روزنامه «وال‌استریت ژورنال» در گزارشی که دوم ژانویه ۲۰۲۵ (۱۳ دی‌ماه) منتشر شد، به بررسی درگیری‌ها میان نیروهای امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین و شبهنظامیان حماس و جهاد اسلامی در کرانه باختری پرداخته است. درگیری‌هایی که به ویژه در اردوگاه پناهندگان جُنین به اوج خود رسیده و می‌تواند تعیین‌کننده آینده رهبری در فلسطین باشد.
نیروهای امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین با شبهنظامیان حماس و متحدان آن در کرانه باختری درگیر هستند، نبردی که می‌تواند سرنوشت مبارزه بلندمدت برای رهبری آرمان‌های فلسطین را تعیین کند.
درگیری بین جناح‌های فلسطینی پس از حملات شدید نظامی اسرائیل علیه گروه تروریستی حماس در غزه طی ۱۵ ماه گذشته که منجر به خلاء رهبری در آنجا شد، شدت گرفته است. تشکیلات خودگردان از حمایت غرب برخوردار است، در حالی که گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت جمهوری اسلامی هستند و در جامعه فلسطینی نفوذ عمیقی دارند.
دولت بایدن و برخی دیگر، تشکیلات خودگردان فلسطین را بهترین گزینه برای مدیریت غزه پس از پایان جنگ می‌دانند. اما بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل با این نظر مخالف است و می‌گوید،که این تشکیلات ذاتاً اسرائیل‌ستیز است.
تشکیلات خودگردان از دهه ۱۹۹۰ با توافقاتی با اسرائیل، مراکز اصلی جمعیت فلسطینی در کرانه باختری را اداره می‌کند. نشان دادن توانایی مقابله با شبهنظامیان در این منطقه می‌تواند موقعیت آن را برای مدیریت غزه تقویت کند.
درگیری‌های اخیر نیروهای امنیتی تشکیلات خودگردان را در برابر شبهنظامیان حماس و جهاد اسلامی فلسطین، که گروهی هم‌پیمان است، قرار داده است. به گفته تحلیلگران، این نبردها که در دسامبر آغاز شد، شدیدترین درگیری‌ها از زمان نبرد ۲۰۰۷ میان فتح، جناح اصلی کنترل‌کننده تشکیلات خودگردان و حماس در غزه است. آن نبرد در نهایت به شکست فتح و کنترل حماس بر غزه انجامید.
درگیری‌های کنونی در اردوگاه پناهندگان جُنین رخ داده است؛ اردوگاهی که از دید فلسطینیان به عنوان مرکزی برای مقاومت علیه اسرائیل شناخته می‌شود و از سوی اسرائیل به عنوان پایگاهی برای شبه‌نظامیانی که حملات تروریستی انجام می‌دهند. به گفته مقامات فلسطینی و اسرائیلی، این درگیری‌ها تا کنون به کشته شدن حداقل ۱۱ نفر و بازداشت ده‌ها نفر انجامیده است.
به خواست علی خامنه‌ای کرانه‌باختری اردوگاه تروریست‌ها علیه اسرائیل شده؛ «اورشلیم پست»: وقت اقدام قاطعانه است
-ولایتی مشاور خامنه‌ای در امور بین‌الملل در تماس تلفنی با فرماندهان ارشد حزب‌الله، جهاد اسلامی و حماس از آنها برای عملیات علیه اسرائیل در کرانه باختری قدردانی کرده است.… pic.twitter.com/rGlLrbvApk
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) August 23, 2023
درگیری‌ها از پنجم دسامبر ۲۰۲۳ پس از آن آغاز شد که شبهنظامیان دو ماشین وانت متعلق به نیروهای امنیتی فلسطین را سرقت کردند. شبهنظامیان نقابدار و سیاه‌پوش، این ماشین‌ها را در خیابان‌های تنگ اردوگاه که با پرچم‌های گروه‌های شبه‌نظامی اسلامی آراسته شده بود، به نمایش گذاشتند. همان شب، نیروهای امنیتی اردوگاه را محاصره کرده و عملیات سرکوب را آغاز کردند.
نیروهای امنیتی تا کنون دست‌کم ۶ نفر را در داخل اردوگاه کشته‌اند، ده‌ها شبه‌نظامی مشکوک را بازداشت کرده‌اند و تعداد زیادی دستگاه انفجاری و ماشین تله‌گذاری‌شده را خنثی کرده‌اند. به گفته ژنرال انور رجب سخنگوی نیروهای امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین، یکی از کشته‌شدگان یزید جاسایصا از فرماندهان گردان جنین وابسته به جهاد اسلامی و مهم ترین دسته شبه‌نظامی شهر بوده است.
در همین حال، شبهنظامیان دست‌کم پنج نفر از نیروهای امنیتی را کشته‌اند. رجب در اعلام این عملیات ۱۴ دسامبر گفت: «هدف این عملیات بازگرداندن کنترل اردوگاه جنین از دست افرادی است که زندگی روزمره شهروندان را تلخ کرده‌اند.»
اواسط ماه دسامبر ۲۰۲۴ میان نیروهای امنیتی تشکیلات خودگردان و شبهنظامیان در جنین رخ داد.
رجب استدلال کرده است که وجود گروه‌های شبه‌نظامی به منافع فلسطین آسیب می‌زند، زیرا به اسرائیل بهانه‌ای برای انجام حملات در مناطق فلسطینی می‌دهد.
ارتش اسرائیل در سال‌های اخیر بارها در جنین وارد نبرد شده است. در ماه اوت، این شهر مرکز عملیات گسترده‌ای بود که ارتش اعلام کرد برای جلوگیری از حملات تروریستی از مناطق فلسطینی انجام شده است.
بر اساس گزارش وزارت بهداشت فلسطین، بیش از ۸۰۰ فلسطینی در کرانه باختری از زمان آغاز جنگ در غزه توسط نیروهای اسرائیلی کشته شده‌اند. ارتش اسرائیل گفته است که اکثر کشته‌شدگان شبهنظامیان بودهاند، اما فلسطینیان این ادعا را رد می‌کنند.
یک مقام امنیتی اسرائیلی گفته است که اسرائیل از عزم و اراده نیروهای امنیتی فلسطینی در این نبردها شگفت‌زده شده است. این مقام گفته است که اسرائیل در این عملیات دخالتی نداشته، اما اعلام کرده که دشمنان مشترکی با تشکیلات خودگردان دارد. مقامات تشکیلات خودگردان نیز گفته‌اند که اسرائیل هیچ نقشی در این عملیات نداشته است.
به گفته تحلیلگران، خطرات برای تشکیلات خودگردان زیاد است. مایکل میلستین یکی از افسران ارشد سابق اطلاعاتی در امور فلسطینی ارتش اسرائیل می‌گوید: «اگر این عملیات موفق شود، می‌تواند نوعی تغییر ایجاد کند و نیروهای امنیتی فلسطین ممکن است برای ریشه‌کن کردن شبهنظامیان در سایر نقاط کرانه باختری اقدام کنند.»
او همچنین توضیح می‌دهد: «اما اگر عملیت شکست بخورد، می‌تواند یک اثر دومینویی ایجاد کند. حماس ممکن است در مکان‌هایی مانند طولکرم و نابلس قدرت بیشتری پیدا کند.»
در سال‌های اخیر، تشکیلات خودگردان در حفظ کنترل خود بر مناطق شمالی کرانه باختری، به ویژه در اردوگاه‌های پناهندگان پرازدحام و فقیر که دهه‌ها پس از تأسیس دولت اسرائیل ایجاد شده‌اند، دچار مشکل بوده است. این اردوگاه‌ها شاهد افزایش فعالیت شبهنظامیان و درگیری با نیروهای امنیتی اسرائیل بودهاند.
برخی فلسطینیان تشکیلات خودگردان را فاسد و ناتوان می‌دانند. حمایت از حماس در کرانه باختری پس از حملات حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ که منجر به کشته شدن حدود ۱۲۰۰ نفر شد، افزایش یافت.
اما نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که این حمایت در طول جنگ به تدریج کاهش یافته است؛ جنگی که منجر به ویرانی گسترده در غزه شده است. بر اساس گزارش مقامات بهداشتی فلسطین، بیش از ۴۵ هزار نفر از زمان آغاز جنگ کشته شده‌اند که این آمار شامل شبهنظامیان کشته‌شده نمی‌شود.
پیشتر گروهی از بازرگانان، فعالان حقوق بشر و پیمانکاران ساختمانی غزه بطور عمومی حمایت خود را از نظارت تشکیلات خودگردان فلسطین بر غزه و بازسازی آن اعلام کردند. یکی از امضاکنندگان این نامه مشترک گفت که آنها احساس می‌کنند وظیفه دارند بگویند غزه نباید توسط افراد خارجی یا حماس اداره شود.
گروه‌های شبه‌نظامی تلاش کرده‌اند سرکوب جُنین را به عنوان اقدامی از سوی تشکیلات خودگردان برای انجام دستورات اسرائیل جلوه دهند. حماس روز یکشنبه اعلام کرد: «این عملیات به سطوح خطرناک و بی‌سابقه‌ای رسیده است، صحنه‌هایی که مشابه اقدامات اشغالگران علیه مردم ما است.»
غسان خطیب استاد دانشگاه بیرزیت در کرانه باختری می‌گوید با وجود فراخوان گروه‌های شبه‌نظامی برای تظاهرات علیه این سرکوب، چنین تجمعاتی شکل نگرفته و درگیری‌ها به مناطق دیگر گسترش نیافته است.
او همچنین گفت که تصمیم برای آغاز این عملیات ناشی از تمایل فلسطینی‌ها برای جلوگیری از گسترش بی‌قانونی است. خطیب افزود که نگرانی‌هایی وجود دارد که اسرائیل با جسارت ناشی از جنگ در غزه، ممکن است کمپین‌هایی به همین اندازه ویرانگر را در کرانه باختری راه‌اندازی کند یا کنترل خود را بر این منطقه بیشتر تقویت کند.
خطیب در ادامه عنوان کرد: «تشکیلات خودگردان فلسطین متوجه شده است که اکثریت خاموش فلسطینی‌ها نیز همین نگرانی‌ها را دارند. به همین دلیل شما واکنش‌های عمومی شدید نمی‌بینید.»
