با سقوط رژیم سوریه و فرار بشار اسد به مسکو، بیش از نیم قرن حکومت خاندان اسد بر این کشور پایان یافت و فصلی جدید در تاریخ این کشور آغاز شد. در پی سرنگون شدن اسد، شهروندان سوری در این کشور و در سایر کشورها با شادی از تصرف دمشق توسط شورشیان اسلامگرا استقبال کردند. در این میان اما جامعه بینالمللی با دقت روند تحولات و دوره انتقالی در سوریه را دنبال میکند.

دو هفته پس از آغاز تهاجم تعجببرانگیز مخالفان حکومت سوریه به رهبری گروه اسلامگرای «هیئت تحریر الشام»، آنها روز یکشنبه کنترل دمشق پایتخت این کشور را به دست گرفتند و با سرنگون کردن بشار اسد به ۲۴ سال حکومت او که ۱۴ سال آن به جنگ داخلی و سرکوب مرگبار مخالفان گذشت، پایان دادند.
ابومحمد الجولانی رهبر «هیئت تحریر الشام» که ائتلاف تحت هدایت او کنترل دمشق را به دست گرفته، یکشنبه پس از اینکه زمین پایتخت سوریه را بوسید، به مسجد تاریخی «اموی» در دمشق رفت. او تاکید کرد: «این پیروزی یک پیروزی برای کل جامعه اسلامی است. سوریه پاک شده است.»
سقوط حکومت سوریه جایگاه جمهورى اسلامى و روسیه در منطقه را تضعیف کرده است. این در حالیست که برخی دیگر از کشورها از سرنگون شدن رژیم بشار اسد استقبال کردهاند.
مارک روته دبیرکل ناتو روز دوشنبه ۹ دسامبر، یک روز پس از سرنگونی بشار اسد، گفت که جمهورى اسلامى و روسیه در مسئولیت جنایات ارتکابی علیه مردم سوریه شریک هستند. به گفته وی، این دو کشور «ثابت کردند که شریکانی غیرقابل اعتماد هستند، چرا که زمانی که بشار اسد دیگر برایشان سودمند نبود، او را رها کردند.»
رئیس ناتو با تاکید بر اینکه سقوط بشار اسد «لحظهای از شادی و بلاتکلیفی برای مردم سوریه و منطقه است»، افزود که پیمان آتلانتیک شمالی «از نزدیک نحوه رفتار رهبران شورشیان در دوران انتقال سیاسی را رصد خواهد کرد».
او گفت: «آنها باید از حاکمیت قانون حمایت کنند، از غیرنظامیان محافظت کنند و به اقلیتهای مذهبی احترام بگذارند».
گفتنى است کشورهاى آلمان و اتریش روند رسیدگی به درخواست پناهندگی برای شهروندان سوری را به حالت تعلیق درآوردند.
وزیر کشور آلمان روز دوشنبه اعلام کرد: «این کشور که میزبان بیشترینترین تعداد از مهاجران سوری [در اتحادیه اروپا] است، تصمیمگیری در مورد درخواستهای پناهجویان سوری را به حالت تعلیق درآورده است.»
نانسی فِزِر در بیانیهای مطبوعاتی گفت: « با توجه به ابهام فعلی، اداره فدرال مهاجرت و پناهندگان امروز حکم توقف تصمیمات درباره روند پناهندگی را که در حال حاضر هنوز در جریان هستند، برای شهروندان سوری صادر کرده است.»
اتریش هم در تصمیمی مشابه اعلام کرد که رسیدگی به درخواست پناهندگی پناهجویان سوری را متوقف و «برنامه بازگشت» آنها را آماده میکند.
به گفته وزارت کشور اتریش این تصمیم شامل حدود ۷ هزار و ۳۰۰ پرونده میشود. حدود ۱۰۰ هزار شهروند سوری ساکن اتریش هستند. این کشور آلمانی زبان یکی از کشورهای اروپایی است که میزبان بیشترین تعداد از مهاجران سوری بوده است.
جالب است بدانید که حماس گروه تروریستی فلسطینی و مرتکب جنایت هفتم اکتبر که متحمل ضربات سنگینی از سوی اسرائیل شده است روز دوشنبه ٩ دسامبر در بیانیهای «موفقیت مردم برادر سوریه را در تحقق آرمانهایشان برای آزادی و عدالت» تبریک گفت و از «همه اقشار مردم سوریه» خواست تا «صفوف خود را متحد کنند.»
این گروه تروریستی فلسطینی که مورد حمایت جمهوری اسلامی است، در ابتدای جنگ داخلی سوریه هم از مخالفان اسد حمایت کرده بود. موضوعی که به مذاق حکومت اسلامی ایران به عنوان یکی از متحدان اصلی رژیم سوریه خوش نیامد و برای مدتی روابط میان حماس و تهران را تیره کرد.
سرگردانی ۵۰۰ ایرانی در لاذقیه
در این میان، رسانههای ایران از بلاتکلیفی ۵۰۰ شهروند ایرانی در فرودگاه لاذقیه سوریه خبر دادند.
به نوشته «ایلنا»، با وجود هشدارها، تعدادی از شهروندان ایرانی که با کاروانهای غیرمجاز برای زیارت به سوریه رفته بودند، با بسته شدن فرودگاهها، در دمشق سرگردان شدهاند.
این خبرگزاری به نقل از انجمن صنفی دفاتر مسافرتی ایران، نوشت که حدود ۵۰۰ نفر از شهروندان ایرانی در فرودگاه لاذقیه حضور دارند و از دو روز پیش منتظر پرواز برای بازگشت به کشور هستند.
مسئول هواپیمایی «اجنحه الشام» گفته که تا اطلاع ثانوی فرودگاه دمشق هیچ پروازی نخواهد داشت و زمان بازگشایی فرودگاه و از سرگیری پروازهای بینالمللی نیز مشخص نیست.
ایلنا همچنین نوشته که در روزهای گذشته هواپیمایی ماهان در سه مرحله اقدام به فرستادن هواپیما برای بازگرداندن شهروندان ایرانی کرده اما اجازه پرواز در آسمان سوریه را به دست نیاورده است.
از سوى دیگر، رئیس دستگاه دیپلماسی اسرائیل روز دوشنبه تایید کرد که کشورش در روزهاى اخیر حملاتی را براى از بین بردن «سلاحهاى شیمیایى» در سوریه انجام داده است تا از افتادن آنها به دست شورشیان اسلامگراى تندرو که جزو گروههایی هستند که روز یکشنبه بشار اسد را سرنگون کردند، جلوگیرى کند.
گیدون سعار وزیر امور خارجه اسرائیل در یک کنفرانس مطبوعاتی در اورشلیم گفته: «کسانی که دمشق را کنترل میکنند، از یک ایدئولوژی افراطی اسلام رادیکال پیروی میکنند.»
او افزوده: «به همین دلیل است که ما به سیستمهای تسلیحات راهبردی در این کشور مانند باقیماندهی سلاحهای شیمیایی یا موشکها و راکتهای دوربرد حمله کردیم تا به دست افراطیها نیفتد.»
به گزارش سازمان «دیدهبان حقوق بشر» سوریه، اسرائیل پس از فرار بشار اسد، در شبانهروز گذشته چندین حمله به مواضع نظامی و انبارهای تسلیحاتی در چندین منطقه سوریه انجام داده است.
اردن روز دوشنبه استقرار ارتش اسرائیل در منطقه حائل بلندیهای جولان در جنوب غربی سوریه و در مجاورت بخشی از این منطقه سوریه را که اسرائیل از سال ۱۹۶۷ آن را اشغال کرده، محکوم کرد.
ایمن صفدی وزیر امور خارجه اردن در پارلمان این کشور «تجاوز» اسرائیل را «نقض قوانین بینالمللی، تشدید تنش غیرقابل قبول و حمله به حاکمیت یک کشور عربی» توصیف کرد.
او افزود زمانی که از وحدت سوریه، تمامیت ارضی و انسجام آن صحبت میکنیم، این شامل مرزهای آن با اسرائیل نیز میشود.
بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل روز یکشنبه پس از سقوط بشار اسد، اعلام کرد که به ارتش دستور داده است تا منطقه حائل جولان در جنوب غرب سوریه را «کنترل» کند.
نتانیاهو گفت: «اسرائیل اجازه نخواهد داد هیچ نیروی متخاصمی در مرز این کشور مستقر شود.»
گیدئون سعار وزیر امور خارجه اسرائیل روز دوشنبه اطمینان داد که پیشروی نیروهای اسرائیلی در سوریه در منطقه حائل «یک اقدام محدود و موقت» است.
گفتنى است بریتانیا اعلام کرده که «به سرعت» درباره حذف یا عدم حذف گروه اسلامگرای «هیئت تحریر الشام» از فهرست سازمانهای «تروریستی» خود تصمیم خواهد گرفت.
«هیئت تحریر الشام» که رهبری ائتلاف شورشیان مخالف بشار اسد را بر عهده دارد با حمله برقآسای خود در کمتر از دو هفته شهرهای تحت کنترل دولت سوریه را تصرف و رئیس جمهوری این کشور را سرنگون کرد.
یک مقام ارشد دولتی بریتانیا روز دوشنبه اعلام کرد که موضوع حذف این گروه اسلامگرای تندرو از فهرست سازمانهای «تروریستی» این کشور در دست بررسی است.
«هیئت تحریر الشام» که پیشتر شاخهای از القاعده در سوریه بود و در سال ۲۰۱۶ از آن جدا شد، هنوز از سوی کشورهای غربی جزو گروههای تروریستی طبقهبندی میشود.
پت مک فادن وزیر مسئول نظارت بر اقدامات دولت بریتانیا در گفتگو با شبکه اسکای نیوز تاکید کرد که این موضوع «به نحوه رفتار این گروه در حال حاضر بستگی دارد.»
فولکر تورک کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل نیز روز دوشنبه گفت: «عاملان سوء استفاده در زمان رژیم بشار اسد در سوریه باید به عنوان بخشی از روند انتقال سیاسی پیش رو پاسخگو شوند.»
او در جریان یک کنفرانس خبری افزود: «ضروری است که همه شواهد به منظور استفاده در آینده به دقت ثبت و حفظ شوند.»
یکی از پیامدهای سقوط رژیم بشار اسد، تحولی که وضعیت خاورمیانه را بیش از پیش در ابهام فرو برده، افزایش قیمت نفت از روز دوشنبه ۹ دسامبر است.
بنا به گزارش رویترز، صبح روز دوشنبه ۹ دسامبر، بهای نفت خام برنت با ٣۶سنت معادل ٠,۵١ درصد افزایش به ٧١,۴٨ دلار در یک بشکه و قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمدیت آمریکا هم با ٣٧سنت معادل ٠,۵۵ درصد افزایش به ۶٧,۵٧ دلار در هر بشکه رسید.