بریتانیا، فرانسه و آلمان، چهارشنبه ۱۱ دسامبر (۲۱ آذرماه) در نامهای به شورای امنیت سازمان ملل اعلام کردند که در صورت لزوم آماده هستند تا با فعال کردن «مکانیسم ماشه»، بازگشت فوری همه تحریمهای بینالمللی علیه جمهوری اسلامی را آغاز کنند.
سفیران سه قدرت اروپایی با تأکید بر لزوم جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح اتمی در نامه خود به شورای امنیت نوشتهاند که جمهوری اسلامی باید فعالیتهای اتمی خود را کاهش دهد تا شرایط لازم برای پیشرفت سیاسی و یک راهحل مبتنی بر مذاکره ایجاد شود.
آنها در این نامه همچنین تأکید کردهاند که از همه ابزارهای دیپلماتیک، از جمله «مکانیسم ماشه»، برای جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح اتمی استفاده خواهند کرد.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی اخیراً هشدار داده است که جمهوری اسلامی غنیسازی اورانیوم را تا سطح ۶۰ درصد افزایش داده که این میزان بسیار به سطح ۹۰ درصد مورد نیاز برای تولید سلاح هستهای نزدیک است.
آژانس بینالمللی و کشورهای غربی میگویند غنیسازی اورانیوم در این سطح اهداف غیرنظامی ندارد و تا کنون هیچ کشور دیگری بدون تولید بمب هستهای به چنین سطحی نرسیده است.
«مکانیسم ماشه» (اسنپ بک) ساز و کاری است که طبق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت بر اساس آن، اگر جمهوری اسلامی از اجرای تعهداتش در برجام سر باز زند، امکان بازگرداندن تمامی تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل متحد را فراهم میآورد که از سال ۲۰۰۶ وضع و اعمال شده بود و با توافق اتمی موسوم به «برجام» به حالت تعلیق درآمده است.
این بند اجازه میدهد که تمامی تحریمهای سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی به صورت خودکار بازگردند، بدون آنکه اعضای شورای امنیت برای جلوگیری از آن حق استفاده از حق وتو داشته باشند.
با این حال، فعال کردن مکانیسم ماشه تنها تا ۱۸ اکتبر سال آینده ممکن است زیرا قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که در سال ۲۰۱۵ صادر شد، اعتباری ۱۰ ساله دارد و در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی میشود.
پیشتر واسیلی نبنزیا سفیر روسیه در سازمان ملل با ارسال نامهای به شورای امنیت سازمان ملل مدعی شده بود که «سه کشور اروپایی حق استفاده از مکانیسم ماشه به منظور بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی را ندارند.»
پس از صدور تازهترین قطعنامه در شورای حکام علیه برنامههای اتمی جمهوری اسلامی، مقامات تهران اعلام کردند که به تلافی این اقدام با افزایش تعداد سانتریفیوژها در تأسیسات اتمی نطنز و فردو میزان غنیسازی را افزایش خواهند داد. آنها همچنین تهدید کردند در صورت ادامه فشارها علیه جمهوری اسلامی از جمله فعال شدن «مکانیسم ماشه» دست به اقدام متقابل خواهند زد که یکی از آنها خروج از NPT (پیمان منع گسترش تسلیحات کشتار جمعی) است.
از سوی دیگر پس از شکستهای سنگین حکومت ایران در «محور مقاومت» و ضربات مرگباری که حماس و حزبالله دریافت کردهاند، مقامات جمهوری اسلامی صریحتر از گذشته درباره «احتمال تغییر دکترین هستهای ایران» صحبت کردند. حتا برخی از این مقامات عنوان کردند که برای «حفظ امنیت ملی» دستیابی به بمب اتم ضروری است.
برخی کارشناسان و مقامات امنیتی غربی هشدار دادهاند که شکست حزبالله و حماس و سپس سرنگونی بشار اسد بیشتر تهران را به سوی ساختن بمب اتم سوق خواهد داد.