فیروزه نوردستروم- پیش‌بینی می‌شود جمعیت سالمندان ایران تا سال ۱۴۳۰ به ۳۰ میلیون نفر برسد. برخی کارشناسان با بررسی وضعیت فعلی و آینده جمعیت کشور از آن به عنوان «ابربحران سالمندی» یاد می‌کنند. بسیاری از سالمندان به دلیل بیماری و ناتوانی ذهنی یا کم‌توانی در انجام امور روزمره خود به خصوص، مصرف داروهای روزانه به مراقبت یا پرستار نیاز دارند. اما از نظر بسیاری خانه سالمندان جای خوبی برای نگهداری از سالمندان نیست و کسی تمایل ندارد پدر و مادر خود را به چنین مراکزی بسپارد.
در آین میان بسیاری از افراد به دلیل مشکلات اقتصادی و بیکاری اغلب به شغل‌هایی تن می‌دهند که نه تنها علاقه‌ای ندارند بلکه در آنها مهارتی هم ندارند و فقط به دلیل کسب درآمد بیشتر به آن مشاغل روی می‌آورند، یکی از این مشاغل، نگهداری از سالمندان و کودکان در منزل است که در سالهای اخیر بازار پررونقی داشته و متقاضیان بسیاری هم دارد.
این در حالیست که اغلب خانواده‌هایی که فرد سالمند یا بیمار خود را در خانه به یک پرستار سپرده‌اند از نحوه مراقبت این پرستاران رضایت ندارند.
یک کارمند بازنشسته بانک که چند سال پیش از طریق فضای مجازی برای مادر پیرش یک پرستار استخدام کرد به کیهان لندن می‌گوید: «بیشتر خانواده‌ها فریب آگهی‌های پر زرق و‌برق موسسات نگهداری از سالمندان در خانه را می‌خورند که مدعی استخدام افراد کاربلد و ارائه اقسام خدمات در منازل هستند اما بیشتر این مراکز، فاقد مجوزهای قانونی هستند و فقط پورسانت‌های گزاف خود را از طریق این قراردادها می‌گیرند و به تجربه و مدرک افراد به کار گمارده شده در این مراکز هیچ توجهی ندارند.»
وی که پس از گذشت دو ماه متوجه شد که پرستار مسئول نگهداری از مادرش به درستی وظایف خود را انجام نداده و حتی قادر به عوض کردن پوشک مادرش هم نبوده اضافه کرد: «اغلب افراد داوطلب شغل نگهداری از سالمندان، بیماران یا کودکان، فاقد شاخصه اصلی آموزش هستند».
زنی جوان که برادر بزرگش مبتلا به آلزایمر است به این گفتگو می‌پیوندد و می‌گوید: «برادرم ۷۰ ساله و بدون زن و فرزند است، من و خواهرم تصمیم گرفتیم از یک موسسه نگهداری از سالمندان در خانه یک پرستار استخدام کنیم. جدا از هزینه‌های ریز و درشت این موسسه، بعد از چند ماه، برادرم، در وضعیت بدی قرار گرفت تا آنجا که مجبور شدیم او را به خانه سالمندان بسپاریم.»
او ادامه داد: «برادرم ظرف ۶ ماه زندگی در خانه سالمندان در شرایط بهتری قرار گرفت چون هم با چند نفر مثل خودش دوست شد و هم از نظر مراقبت، آنجا وضعیت بهتری دارد هرچند خرج و هزینه‌های این مراکز بالاست.»
یک زن جوان ساکن کانادا که پدر و مادر سالمندش در شیراز زندگی می‌کنند به کیهان لندن می‌گوید: «چند وقت پیش مادرم از دو تا پله افتاد و به دلیل شکستگی لگن در خانه بستری شد، خانواده تصمیم گرفتند برای نگهداری و مراقبت از پدر و مادرم از طریق آگهی یک نفر را استخدام کنند و در نهایت پس از چند بار تماس، یک نفر را استخدام کردند اما بعد از دوماه به دلیل بدخلقی مادرم او بیش از یک ماه، دوام نیاورد و کارش را رها کرد.»
او ادامه می‌دهد: «وقتی بعد از ۶ ماه پدرم فوت کرد، خواهر و برادرهایم که همگی در خارج کشور هستند خانه سالمندان را برای نگهداری از مادرمان انتخاب کردند، هرچند خانه‌های سالمندان هم مشکلات و گرفتاری های خودش را دارد.»
یک پسر جوان که مادرش به آلزایمر مبتلاست چنین تعریف می‌کند: «چند ماه پیش برای مراقبت از مادرم از طریق آگهی یک شرکت، یک پرستار استخدام کردیم ولی مدتی بعد، مادرم زمین خورد و استخوان لگن‌اش شکست، خانم پرستار که هر روز در خانه ما مهمانی می‌گرفت زیر بار نگهداری از او نرفت و در نهایت مادر را به خانه سالمندان بردیم.»
یک دختر دانشجوی ساکن مشهد هم به این گفتگو ملحق شده و می‌گوید: «مادرم زن ۶۰ سالهای است که قادر به انجام کارهای شخصی خودش هست و فقط برای کمک و رفع تنهایی خود از طریق موسسه‌ای یک خانم پرستار را استخدام کرد اما پس از مدتی کار به جایی که رسید که پای نیروی انتظامی و همسایه‌ها به میان آمد، چون خانم پرستار، شوهر و بچه‌هایش، برادرشوهر و خانواده‌اش را هم به خانه مادرم آورده بود!»
اما مؤسسات نگهداری از سالمندان در خانه با چه شرایطی پرستار استخدام می‌کنند؟
یک زن جوان که در خانه خود از سه زن سالمند نگهداری می‌کند دارای مدرک کارشناسی بهیاری است اما به دلیل بیماری ام اس، قادر به انجام کار در بیمارستان نیست. او با بیان اینکه در شب فقط دو ساعت می‌خوابد توضیح می‌دهد: «۵ سال پیش به بیماری ام اس مبتلا شدم، همزمان شوهرم به دلیل بیماری و نازا بودنم از من طلاق گرفت، به خاطر پرداخت قسط خانه و هزینه‌ها تصمیم گرفتم در خانه‌ام از سالمندان نگهداری کنم. این سه زن همگی از اقوام هستند و خانواده آنها بجای خانه سالمندان تصمیم گرفتند آنها را در خانه من نگهداری کنند.»
در ادامه به سراغ یک جوان می‌روم که از یک بیمار ۵۰ ساله مراقبت می‌کند که در یک تصادف رانندگی قطع نخاع شده است. می‌گوید: «در شبکه‌های مجازی آگهی استخدام پرستار در خانه را دیدم و مراجعه کردم. فرم استخدام را پر کردم و استخدام شدم. این موسسه یا موسسات مشابه در یک گروه تلگرامی یا واتساپی فراخوان می‌دهند و متقاضیان اعلام آمادگی می‌کنند.»
او ادامه می‌دهد: «حقوق ماهیانه از ۲۰ میلیون تومان شروع می‌شود؛ هرقدر وضع بیمار یا سالمند وخیم‌‌تر باشد رقم حقوقی هم بالاتر می‌رود. یک پورسانت هم باید به موسسه بدهیم، خورد و خوراک ما هم بر عهده خانواده بیمار است و روزهای جمعه و تعطیلات رسمی هم دو برابر حقوق می‌گیریم، بیمه نیستیم و مالیات هم پرداخت نمی‌کنیم، بجز نگهداری از بیمار، خرید نیازمندی‌ها یا نظافت منزل را بر عهده نمی‌گیریم، بعضی از پرستاران فقط یک یا دو روز در هفته کار می‌کنند و بعضی نیز بستگی به شرایط حاکم بر خانه و نیز رضایت دو طرف یک ماه کامل در خانه فرد بیمار ساکن هستند.»
یک خانم جوان که بهیار یا کمک پرستار شاغل در یک مرکز درمانی است با بیان اینکه دو روز در هفته از یک خانم سالمند نگهداری می‌کند معتقد است:« پرستار یا بهیار که برای نگهداری از سالمند یا بیمار استخدام می‌شود باید دارای تجربه کافی در انجام وظایف پرستاری مانند دادن دارو، انجام تست‌های پزشکی و مراقبت از بیماری‌های مختلف باشد.»
او با اشاره به اینکه در شبکه‌های مجازی برخی افراد با عنوان موسسه‌های استخدام پرستار در خانه بدون نظارت نهادهای قانونی اقدام به استخدام افراد غیرمتخصص و بی‌تجربه می‌کنند می‌افزاید: «هزینه دریافتی این موسسات در مقایسه با موسسات رسمی کمتر است که همین مسئله با اقبال متقاضیان روبرو می‌شود.»
او ارائه مراقبت‌های شخصی و اختصاصی را از بزرگترین مزایای استخدام پرستار در منزل می‌داند و توضیح می‌دهد: «برخلاف مراکز نگهداری از سالمندان که در آنجا یک پرستار ممکن است مسئولیت مراقبت از چند بیمار را داشته باشد، پرستار در خانه تمام حواس و وقت خود را به بیمار اختصاص می‌دهد.»
به گفته وی، موسسات و شرکت‌های معتبر ارائه‌دهنده خدمات پرستاری در خانه، پس از ارزیابی دقیق افراد به عنوان پرستار، اطمینان حاصل می‌کنند که این افراد، دارای مدارک و تجربه لازم در زمینه پرستاری هستند. بر عکس موسسات غیررسمی، افراد را بدون بررسی تجربه، تخصص و یا سابقه کیفری استخدام می‌کنند که اغلب در خبرها می‌خوانیم که برخی از این افراد، به طمع طلا و پول، مرتکب سرقت یا حتی قتل سالمندان می‌شوند.»
