت دولت پزشکیان برای خروج ایران از فهرست سیاه FATF در تلاش است.
مجید انصاری توضیح داد «به لحاظ فنی این موضوع در حوزه کار همکاران ما در وزارت اقتصاد و دارایی، بانک مرکزی و دیگر مراجع ذیربط است. اما از منظر روند کار حقوقی مستحضر هستید دو کنوانسیون باقی مانده از مجموعه FATF که یکی جرایم سازمان یافته و بحث پالرمو است هر دو در مجمع تشخیص مسکوت مانده بود. مجمع تشخیص هم به لحاظ استجازه داشتن این موضوع را از دستور کار خارج ساخت.»
او افزود که «این امکان وجود دارد که اگر مجموعه به جمع‌بندی نهایی برسند و روند کار طی شود با چراغ سبز مجمع اف‌ای‌تی‌اق دوباره در دستورکار مجمع قرار گیرد. ضمن اینکه آقای رییس‌جمهور و هیات دولت هم تصمیم به پیگیری موضوع بگیرند این ظرفیت وجود دارد که مجمع تشخیص این موضوع را دوباره به جریان بیندازد.»
معاون حقوقی مسعود پزشکیان تأکید کرد که «روند تصویب FATF در مجلس طی شده است. موضوع به مجمع آمده و در مجمع به ملاحظاتی فعلا مسکوت مانده است.»
به گفته معاون پزشکیان «اگر مجموعه به این نتیجه برسد که نیاز به اقداماتی است پیش‌بینی می‌کنم که مجمع با دولت همکاری و همراهی کرده و FATF تصویب می‌شود.»
همزمان محمدجعفر قائم‌پناه معاون اجرایی و سرپرست نهاد ریاست‌جمهوری در حاشیه جلسه هیئت دولت درباره وضعیت تصویب FATF گفت «نامه درخواست دولت برای بررسی مجدد FATF به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال می‌شود.»
تصویب دو لایحه کنوانسیون «پالرمو» و «سی.اف.تی» سال‌هاست در مجمع تشخیص مصحلت نظام معلق مانده و همین موضوع ایران را از فهرست «خاکستری» که مربوط به کشورهایی است که پناهگاه امن برای حمایت از تامین مالی تروریسم و پولشویی هستند به فهرست «سیاه» که متعلق به کشورهای «غیرهمکار» این گروه است کشانده است.
«پالرمو» معاهده سازمان ملل متحد علیه «جرائم سازمانیافته فراملی» است که در سال ۲۰۰۱ میلادی تصویب و از سال ۲۰۰۳ برای کشورهای عضو سازمان ملل لازم‌الاجرا شده است. معاهده مقابله با تأمین مالی تروریسم (CFT) نیز یک قرارداد بین‌المللی است که در سال ۱۹۹۹ توسط سازمان ملل متحد به تصویب رسیده است.
در حال حاضر جمهوری اسلامی در کنار کشورهای کره شمالی و میانمار، تنها کشورهای جهان هستند که در فهرست سیاه FATF قرار دارند.
با وجود زیان‌های گسترده مالی که قرار داشتن ایران در فهرست سیاه به کشور وارد کرده اما همچنان جریاناتی در درون جمهوری اسلامی از عدم تصویب دو لایحه معلق مانده در مجمع تشخیص مصلحت نظام دفاع می‌کنند.
کارشناسان بارها تأکید کرده‌اند که قرار داشتن ایران در فهرست سیاه گروه ویژه اقدام مالی (FATF) تجارت خارجی کشور را در بن‌بست قرار داده و حتی با رفع تحریم‌ها هم در صورت ماندگاری ایران در فهرست سیاه FATF مشکلات تجارت خارجی حل نخواهد شد.
در همین رابطه داریوش فراهانی کارشناس اقتصاد در یادداشتی نوشته که باقی ماندن ایران در فهرست کشورهای مشمول توصیه هفت گروه ویژه اقدام مالی اف ای تی اف، به این معنا است که حدود ۲۰۰ کشور و نهاد عضو FATF ، در فهرست ارزیابی ریسک شهرت کشورها، نام ایران را به عنوان یک کشور پرریسک قید می کنند و بالتبع این موضوع شامل بانک ها و موسسات مالی کشور نیز خواهد شد و محدودیت ها را بر سیستم بانکی مضاعف خواهد کرد، خصوصا با در نظر گرفتن این امکان که گسترش این محدودیت ها نیز وجود دارد.
داریوش فراهانی افزوده که بطور معمول بانک‌ها و موسسات مالی بین‌المللی و حتی منظقه ای تمایلی به همکاری با بانک های کشوری که نام آنها در لیست سیاه FATF قرار دارد، از خود بروز نمی دهند زیرا نگران ریسک‌های مترتب یعنی ریسک شهرت، ریسک مالی و مشکلات حقوقی منتج از آن هستند. به عبارت دیگر، نپیوستن به گروه ویژه اقدام مالی باعث می‌شود که بانک‌های بین‌المللی، همکاری با بانک‌های ایرانی را بسیار محدود و یا حتی متوقف کنند که این موضوع اثرات مستقیم و غیر مستقیم نامطلوب و زیان آوری را برای حضور بانک های ایرانی در عرصه پر رقابت بانکداری بین الملل خواهد داشت و مبادلات بانکی را به مراتب دشوارتر خواهد کرد.
عبدالرضا فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک در ایران نیز معتقد است که تا زمانی که نتوانیم تحریم ها را برداریم همه مشکلات، چه سیاست خارجی، چه داخلی، اقتصادی و نارضایتی مردم ادامه خواهد داشت. باید روابط با اروپا و FATF را جدی بگیریم. ما ۳ سال است با اروپا قطع ارتباطیم
