نایب رئیس سابق جامعه تورگردانان ایران از توقف «گردشگری ورودی به ایران» خبر داده و گفته فقط گردشگرانی از کشورهای عربی به ویژه عراق به ایران سفر می‌کنند.
با وجود ظرفیت‌های فراوانی که ایران از نظر جغرافیایی، تاریخی و فرهنگی برای جذب گردشگر دارد اما صنعت گردشگری ایران بطور مستقیم و غیرمستقیم قربانی سیاست‌های جمهوری اسلامی شده و به گفته فعالان صنفی گردشگران خارجی تمایلی برای سفر به ایران ندارند.
در همین رابطه محمدعلی اشرف واقفی، نایب رئیس پیشین جامعه تورگردانان ایران و مدیر یک شرکت تورگردانی، در گفتگو با وبسایت «خبر آنلاین» گفته «گردشگری ورودی ایران در شرایط بسیار دشواری قرار دارد و عملاً متوقف شده است. در حال حاضر، تقریباً هیچ گروه گردشگر اروپایی یا آمریکایی به ایران سفر نمی‌کند و بازار گردشگران محدود به روس‌ها و چینی‌ها شده که آنها نیز به تعداد بسیار محدودی نسبت به گذشته سفر می‌کنند.»
محمدعلی اشرف واقفی افزوده «این رکود تا جایی پیش رفته که حتی فصل بهار آینده، که همواره به عنوان اوج گردشگرپذیری ایران شناخته می‌شود و بسیار از تور اپراتورهای بزرگ از چندین ماه قبل نسبت به خرید تورهای ایران اقدام می‌کردند، تمایلی به فعالیت در بازار ایران ندارند و از این رو ما فصل بهار را نیز از دست داده‌ایم. درواقع، می‌توان گفت گردشگری ورودی ایران بجز ورود گردشگرانی از کشورهای همسایه تقریباً تعطیل شده است.»
به گفته این فعال صنفی «تنها گردشگرانی از کشورهای عربی، به‌ویژه عراق، به ایران سفر می‌کنند اما گردشگران اروپایی، که بازار اصلی شرکت ما و بسیاری از تورگردانان محسوب می‌شد، تقریباً بطور کامل غایب هستند.»
او افزوده تنها اروپایی‌هایی به ایران می‌آیند که عمدتاً برای مقاصد کاری سفر می‌کنند و نمی‌توان آنها را در دسته گردشگران فرهنگی وگروهی محسوب کرد. برای مثال، اخیراً مسافری از یونان برای امور کاری به ایران سفر کرده است، اما این نوع سفرهای محدود باسفرهای گروهی گردشگران تفاوت اساسی دارد.»
در شرایطی که ایران دارای ظرفیت‌های زیادی برای جذب توریست بوده و پایین بودن ارزش پول ملی هم برای بخشی از گردشگران خارجی انگیزه ایجاد کند اما دلایل مختلفی سبب رکود بخش گردشگری در ایران شده است از جمله قوانین سختگیرانه، نبود آزادی برای گردشگران، نبود امنیت و هشدار کشورهای دیگر.
در همین رابطه محمدعلی اشرف واقفی توضیح داده که «یکی از چالش‌های اصلی ما، مسئله احساس امنیت در میان گردشگران خارجی است. هرچند کشور ما به لحاظ واقعی امن است، اما احساس امنیت برای گردشگران خارجی وجود ندارد و بطور کلی حوادث و اتفاقات منطقه که غیرمنتظره است، منجر به تبلیغات منفی شده و اخبار گوناگون خاورمیانه به شکلی مستقیم و غیرمستقیم بر ایران تأثیر گذاشته است.»
او تأکید کرده که «حتی رخدادهایی در سوریه، یمن یا لبنان تأثیری به مراتب بیشتر از کشورهای همسایه این مناطق، مانند اردن، بر گردشگری ایران می‌گذارد. این موضوع ناشی از ارتباط مستقیم ایران با مسائل منطقه‌ای است که اخبار حوادث، ذهنیت عمومی جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
این فعال صنفی افزوده که «ما پیش از این، گردشگرانی از آمریکای شمالی و جنوبی، شرق آسیا (از جمله چین، اندونزی، مالزی و تایلند) و اروپا (به‌ویژه آلمان و اسپانیا) داشتیم اما اکنون بازارهای اصلی ما، خصوصاً بازار آلمان تعطیل شده‌اند.»
در آنسو به نظر می‌رسد مقامات جمهوری اسلامی هم چندان علاقه‌ای به جذب گردشگران اروپایی ندارند و صرفا بر کشورهایی مانند چین و عراق تمرکز کرده‌اند. این در حالیست که بر اساس برنامه هفتم توسعه ایران باید در سال ۱۴۰۶ به رقم ۱۵ میلیون گردشگر ورودی دست پیدا کند!
مصطفی شفیعی شکیب از دیگر فعالان صنفی حوزه گردشگری است که سال گذشته نسبت به صنعت گردشگری هشدار داده و گفته بود با چینی‌ها، روس‌ها و عراقی‌ها نمی‌توان به جذب ۱۵ میلیون گردشگر رسید.
به گفته این فعال صنفی در حال حاضر عمده تورهای ورودی ما از کشورهای چین و عراق است. او همچنین گفته عموما گردشگری ورودی ایران در دو فصل بهار و پاییز رونق دارد. حتا اگر این شش ماه را هم در نظر بگیریم که هر هفته هم تورهای گردشگری داشته باشیم اگر در حد ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر یا یک یا دو پرواز باشند، می‌توانیم به نیازهایشان پاسخ دهیم اما اگر ۴ یا ۵ هواپیما مسافر داشته باشیم، قطعا در حوزه اقامت با مشکل روبه رو می‌شویم. چراکه عموما گردشگران مرکز اقامتی‌اشان را خودشان انتخاب می‌کنند و ما نمی‌توانیم آنها راوادار کنیم که در هتل‌های ۳ ستاره یا واحدهای بومگردی اقامت داشته باشند. عموما خواستار اقامت در هتل‌های ۴ و۵ ستاره هستند که تعداد این هتل‌ها در ایران اندک است.
زیرساخت‌های گردشگری در ایران نیز طی سالهای گذشته توسعه لازم و کافی را پیدا نکرده و در نتیجه ضعف در زیرساخت‌ها در کاهش آمار گردشگر تأثیر داشته است.
این موضوع از سوی مصطفی شفیعی شکیب مورد اشاره قرار گرفته است: «حوزه زیرساخت‌های گردشگری با مشکلات زیادی روبه رو هستیم. به تعداد کافی هواپیما نداریم. ترکیش، قطر و امارات تاحدودی در این حوزه به ما کمک می‌کنند اما همچنان در حوزه حمل و نقل هوایی با مشکل روبه رو هستیم و ناچار هستیم بخشی از این حمل و نقل را به ایرلاین‌های خارجی واگذار کنیم. حتا در حوزه فرودگاهی نیز با مشکلاتی روبه رو هستیم چنانکه در بزرگترین فرودگاه بین‌المللی ایران که همان فرودگاه امام است در هر طرف تنها ۳ چرخ نقاله داریم که در کل ۶ چرخ نقاله می‌شود که اگر ۵ پرواز باهم به زمین بنشینند هر مسافر حداقل دو ساعت باید در نوبت بماند تا بارش را دریافت کند.
بیشتر راهنمایان گردشگری یا تغییر شغل داده‌اند یا مهاجرت کرده‌اند
از سوی دیگر تردیدهایی جدی درباره آمار واقعی گردشگران یعنی افرادی که برای تفریح و سفر توریستی به ایران می‌آیند و درآمدی برای صنعت گردشگری ایجاد می‌کنند وجود دارد. بسیاری از افرادی که برای خرید و فروش کالا یا دیدار کوتاه با بستگان از مرزهای زمینی عبور می‌کنند از سوی منابع حکومتی جزو آمار گردشگران محاسبه می‌شوند در حالیکه این افراد هیچ ارتباطی با صنعت گردشگری ندارند و در این بخش هم هزینه نمی‌کنند.
مصطفی شفیعی شکیب در اینباره گفته بیشتر گردشگران ورودی از کشورهای همسایه در قالب پیله وری هستند و بیشتر برای خرید جنس از مرزهای ایران عبور می‌کنند این درحالی است که در مبادی ورودی این افراد را در زمره گردشگران ثبت می‌کنند اما از نظر ما (فعالان حوزه گردشگری) این افراد توریست نیستند.
او توضیح داده که عموما مسافرانی از کشورهای تاجیکستان، آذربایجان، ارمنستان و حتا عراق از مرزهای مشترکی که با ایران دارند عبور می‌کنند وبه دلیل ارزان بودن اجناس در این‌ور مرزها، در صدد خرید بر می‌آیند و بدون آنکه در مراکز اقامتی مجاز اقامت داشته باشند عموما به خانه اقوام و دوستان می‌روند یا حتا در چادرهای بازارچه‌های مرزی اقامت می‌کنند و باز می‌گردند. در واقع هتل، راهنما یا آژانسداران ما از قبال این نوع مسافران سودی نمی‌برند. درواقع می‌توان گفت تعداد مسافران کشورهای همسایه که سودی برای گردشگری ایران داشته باشند، بسیار اندک است.
رکود عمیق در صنعت گردشگری سبب خروج نیروی انسانی از این صنعت شده است. محسن حاجی‌سعید رئیس هیأت مدیره جامعه انجمن‌های حرفه‌ای راهنمایان گردشگری ایران بهمن‌ماه گذشته اعلام کرد که «حدود ۳۰ درصد از راهنمایان حرفه‌ای در حوزه گردشگری به واسطه بحران‌های چند سال گذشته و اقدامات حمایتی دیرهنگام و قهر سازمان برنامه و بودجه با دولت و خواسته‌های مردم، تغییر شغل داده و از این حرفه کناره‌گیری کرده یا مهاجرت کرده‌اند.»
او گفته «بیشتر راهنمایان حرفه‌ای فعال در انواع گردشگری بخش فرهنگی و انگلیسی‌زبان و سایر زبان‌های کشورهای اروپایی از جمله آلمانی، فرانسه، ایتالیایی با چالش‌های بسیار جدی روبرو هستند. بیشتر این افراد مهاجرت کردند و بسیاری از این افراد بیکار شده و ناچار به تغییر شغل شده‌اند.»
محسن حاجی‌سعید با اشاره به ارتباط توسعه گردشگری در همه کشورها با موضوعات مختلفی نظیر ثبات سیاست خارجی، مسائل داخلی و حفظ امنیت گفته بود: «در کشورمان تحریم‌ها گرچه برای جذب گردشگر مشکل ایجاد می‌کند اما مسئله اصلی هشدار برای عدم‌سفر به ایران است. هنوز برای این موضوع رایزنی هم نکرده‌‌‌ایم، نه از سمت وزارت خارجه نه از سمت وزارت گردشگری که این هشدارها لغو شود.»
او با بیان اینکه راهنمایان تخصصی فعال در حوزه اروپا مدت طولانی است که بیکار هستند و فکری برای این موضوعات نمی‌شود تأکید کرده بود: «گاهی مواقع حرکت‌‌‌هایی از سوی مسئولان می‌‌‌بینیم که خودشان هم می‌‌‌دانند راهگشا نیست و تنها برای فعالان این صنعت آزاردهنده است.»
