روشنک آسترکی – در حالی که روح‌الله خمینی رهبر انقلاب۵۷ وعده آب و برق رایگان و آوردن پول نفت بر سفره مردم را داده بود، نه تنها برق و آب رایگان نشد و پول نفت سر سفره مردم نیامد، بلکه شهروندان زیر بار تورم فزاینده و گرانی‌های کمرشکن، نه گاز دارند و نه برق آنهم در حالی که خشکسالی نیز کشور را فرا گرفته است.
بحران کمبود انرژی در ایران به عنوان کشوری که دارای یکی از بزرگترین ذخایر نفت و گاز جهان است به حدی رسیده که در روزهای سرد گذشته برخی شهروندان نه برق داشتند و نه گاز؛ شماری از نیروگاه‌های تولید برق به دلیل تأمین نشدن سوخت از مدار خارج شده، و برق و گاز صنایع مختلف هم جیره‌بندی شده است. ادارات و مدارس در بسیاری از استان‌ها به دلیل نبود گاز و برق تعطیل شده و هشدارهایی درباره «امنیت غذایی» به دلیل کاهش تولید محصولات کشاورزی در پی نبود انرژی مطرح شده است.
عباس علی‌آبادی وزیر نیروی دولت پزشکیان گفته «۱۳ نیروگاه به دلیل کمبود سوخت از مدار خارج شدند.» وی افزوده «مقدار ذخیره‌سازی سوخت برای نیروگاه‌ها ناکافی بوده و این موجب شده که نیروگاه‌های سیکل ترکیبی سوخت کافی نداشته باشند.»
خبرها حکایت از آن دارد که روز یکشنبه ۲۵ آذرماه تمام نیروگاه‌های برق استان گلستان و لرستان از مدار فعالیت خارج شدند. همچنین نیروگاه ۱۸۳ مگاواتی مپنا در بندرعباس به دلیل قطع گاز تحویلی از ۱۰ روز پیش از مدار خارج شده است.
کاهش تولید برق به دلیل نبود سوخت کافی سبب شده برق بخش خانگی و صنعتی جیره‌بندی شود. برق مناطق مختلف شهری و روستایی هر روز دست‌کم دو ساعت قطع می‌شود و در برخی مناطق قطع برق تا ساعت‌ها ادامه می‌یابد. از سوی دیگر گزارش‌ها حاکی از قطع گاز در برخی مناطق شهری است.
قطع برق و گاز صنایع نیز بطور گسترده ادامه دارد و زیان‌های هنگفتی بر اقتصاد کشور تحمیل کرده است. ناصر بیکی رئیس اتاق بازرگانی اراک امرداد امسال خسارت ناشی از هر روز تعطیلی صنایع را پنج هزار میلیارد تومان اعلام کرده بود.
این در حالیست که طی روزهای گذشته و از نیمه آذرماه تعطیلی گسترده صنایع به دلیل خوابیدن خطوط تولید در پی قطع گاز و برق گزارش شده است. برای نمونه محمدرضا نجفی‌منش رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان کشور روز سه‌شنبه ۲۷ آذرماه با بیان اینکه «قطع برق صنعت خودروسازی منجر به کاهش تولید خودرو و قطعات شده» گفته که «برخی شرکت‌ها به دلیل خاموشی مجبور به تعطیلی ۱۵ روزه شده‌اند و این وضعیت با موضوع «جهش تولید»، همخوانی ندارد.»
تولید صنایع مادر مانند فولادسازی‌ها نیز در پی بحران انرژی به شدت کاهش یافته است. آخرین گزارش‌ها حاکی از آنست که صنعت فولاد ایران در ۸ ماه امسال مجموعا ۱۴ میلیون و ۸۳۵ هزار تُن محصول فولادی تولید کرده است. از این مقدار، تنها یک میلیون و ۷۵۱ هزار تُن مختص به ورق سرد (روغنی) بوده است که نسبت به ۸ ماه سال گذشته منفی ۱۳/۲ درصد تغییر داشت. همچنین تولید فولاد میانی (شمش، بلوم و اسلب) در این بازه زمانی ، ۴/۳ درصد کاهش یافت.
پیشتر و در اوایل آذرماه نیز علی‌اکبر الوندیان دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان اعلام کرد که «تولید کارخانه‌های سیمان ۵۰ درصد کم شده زیرا گاز مصرفی آن‌ها به نصف کاهش پیدا کرده است.»
مسعود پزشکیان از هفته گذشته کارزاری با عنوان «دو درجه کمتر» را راه‌اندازی کرده و خواستار آن شده که مردم درجه حرارت وسائل گرمایشی خود را دو درجه کم کنند تا به این ترتیب کمبود گاز را جبران کنند. این در حالیست که حجت میرزایی رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران گفته «این اقدامات نهایتاً باعث ۶۰ میلیون مترمکعب صرفه‌جویی باشد، میزان کمبود ما ۳۰۰ مترمکعب است.»
سعید توکلی مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران نیز میزان کمبود گاز در زمستان را «۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون مترمکعب» اعلام کرده است.
وضعیت کمبود شدید انرژی در حالی قابل توجه است که برخی گزارش‌ها از تداوم این وضعیت و عمیق‌تر شدن کمبودها در سال‌های آینده حکایت دارد. در همین رابطه باشگاه خبرنگاران جوان خبر داده بر اساس پیش‌بینی‌ها، در سال ۱۴۲۰، میزان عرضه گاز طبیعی به ۸۹۸ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید، در حالی که تقاضا به ۱۴۱۰ میلیون مترمکعب می‌رسد. این ناترازی ۵۱۲ میلیون مترمکعبی نشان‌دهنده این است که تنها یک‌سوم تقاضای کشور تامین خواهد شد!
از سوی دیگر، ناترازی برق نیز در سال ۱۴۲۰ با ناترازی حدود ۱۲ هزار مگاواتی مواجه است. این مشکلات ناشی از سیاست‌های نادرست و عدم مدیریت بهینه مصرف انرژی است.
این وضعیت نشان می‌دهد که راه‌اندازی کارزاری از سوی دولت پزشکیان برای کاهش دو درجه‌ای دمای بخش خانگی تا چه اندازه سطحی و تبلیغاتی است!
در پی کمبود انرژی روز چهارشنبه ۲۸ آذرماه نیز کلیه ادارات و مدارس و دانشگاه‌های استان تهران به دلیل کمبود گاز و برق تعطیل شدند. از سوی دیگر هرچند فعالیت ادارات در برخی استان‌ها پس از دو روز تعطیلی از چهارشنبه به صورت محدود از سر گرفته شده اما همچنان مدارس در بسیاری از استان‌ها از جمله تهران، مرکزی، البرز، کرمانشاه، خراسان جنوبی، مازندران و قم تعطیل است.
دولت نه تنها ناچار شده طی روزهای گذشته ادارات و مدارس و دانشگاه‌ها را در دست‌کم ۲۳ استان تعطیل کند بلکه علیرضا رضایی معاون شرکت توزیع برق تهران نیز سه‌شنبه شب از خاموشی چراغ‌ها در بزرگراه‌های شهری خبر داد. او گفت که «تصمیم گرفته شده تا فعلا سیستم روشنایی بزرگراه‌ها را در حالت خاموش نگه داریم تا بتوانیم سوخت نیروگاهی کشور را مدیریت کنیم.»
همزمان سرهنگ مصطفی زینی‌وند اعلام کرده که «قطعی برق چراغ راهنمایی تقاطعات و همچنین اعمال طرح خاموشی در معابر بزرگراهی در شب و ساعات تاریکی هوا، علاوه بر تشدید بی‌نظمی ترافیک، موجب افزایش تصاعدی آمار تصادفات و تشدید خسارات جانی و مالی وارده به حادثه دیدگان می‌شود.»
او افزوده «با توجه به اینکه برابر تحلیل‌های صورت گرفته، بزرگراه‌های شهر تهران ۶۱ درصد از تصادفات فوتی امسال این شهر را به خود اختصاص داده‌اند و ۵۷ درصد از این تصادفات نیز در شب و ساعات تاریکی هوا به‌وقوع پیوسته است، لذا با در نظر گرفتن هزینه‌های اقتصادی هر متوفی سوانح رانندگی برای کشور (بالغ بر ۲۰۰ میلیارد ریال)، تبعات و هزینه‌های کاهش ایمنی با اجرای طرح خاموشی معابر (جهت جبران ناترازی انرژی)، قابل توجه و تأمل می‌باشد و ضروری است مدیریت مصرف انرژی به روش‌های دیگری برنامه‌ریزی شود تا کمترین تبعات منفی را برای ایمنی تردد شهروندان در پی داشته باشد.»
در واکنش به تعطیلی‌های گسترده روزنامه «جمهوری اسلامی» در مطلبی نوشته تعطیلی ادارات چه به خاطر آلودگی هوا باشد یا سرمای شدید و یا کمبود برق، برای کشور زیانبار است. تعطیلی بانک‌ها هم به اقتصاد لطمه می‌زند و کارهای زمین‌مانده مردم روی هم انباشته می‌شوند. فعال نبودن دادگاه‌ها به انبوه‌تر شدن پرونده‌های محاکم منجر می‌شود. از همه مهم‌تر، تعطیلی مدارس و دانشگاه‌هاست که به بنیه علمی جامعه لطمه شدیدی وارد می‌کند.
در این مطلب تأکید شده غیرحضوری شدن تدریس هم با توجه به خاموشی‌ها که درست همزمان با تعطیلی‌ها ازسرگرفته شد، هیچ معجزه‌ای نمی‌کند. اگر میان وزارت‌خانه‌های نیرو و مخابرات هماهنگی‌های لازم صورت می‌گرفت و تدریس غیرحضوری از چنگ خاموشی‌ها رها می‌شد، شاید تا حدودی مشکلات آموزشی کمتری داشتیم ولی از این تدبیر هم خبری نیست.
