آلودگی هوا در تهران و چند شهر بزرگ ایران از جمله تبریز، مشهد، اراک و کرج سبب تعطیلی مدارس و ادارات شده است. رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران خواستار ورود دستگاه قضا به موضوع آلودگی هوا شده است.
با ادامه آلودگی هوا در تهران، استانداری تهران اعلام کرد که با تصویب کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران تمامی مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات استان تهران بجز دماوند و فیروزکوه در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه ۲۱ و ۲۲ آذر تعطیل شدند. همچنین دیروز و امروز برخی شعب بانک‌ها تعطیل و بعضی فقط با ۳۵ درصد ظرفیت فعالیت داشته‌اند.
بر اساس اعلام سازمان هواشناسی کیفیت هوای امروز شهر تهران با ثبت عدد ۱۶۱ در شرایط ناسالم برای همه گروه‌های حساس قرار دارد و ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون آلاینده اصلی هوای تهران هستند.
صبح امروز همچنین اعلام شد که ۲۳ نقطه پایتخت در شرایط قزمز هوا قرار دارند. با توجه به شدت برودت هوا و سرعت پایین وزش باد، پیش‌بینی پایداری این شرایط و تشدید آلایندگی وجود دارد.
این در حالیست که طی ۲۴ ساعت گذشته شاخص کیفی هوا نیز بر روی عدد ۱۶۴ قرار داشت و شرایط هوا آلوده برای همه گروه‌ها بود.
شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، میانگین کیفیت هوای پایتخت در روزهای اخیر «ناسالم» اعلام کرده و به شهروندان درباره خروج از خانه هشدار داده بود.
بر اساس گزارش‌ها از ابتدای سال تا کنون کیفیت هوای تهران تنها پنج روز پاک بوده است. از ابتدای امسال تا کنون، شهروندان تهرانی پنج روز هوای پاک، ۱۷۵ روز هوای سالم، ۷۹ روز هوای ناسالم برای گروه‌های سنی حساس و ۸ روز هم ناسالم برای همه گروه‌های سنی جامعه استنشاق کرده‌اند.
سال گذشته و بر اساس روزشمار شاخص آلودگی در مجموع ۱۰ روز هوای پاک، ۲۳۶ روز هوای قابل قبول، ۱۰۷ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و ۱۲ روز هوای ناسالم برای تمامی گروه‌ها در پرونده شاخص آلودگی هوای پایتخت ثبت شده است.
بر اساس جدول رنگ‌بندی شرکت کنترل کیفیت هوا، ایستگاه‌های سبز رنگ شرایط «پاک»، زردرنگ شرایط «قابل قبول»، نارنجی‌‌رنگ شرایط «ناسالم برای گروه‌های حساس»، قرمزرنگ شرایط «ناسالم برای همه گروه سنی»، بنفش‌‌رنگ شرایط «بسیار ناسالم» و قهوه‌ای‌رنگ شرایط «خطرناک» را نشان می‌دهد.
گفتنی است شاخص کیفی هوا از صفر تا ۵۰ هوای پاک (سبز)، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم (زرد)، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه‌های حساس (نارنجی)، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم (قرمز)، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم (بنفش) و ۳۰۱ تا ۵۰۰ بسیار خطرناک (قهوه‌ای) است.
این شاخص بطور معمول برای پنج آلاینده هوا شامل منواکسید کربن ( CO)، ازن ( O ۳)، دی‌اکسید نیتروژن ( NO ۲)، دی‌اکسید گوگرد ( SO ۲) و ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون ( PM ۲.۵) اندازه‌گیری و روزانه در ایستگاه‌های پایش هوا، ثبت می‌شود.
شاخص کیفی هوا ( Air Quality Index) معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا همچون منواکسید کربن، دی‌اکسید گوگرد، ترکیبات نیتروژن‌دار، ازن و ذرات معلق (ذرات کوچک‌تر از ۱۰ میکرومتر و ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرومتر) را که حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف دارد، به یک عدد بدون واحد تبدیل می‌کند و وضعیت آلودگی هوا را نمایش می‌دهد.
چند استان دیگر ایران نیز درگیر آلودگی هوا هستند. امروز پنجشنبه ۲۲ آذرماه آلودگی هوای تبریز برای دهمین روز پیاپی ادامه دارد. بر اساس گزارش‌ها به دلیل تشدید آلودگی هوا در روزهای گذشته از روز شنبه ۱۷ آذرماه برخی از مدارس شهرهای تبریز، اسکو، ایلخچی، خسروشاه و سردرود غیرحضوری اعلام شده است.
در اصفهان نیز طی دو هفته گذشته آلودگی هوا پابرجا است. جمشید لقایی مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان صبح امروز اعلام کرد «بر اساس اطلاعات دریافتی از ۱۳ ایستگاه سنجش آلودگی هوای متعلق به شهرداری اصفهان و سه ایستگاه فعال اداره کل محیط‌زیست شاخص کیفیت هوا امروز با عدد ۱۵۳ در وضعیت هوای ناسالم (قرمز) ثبت شده است.
همچنین آخرین داده‌های سامانه پایش کیفی هوای کشور نشان می‌دهد، هوای ۹ شهر خوزستان در وضعیت آلوده قرار دارد که از این تعداد ۶ شهر در وضعیت قرمز و ناسالم قرار دارند.
در دیگر شهرها از جمله اراک، قزوین، ارومیه، کرج، قم و مشهد نیز در روزهای گذشته آلودگی هوا شدید گزارش شده است.
آلودگی هوا در روزهای گذشته هزاران شهروند در شهرهای مختلف را راهی بیمارستان کرده است. بهروز ایران‌نژاد رئیس اورژانس پیش بیمارستانی و حوادث دانشگاه علوم پزشکی استان مرکزی اعلام کرده که «۹۰۰ نفر بیمار قلبی و تنفسی به علت آلودگی هوا از اول آبان ماه تا ۲۰ آذرماه جاری به مراکز درمانی اراک مراجعه کردند.»
بهروز ایران‌نژاد افزوده که «۵۱۵ بیمار قلبی با میانگین سنی ۵۱ سال و ۳۸۵ بیمار تنفسی با میانگین سنی ۵۴ سال با اورژانس ۱۱۵ تماس گرفتند و از خدمات پیش‌بیمارستانی استفاده کردند.»
این مقام اورژانس ایتان مرکزی افزوده که «های اراک امروز نیز در وضعیت آلوده قرار دارد و یک دستگاه اتوبوس‌‌آمبولانس و یک دستگاه آمبولانس در میدان «شهدا» اراک مستقر و آماده ارایه خدمات به بیماران است و در صورت نیاز، اعزام به مراکز بیمارستانی صورت می‌گیرد.»
اورژانس استان تهران نیز گزارش داده که در هفته جاری، ۳۳.۵ درصد از مأموریت‌های این سازمان به بیماران قلبی و تنفسی اختصاص داشته است. از این تعداد، بیش از چهار هزار نفر به‌دلیل مشکلات تنفسی به اورژانس پایتخت مراجعه کرده‌اند.
مازیار غلامی مدیر کل هواشناسی تهران هشدار داده که «آلودگی هوا در تهران به حدی رسیده است که وضعیت تنفسی شهروندان در بسیاری از روزها در وضعیت بحرانی قرار دارد. این موضوع به‌دلیل نبود بادهای مناسب و پایداری جو، باعث تجمع آلاینده‌ها در سطح پایین جو می‌شود. در چنین شرایطی، حتی کسانی که بطور معمول از مشکلات تنفسی رنج نمی‌برند، دچار مشکلات حادی خواهند شد. این شرایط در فصول سرد، به‌دلیل افزایش مصرف سوخت‌های فسیلی و آلودگی ناشی از آن، تشدید می‌شود.»
در استان خوزستان نیز هزار و ۶۹۵ نفر طی ۴۸ ساعت به‌دلیل آلودگی هوا و بروز علائم تنفسی راهی مراکز درمانی شدند. مسعود نشاطی مدیر امور بیماری‌ها و مراکز تشخیصی درمانی دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز با اعلام این آمار گفته «این تعداد مراجعین در تمامی رده‌های سنی گزارش شده است و با بروز علائم تنگی نفس به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند.»
گزارش‌ها همچنین نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۲ حدود ۳۰ هزار و ۶۰۰ نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست دادند که این آمار نسبت به سال پیشتر افزایش یافته است.
این درحالیست که در سال ۱۴۰۱، حدود ۲۶ هزار و ۴۰۰ نفر در ۲۷ شهر کشور به‌دلیل آلودگی هوا فوت کردند. بااین‌حال، تعداد شهرهایی که به‌دلیل آلودگی هوا دچار مشکلات بهداشتی می‌شوند، در سال ۱۴۰۲ به ۵۷ شهر رسیده است.
در این میان انتقادهایی نیز به عملکرد دولت در روزهای بحرانی آلودگی هوا در حدود یک سوم از استان‌های ایران مطرح شده است. چه در رابطه با مدیریت آلودگی هوا و چه درباره اظهارات مقامات دولت!
فاطمه مهاجرانی فاطمه سخنگوی دولت با اشاره به عدم تعطیلی مدارس با وجود آلودگی هوا تایید کرد که حاضر نیست فرزندش را در این هوا به مدرسه بفرستد. او گفت: این تصمیمی بود که دوستان گرفتند و جای تعجب دارد که چرا مدارس را تعطیل نکردند. مهاجرانی تصریح کرد با توجه به آلودگی هوا و اینکه در سه روز گذشته نیز مدارس غیرحضوری بوده، بهتر بود امروز هم مدارس غیرحضوری برگزار می‌شد.
این در حالیست که برخی خانواده‌ها که والدین شاغل هستند با تعطیلی پی در پی مدارس به دلیل آلودگی هوا دچار مشکل می‌شوند چون کسی را ندارند در نبود آنها از کودکان مراقبت کند.
در همین رابطه یک مادر به روزنامه اینترنتی «فراز» گفته «تعطیلی مدارس کابوس منه. من در این چند روز که مدرسه‌ها تعطیل بود مجبور بودم که فرزندم را با خودم به محل کار بیارم، زیرا کسی نیست که از او نگهداری کند وقتی من سرکار هستم. امروز که مدارس باز شدند او را به مدرسه فرستادم. حالا دیدم که سخنگوی دولت گفته من به عنوان یک مادر حاضر نیستم که فرزندم را به مدرسه بفرستم. خوش به حال او که می‌تواند انتخاب کند که در این آلودگی فرزندش را به مدرسه بفرستند یا نه.»
از سوی دیگر آلودگی هوا در حالیست که حدود یک ماه و نیم پیش دولت مدعی شد برای اینکه هوای شهرها آلوده نشود دستور توقف مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها را داده است اما در مقابل ناچار است برق بخش خانگی را در سراسر کشور، دو ساعت در روز، قطع کند تا کمبود برق را جبران کند.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی دو روز بعد با انتشار گزارش و آمار اعلام کرد که علت توقف مازوت‌سوزی کمبود سوخت مازوت بوده است.
در روزهای گذشته گزارش‌هایی درباره ادامه ماوزت‌سوزی در نیروگاه‌ها منتشر شد اما آلودگی هوا تنها عامل آلودگی هوا در کلانشهرها نیست و سال‌ها بی‌تفاوتی جمهوری اسلامی به مسائلی چون مدیریت شهری و محیط زیست سبب بروز این بحران شده است.
مهدی پیرهادی رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران خواستار دخالت قوه قضاییه به موضوع آلودگی هوا شده است.
او ضمن اشاره به مشکلات جدی ناشی از آلودگی هوا، از عدم توجه کافی به این بحران در کشور انتقاد کرد و تأکید کرد آلودگی هوا که با جان انسان‌ها در ارتباط است، باید بطور جدی پیگیری شود.
مهدی پیرهادی همچنین به سهم عوامل مختلفی مانند خودروهای فرسوده، صنایع آلاینده و عدم نظارت بر معاینه فنی خودروها اشاره کرد و بر این نکته تأکید داشت که آلودگی هوا به یک مسئله پیچیده و فراگیر تبدیل شده است و نیاز به اراده و اقدام جدی دارد. او از رئیس‌جمهور خواست که به‌عنوان جراح قلب، آلودگی هوا را در اولویت اقدامات خود قرار دهد و بر لزوم نوسازی شش میلیون خودرو فرسوده تأکید کرد.
سازمان هواشناسی کشور با اعلام هشدار افزایش آلودگی هوا در هشت شهر به آستانه خطرناک، وضعیت نگران‌کننده‌ای را برای سلامت عمومی در روزهای آینده پیش‌بینی کرده است. براساس اعلام این سازمان، پیش‌بینی می‌شود از روز جمعه و شنبه، وزش باد شدید همراه با گردوخاک در نواحی غرب، شمال‌غرب و مرکز کشور شدت یابد. این شرایط به‌ویژه برای مناطق صنعتی و شهری که در معرض آلودگی شدید هوا قرار دارند، وضعیت خطرناکی ایجاد خواهد کرد.
وبسایت «اقتصاد ۲۴» نیز در گزارشی از وضعیت بحرانی آلودگی هوا در کشور نوشته «قوانین حفاظت از محیط‌زیست بطور مشخص وظایفی را برای نهادهای دولتی و خصوصی تعریف کرده‌اند. طبق این قوانین، این نهادها موظفند تدابیری برای کنترل آلاینده‌ها و کاهش آلودگی هوا اتخاذ کنند. این شامل محدودیت‌هایی برای صنایع آلاینده، تنظیم معیارهایی برای کیفیت هوا و نظارت بر رعایت این معیارها می‌شود. این قوانین نه‌تنها به‌عنوان ابزار نظارتی بلکه به‌عنوان ضمانتی برای حفظ سلامت عمومی عمل می‌کنند. حقوق شهروندی در این راستا به‌ویژه در مواجهه با آلودگی هوا اهمیت پیدا می‌کند.»
