گزارش تفریغ بودجه ۱۴۰۲ از زیان گسترده ۱۳۴ شرکت دولتی و سازمان حکومتی حکایت دارد. در این گزارش سازمان هدفمندی یارانه‌ها با ۵۲ هزار میلیارد بدهی در رتبه دوم و صداوسیمای رژیم با ۱۳ هزار و ۵۶۹ میلیارد تومان در رتبه پنجم شرکت‌های زیان‌ده قرار دارند.
در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ فقط تعداد ۱۷ شرکت با زیان ۲۱ هزار و ۲۷۴ میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود اما بر اساس گزارش تفریغ بودجه در این سال ۱۳۴ شرکت مبلغ ۳۵۴ «همت» زیان داشته‌اند.
بر اساس گزارش دیوان محاسبات، ۸۰ درصد زیان شرکت‌های دولتی در سال ۱۴۰۲ مربوط به ۶ شرکت است. شرکت بازرگانی دولتی ایران با ۱۳۸ همت در رتبه اول قرار داشته؛ سازمان هدفمندسازی با ۵۲ همت دوم و سازمان بیمه سلامت ایران به مبلغ ۴۰ هزار و ۶۶۷ میلیارد تومان در رتبه سوم قرار دارد.
شرکت مادر تخصصی برق حرارتی به مبلغ ۲۵ همت در رتبه چهارم، سازمان صداوسیما با ۱۳ هزار و ۵۶۹ میلیارد تومان در رتبه پنجم و سازمان خدمات درمانی نیروهای مسلح با ۱۰ هزار و ۵۱۶ میلیارد تومان در رتبه ششم قرار داشته است.
احمدرضا دستغیب رئیس دیوان محاسبات در گفتگو با روزنامه «فرهیختگان» گفته «۸۰ درصد زیان شرکت‌ها مربوط به ۶ شرکت یعنی شرکت بازرگانی دولتی ایران، سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، سازمان بیمه سلامت ایران و شرکت مادر تخصصی است. مگر اینها دیگر ماهیت شرکتی دارند؟ اینها را باید ما خارج کنیم، مثلاً سازمان هدفمندی دیگر اصلاً ماهیت شرکتی ندارد. شرکت بازرگانی دولتی ایران ماهیت شرکتی ندارد و اینها متاسفانه یک باری را در بودجه ایجاد می‌کنند.»
به گفته رئیس دیوان محاسبات در سال ۱۴۰۲، ۳۵۰ هزار میلیارد تومان منابع کم آمده و از آنطرف نزدیک به صد هزار میلیارد هزینه‌ها افزایش پیدا کرده است.
او افزوده «تراز عملیاتی حاصل تفاوت بین درآمدهای عمومی دولت مثل درآمدهای مالیاتی، گمرک، فروش کالا و خدمات، اخذ عوارض و جرایم با هزینه‌های جاری دولت است؛ مثل حقوق و مزایا و سایر پرداخت‌های اجتناب ناپذیر، چه موقع این کسری شکل می‌گیرد و تراز عملیاتی منفی می‌شود مثل این چیزی که در سال ۱۴۰۲ هم ما شاهدش هستیم؟ وقتی که شما از محل واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای خود یعنی از فروش نفت، از محل فروش اموال و دارایی‌های ثابت کشور و از محل واگذاری دارایی‌های مالی، از محل فروش یا واگذاری شرکت‌ها، استقراض از صندوق توسعه ملی یا انتشار اوراق مالی اسلامی می‌خواهید هزینه‌های جاری خود را برطرف کنید.»
احمدرضا دستغیب توضیح داده که «در واقع دارید منافع آتی را صرف مصارف هزینه‌ای جاری می‌کنید. در سال ۱۴۰۲ تراز عملیاتی منفی ۶۰۰ هزار میلیارد تومان است، یعنی ۶۰۰ هزار میلیارد تومان از محل دیگری که مربوط به سرمایه‌گذاری است و برای تولید، اشتغال، زیرساخت‌های کشور و برای افزایش تولید این کشور است، در واقع داریم هزینه جاری کشور را پوشش می‌دهیم.»
او درباره بودجه سال ۱۴۰۲ توضیحاتی ارائه کرده و گفته در این سال «مجلس ۲۰۸۲ هزار میلیارد تومان به عنوان منابع تصویب کرده که از مجموع ردیف‌های منابع قانون بودجه چیزی قریب به ۳۵۰ هزار میلیارد تومان محقق نشده است لذا از نظر دیوان محاسبات عدد واقعی منابع هزینه شده ۱۷۳۲ هزار میلیارد تومان است.»
او درباره برداشت از صندوق توسعه ملّی در این سال و به دلیل کسری بودجه گفته «برداشت از صندوق توسعه ملی ۱۷۳ هزار میلیارد تومان و مجوز انتشار اوراق مالی اسلامی توسط شورای عالی هماهنگی اقتصادی در سال ۱۴۰۲ قریب به ۱۳۵ هزار میلیارد تومان است لذا منابع یا سقف بودجه سال ۱۴۰۲ با قرار دادن ۴۴۲ هزار میلیارد تومان از سه محلی که توضیح داده شد، افزایش پیدا کرده و تبعات و آثار خاصی را هم در بودجه خواهد داشت.»
احمدرضا دستغیب همچنین درباره آن چه به عنوان کسری اشاره شده ۹۳ همت درباره افزایش هزینه مربوط به دولت در سال ۱۴۰۲ است که این عدد قریب به ۴۵۰ همت است البته ما در گزارش کسری هدفمندی و کسری سایر منابع را به این عدد اضافه نکردیم.
وی درباره وضعیت تحقق منابع بودجه شرکت‌های دولتی گفت: «مجلس در بودجه ۱۴۰۲، ۲۸۸۳ هزار میلیارد تومان مصوب کرد، اما شرکت‌های دولتی مستند به ماده ۲ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت تغییراتی را ایجاد کردند که عدد تغییرات قابل توجه است و به ۱۰۰۶ هزار میلیارد تومان رسیده و یعنی ۳۵ درصد رشد داده شده است. بررسی صورت‌های مالی نشان می‌دهد عدد ۹۷۴۰۰۰ میلیارد بیشتر از مصوبه پس از تغییرات در عملکرد رخ داده است.»
دستغیب در نقد شیوه بودجه نویسی دولت‌های جمهوری اسلامی گفته «چرا دولت وقتی لایحه می‌دهد، دو هزار هزار میلیارد تومان باید این بودجه افزایش پیدا کند، یعنی شما ۲۸۰۰ هزار میلیارد تومان را مصوب می‌کنید که در نهایت ۴۸۰۰ هزار میلیارد تومان می‌شود که‌این خیلی انحراف بزرگی از جهت پیش بینی است، وگرنه مشکلی نیست مجوز قانونی را دریافت کرده است.»
او همچنین گفته یکی از مشکلاتی که وجود دارد، گردش خزانه یا به عبارت دقیقتر گردش نقدی صورت نمی‌گیرد. بسیاری از شرکت‌ها گردش نقدی خزانه را ندارند و رعایت نمی‌کنند. ما، چون از سال گذشته در مورد شرکت‌ها یک بسته مجزا و یک حسابرسی و رسیدگی جدا را داریم، یافته‌های ما در ارتباط با شرکت‌ها که تا ۱۵ روز دیگر مهلت قانونی در مورد بودجه شرکت‌ها مربوط به ۱۴۰۴ به پایان می‌رسد و ما آن گزارش را مجزا به مجلس می‌آوریم، من بیش از این در مورد این موضوع صحبت نمی‌کنم.
بسیاری از نهادها و سازمان‌هایی که هر ساله مبالغی را به عنوان بودجه از منابع کشور دریافت می‌کنند، سازمان‌ها و نهادهای بی‌خاصیتی هستند که مانند صداوسیما با وجود دریافت ارقام کلانی از بودجه و درآمدهای هنگفت از جمله از طریق تبلیغات، همچنان زیان‌ده هستند.
صداوسیما که نه یک رسانه ملّی، بلکه بازوی پروپاگاندای جمهوری اسلامی است در سال جاری نیز ۲۲ هزار و ۲۰۸ میلیارد تومان بودجه دریافت کرد.این یعنی، سازمان زیان‌ده صدا و سیما روزانه معادل ۶۰ میلیارد و ۸۴۳ میلیون تومان خرج بر دست دولت می‌گذارد.
بسیاری دیگر از نهادها و سازمان‌های ایدئولوژیک و تبلیغاتی حکومتی که هیچ تأثیری در اقتصاد و توسعه کشور و رفاه شهروندان ندارند نیز بودجه‌های کلانی دریافت می‌کنند بدون اینکه مشخص باشد با این بودجه‌ها چه کرده‌اند.
برای نمونه بودجه مرکز خدمات حوزه علمیه برای سال جاری نیز ۷ هزار و ۵۴۴ میلیارد تومان تعریف شده است، عددی که سال گذشته ۶ هزار و ۴۰۲ میلیارد تومان بود. برای شورای عالی حوزه‌های علمیه نیز ۵ هزار و ۲۳۶ میلیارد تومان تعریف شده است، عددی که سال گذشته ۳ هزار و ۷۵۶ میلیارد تومان بود.
همچنین شورای سیاست‌گذاری حوزه‌های علمیه خواهران نیز از بودجه هزار و ۲۱ میلیاردی سال گذشته با افزایش ۶۹ درصدی، امسال به بودجه هزار و ۷۲۶ میلیارد تومان رسید.
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم نیز امسال در ردیفی جداگانه بودجه ۸۳۱ میلیارد تومانی دریافت کرده که نسبت به سال گذشته ۱۰۰/۶ درصد رشد را نشان می‌دهد. برای شورای برنامه‌ریزی مدیریت حوزه‌های علمیه خراسان نیز ۹۰۰ میلیارد تومان بودجه گرفته است.
سازمان تبلیغات اسلامی و زیرمجموعه‌هایش نیز امسال در مجموع بیش از ۴ هزار و ۷۸۰ میلیارد تومان بودجه در اختیار دارند.
همچنین موسسه نشر آثار امام خمینی هم ۱۶۰ میلیارد تومان بودجه دریافت کرده است. خانواده روح‌الله خمینی اما از راه‌های دیگر هم بودجه‌های کلان دریافت می‌کنند. از جمله تحت عنوان «آستان مقدس حضرت امام» رقمی معادل ۲۱۶ میلیارد تومان به جیب می‌زنند.
فهرست بالا بلند چنین بودجه‌پاشی‌ها اثر مستقیمی بر کسری شدید بودجه و هزینه نشدن منابع کشور برای ترمیم و توسعه زیرساخت‌ها دارد که در همین امسال نتیجه آن کاهش شدید تولید گاز، گازوئیل، مازوت و برق است که سبب جیره‌بندی برق بخش خانگی و قطع گاز صنایع شده است!
