در دوره اول ریاست جمهورى ترامپ، او ایالات متحده را از برجام خارج کرد و همچنین تحریمهای فلجکنندهای را علیه جمهورى اسلامى اعمال نمود. اکنون به نظر مىرسد رئیس جمهور منتخب آمریکا اینبار نیز افرادی را با دیدگاههای سختگیرانه نسبت به دولت ایران برای پستهای مهم دولت خود انتخاب کرده و انتظار میرود که نسخهای شدیدتر از کارزار «فشار حداکثری» را پس از ورود به کاخ سفید دنبال کند.
جمهورى اسلامى پیشتر در پاسخ به خروج ترامپ از برجام، فعالیتهای هستهای خود را افزایش داد که موجب نگرانیهایی درباره نزدیک شدن این کشور به توانایی ساخت سلاح هستهای شد. رژیم ایران بیشتر از دوسال است که اورانیوم را تا غلظت ۶۰ درصد غنیسازی میکند و به گفته کارشناسان، اگر بخواهد مواد شکافپذیر کافی برای تولید حدود سه بمب هستهای در عرض چند هفته در اختیار خواهد داشت.
تهران بر این نکته تأکید دارد که برنامه هستهایاش تنها به منظور اهداف صلحآمیز است، اما مقامات جمهوری اسلامی در ماههای اخیر هشدار دادهاند که در صورت مواجهه با تهدیدی جدی و واقعی، ممکن است دکترین هستهای خود را بازنگری کنند.
ذخایر اورانیوم غنیشده در ایران به ۳۲ برابر حد مجاز رسید؛ شرط جمهوری اسلامی برای شورای حکام!
دفتر امور خارجه بریتانیا سهشنبه ۱۹ نوامبر اعلام کرد که به شدت نگران افزایش ذخایر اورانیوم ایران است و افزود: «این افزایش شامل اورانیوم غنیشده با درصد بالاست که هیچ دلیل معتبر غیرنظامی برای آن وجود ندارد.» این بیانیه تأکید کرده است: « ذخایر اورانیوم ایران آن را به شدت به ساخت مواد شکافپذیر که میتواند برای سلاح هستهای استفاده شود نزدیک میکند و این برای کشوری که برنامه سلاح هستهای ندارد بیسابقه است.»
دولت بریتانیا در این بیانیه اضافه کرده: «ما همچنان متعهد به اتخاذ هر گام دیپلماتیکی برای جلوگیری از توسعه سلاحهای هستهای در ایران هستیم، از جمله از طریق اقدام به بازگشت فوری اگر لازم باشد.»
روزنامه فایننشال تایمز نیز به نقل از علی واعظ در اندیشکده «گروه بحران» که دیدگاههای نزدیک به سیاستهای جمهوری اسلامی دارد، نوشت که تهران پیشنهادی مبنی بر اینکه غنیسازی اورانیوم تا ۶۰ درصد را متوقف کند و ذخایر سوخت غنیشده خود را کاهش دهد، به کشورهای اروپایی ارائه داده بود. وی ادامه داده که «اما سه کشور اروپایی این پیشنهاد را رد کردند، زیرا از عدم همکاری ایران با بازرسی آژانس از فعالیتهای هستهای گذشته در سه مرکز اعلام نشده که به برجام ارتباطی ندارد، ناامید هستند».
واعظ افزود:« کشورهای ای۳ همچنین به نوعی عجله دارند تا با دولت آینده ترامپ رابطه برقرار کنند.» او نسبت به خطر ایجاد یک چرخه جدید از تشدید تنشها نیز هشدار داد.
وی گفت: «این پیشدرآمدی است بر آنچه که خواهد آمد، جمهورى اسلامى پیام میدهد که آماده سازش است اگر طرف مقابل به فشار نپردازد، اما اگر این کار را بکند، ایران نیز سرسختی خواهد کرد». او که از مواضع جمهوری اسلامی دفاع میکند با تکرار جملاتی مشابه آنچه مقامات رژیم در روزهای گذشته گفتهاند، این روند را یک «چرخه خطرناک» دانسته است.
کشورهای آلمان و فرانسه و بریتانیا شش سال پیش با تصمیم ترامپ برای خروج از توافق هستهای مخالفت کردند و تلاش داشتند که این توافق را با رژیم ایران زنده نگه دارند.
اما این کوششها ناکام ماند و هر طرف، دیگری را به دلیل شکست این تلاشها مقصر دانست. قدرتهای اروپایی علاوه بر فعالیتهای گسترده هستهای جمهورى اسلامى، همچنین به دلیل فروش پهپادهای مسلح به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین، و تهدیدهای این حکومت علیه شهروندان اروپایی، خشمگین هستند.
تنشها با غرب از زمان حمله حماس به اسرائیل در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ که منجر به درگیریهای منطقهای با حضور شبهنظامیان مورد حمایت جمهورى اسلامى شد نیز شدت گرفته است. تهران و تل آویو همچنین برای اولین بار تبادل مستقیم موشکی داشتهاند.
گفتنى است رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی پیش از این گفته بود:« توافق هستهای ایران با قدرتهای غربی، موسوم به برجام، اکنون فقط روی کاغذ وجود دارد و هیچ معنایی ندارد.»
گروسی در گفتگو با روزنامه روسی «ایزوستیا» با بیان اینکه برجام بیمعنا شده است افزوده بود که هیچ فردی به آن عمل نمیکند و به آن پایبند نیست.
او تأکید کرده بود: «نباید اجازه داد روندی که برای کره شمالی طی شد و به دستیابی این کشور به سلاح هستهای انجامید، درباره ایران نیز تکرار شود.»
گفتنى است مسعود پزشکیان در زمان انتخابات وعده داده بود برای حل بحران هستهای و رفع تحریمها با غرب وارد مراودهی مجدد شود.