موج افزایش قیمت مواد خوراکی در پی افزایش قیمت ارز در ماه‌های گذشته آغاز و رکوردهای قیمتی جدیدی ثبت شده است. یک فعال صنفی در بازار مرغ از کاهش ۳۰ درصدی تقاضا برای این کالا به علت افزایش قیمت‌ها خبر داده است.
گزارش‌های مرکز آمار ایران بیانگر افزایش چشمگیر قیمت مواد خوراکی در آذرماه امسال است. بیشترین افزایش مربوط به گوجه فرنگی با ۷۶ درصد، سیب زمینی با ۷۴/۳ درصد و پیاز با ۷۱/۱ درصد بوده است.
اقلامی چون شکر (۶۶/۶ درصد)، برنج ایرانی (۵۶/۴ درصد) و روغن خوراکی (۴۰/۶ درصد) نیز به دلیل نوسانات ارزی با افزایش‌های چشمگیری مواجه شده‌اند. کالاهای پروتئینی مانند گوشت مرغ (۴۰/۴ درصد) و گوشت قرمز (۳۹/۸ درصد) نیز از این افزایش‌ها مستثنی نبوده‌اند.
کارشناسان افزایش چشمگیر قیمت مواد غذایی در آذرماه امسال را به دلیل افزایش قیمت ارز در ماه‌های گذشته و اثرات انتظارت تورمی بر قیمت کالاها ارزیابی می‌کنند.
وبسایت «نور نیوز» نزدیک به شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی با انتشار آمارهای افزایش قیمت مواد خوراکی در آذرماه نوشته «بسیاری از کالاها و نهاده‌های بخش تولید کشور از طریق واردات تامین می‌شوند و نوسانات ارزی بطور مستقیم بر قیمت‌ها اثر می‌گذارد.»
این گزارش تأکید کرده که افزایش نرخ ارز علاوه بر بالا بردن هزینه‌های تولید، انتظارات تورمی را تشدید می‌کند که به نوبه خود باعث نوسانات روانی در بازار و نگرانی مصرف‌کنندگان می‌شود.
«نور نیزو» هشدار داده در صورتی که روند افزایش نرخ ارز ادامه یابد، احتمال افزایش بیشتر قیمت‌ها و بروز مشکلاتی چون کمبود کالا و احتکار در بازار وجود خواهد داشت.
وبسایت «اقتصاد ۲۴» نیز از کاهش ۳۰ درصدی تقاضای مرغ به علت افزایش قیمت‌ها خبر داده و نوشته «از سال گذشته تاکنون بیش از ۳۰ درصد تقاضای خرید مرغ در بازار، مصرف مرغ کمتر شده است. تا سال پیش مردم برای خرید دو سه تا مرغ درهفته اقدام می‌کردند، اما امسال اگر هفته‌ای یک مرغ هم بخرند باید خدا رو شکر کنند. خرید گردن و بال هم اعیانی شده و شاید تا سال دیگر مردم همین هم نتوانند بخرند.»
این گزارش تأکید کرده که «مرغ قطعه‌ای (ران- سینه –فیله- جوجه) در بازار تهران از کیلویی ۱۱۴ هزار تا ۲۸۰ هزار تومان فروخته می‌شود و مرغ کامل از کیلویی ۱۰۰ هزار تومان در میادین میوه و تره بار تا کیلویی ۲۱۰ هزار تومان واحد‌های صنفی سطح شهر، با توان و قدرت مالی بیشتر مردم هماهنگی ندارد.»
فرانک اسماعیلی یکی از فروشندگان مواد پروتئینی در محله یوسف آباد تهران به «اقتصاد ۲۴» گفته مردم برای خرید مرغ هیچ تمایلی ندارند نه اینکه ذائقه آنها تغییر کرده باشد بلکه از لحاظ معیشتی توان خرید ندارند.
به گفته این فعال صنفی، در این منطقه که شاید از لحاظ طبقاتی محل زندگی مردمی از دهک متوسط است، رویکرد خرید مرغ تغییر کرده و مردم به دنبال خرید ارزان‌تر با قابلیت بیشتر هستند. خریداران بال، کتف و گردن تا سال پیش بیشتر صاحبان حیوانات خانگی بودند، اما امسال اغلب برای خوراک خود و خانواده از این قطعات مرغ خریداری می‌کنند.
فرانک اسماعیلی افزوده «از سال گذشته تاکنون بیش از ۳۰ درصد تقاضای خرید مرغ در بازار مصرف کمتر شده و این بسیار وحشتناک است. تا سال پیش مردم برای خرید دو سه تا مرغ در هفته اقدام می‌کردند، اما امسال اگر هفته‌ای یک مرغ هم بخرند باید خدا رو شکر کنند. خرید گردن و بال هم اعیانی شده و شاید تا سال دیگر مردم همین را هم نتوانند بخرند.»
اینهمه در سیاست جدید ارزی دولت در آذرماه امسال اجرایی شده و قیمت ارز با افزایش پرسرعتی نسبت به چند ماه پیشتر در حال افزایش است.
تیم اقتصادی دولت پزشکیان با حذف ارز نیمایی و راه‌اندازی بازار جدیدی با عنوان «بازار ارز تجاری» سبب شوکی مضاعف بر بازار ارز ایران شد بطوری که قیمت دلار که در آغاز فعالیت دولت پزشکیان ۴۸ هزار تومان بود تا مرز ۸۳ هزار تومان افزایش یافته است.
از سوی دیگر قیمت‌ها در «بازار ارز تجاری» تابعی از قیمت‌ها در بازار ارز آزاد است. در حالیکه قیمت دلار در سامانه نیما در آخرین روزهای فعالیت این سامانه در مرز ۵۰ هزار تومان قرار داشت، اکنون قیمت دلار در «بازار ارز تجاری» حدود ۶۷ هزار تومان است. با تعطیلی سامانه نیما، واردکنندگان کالا باید ارز مورد نیاز واردات را از «بازار ارز تجاری» تهیه کنند.
از سوی دیگر تیم اقتصادی دولت مدعی بود راه‌اندازی بازار ارز تجاری و نزدیک شدن قیمت‌ها در این بازار در پی سیاست‌های دولت برای تک نرخی کردن ارز و جمع شدن رانت گسترده در توزیع ارز واردات کالا است. اکنون اما قیمت دلار در بازار آزاد در نزدیکی ۸۳ هزار تومان و قیمت دلار در بازار ارز ترجیحی حدود ۶۷ هزار تومان است که اختلافی در محدوده ۲۵ درصد با هم دارد و همچنان بستری برای رانتخواران است که ارز در بازار ارز ترجیحی را به اسم واردات کالا دریافت و در بازار آزاد بفروشند و سودی قابل توجه به جیب بزنند.
اینهمه بیانگر موجی از افزایش قیمت کالاهای وارداتی از جمله کالاهای اساسی در ماه‌های پیش رو است. سهراب هاشمی کارشناس و تحلیلگر بازار ارز گفته «دلار در حال صعود قیمت است و این زنگ خطر به دلیل مشکلات متعدد در اقتصاد کشور حائز اهمیت و خطرناک است. ارز تعیین کننده قیمت‌هاست و این وابستگی هر روز بیشتر از گذشته می‌شود.»
سهراب هاشمی با اشاره به اینکه سیاست دولت پزشکیان هنوز در اصلاح نظام اقتصادی کشور مشخص نیست، گفته که «قرار بر این بود قیمت دلار در مسیر تثبیت قیمت قرار بگیرد. گرانی ۲۵۰ تا ۴۸۰ درصدی اقلام اساسی ظرف سه سال یعنی فاجعه! طبق گزارش جدید مرکز آمار، قیمت اقلام اساسی از سال ۱۴۰۰ تا تابستان ۱۴۰۳ شاهد افزایش بیش از ۲۰۰ درصدی بوده است. دولت چرا در اینباره پاسخ نمی‌دهد. ما فقط پاسخ تولیدکنندگان و فروشندگان کالاها و محصولات مورد نیاز مصرف مردم را می‌شنویم؛ آنها تأکید دارند که دولت باید نرخ ارز را ثابت نگه دارد تا ما هم قیمت‌ها را ثابت نگه داریم.»
به گفته این کارشناس، شواهد نشان از این است که دولت قصد دارد قیمت دلار را تا ۹۰ هزار تومان پیش ببرد و این با سیاست‌های راهبردی دولت چهاردهم تناقض دارد؛ لذا از این پس وضعیت معیشت مردم و اقتصاد کشور را نمی‌توان به راحتی پیش‌بینی کرد.
محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی به تازگی مدعی شده که «کانال بن‌بست که از ۹ صبح برای همه صرافی‌هایی ایران نرخ دلار تعیین می‌کند در آمریکا ثبت شده و همه سرورهای آن هم در آمریکا است.»
رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی افزوده «صبح که معامله‌ای صورت نمی‌گیرد، این کانال نرخ می‌گذارد و صرافی‌ها هم از روی آن نرخ می‌گیرند. با این کانال علائم غیر واقعی به بازار ما می‌دهند.»
موج انتقادها به ادعاهای جنجالی رئیس کل بانک مرکزی؛ عملکرد تباه تیم اقتصادی پزشکیان در مورد ارز
این ادعای محمدرضا فرزین با واکنش‌هایی روبرو شده است. روزنامه «هم میهن» در مطلبی به قلم منصور بیطرف تحلیلگر اقتصادی با اشاره به ادعای فرزین درباره تعیین قیمت نرخ بازار ارز ایران از ایالات متحده نوشته «اگر اسم فرزین و رئیس کل بانک مرکزی از این سخنان حذف شود، گمان می‌کنیم که این اظهارات از سوی فردی غیرمطلع به سیاست‌های پولی و ارزی بیان می‌شود؛ اما شگفتی‌برانگیز در اینجاست که این سخن نه از سوی افراد غیرمطلع و غیرکارشناس که یادآور صحبت‌های درون تاکسی‌هاست، بلکه از سوی رئیس کل بانک مرکزی ایران بیان می‌شود؛ نهادی که سیاستگذار پولی و مسئول کنترل نرخ تورم و حفظ ارزش پول ملی است.»
در بخشی از این مطلب آمده «در «سفر لاویان» کتاب عهد عتیق از حیوانی به نام «بز طلیعه» نام می‌برند. بزی که بار گناهان دیگران بر او تحمیل و از جامعه رانده می‌شود. به نظر می‌آید که این سیاست یعنی پیدا کردن «بز طلیعه» در اقتصاد ایران داستان بلندی دارد. هر زمان که مسئولان دچار کاستی می‌شوند و یا جرأت بیان دلایل و ریشه‌های کاستی را ندارند و یا نمی‌خواهند قصور خود را باور کنند به دنبال «بز طلیعه» می‌گردند تا بار گناهان و قصور خود را بر گردن او بیاندازند.»
این مطلب افزوده «بهتر است آقای فرزین روایت‌ها را که خود به خوبی می‌داند چیست، باور کند و از «بز طلیعه» کردن کانال تلگرامی «بن‌بست» دست بردارد که نه در شأن نهاد بانک مرکزی است که نشان دهد از یک کانال تلگرامی شکست می‌خورد و نه در شأن دولت چهاردهم.»
هنگامی دولت مسعود پزشکیان در امرداد امسال آغاز بکار کرد قیمت هر دلار آمریکا در کانال ۴۸ هزار تومان قرار داشت اما در روزهای گذشته قیمت دلار به حدود ۸۳ هزار تومان افزایش یافته است.
قابل توجه اینکه محمدرضا فرزین در اوایل امسال و در پی افزایش قیمت دلار در بازار آزاد گفته بود نرخ‌های بازار آزاد که توسط سوداگران در تلگرام تعیین می‌شود کاذب است و بانک مرکزی این قیمت‌ها را به رسمیت نمی‌شناسد و مبنای قیمت دلار را سامانه نیما عنوان کرده بود.
