کمتر از دو هفته پس از سفر وزیر خارجه جمهوری اسلامی به چین با هدف «تقویت همکاری‌های راهبردی تهران و پکن» گزارش شد که جمهوری خلق چین از ورود محموله‌های نفتی ایران به چند بندر این کشور جلوگیری کردند.
خبرگزاری رویترز چهارشنبه ۸ ژانویه (۱۹ دی‌ماه) به نقل از «سه مقام ایرانی» و «یک منبع چینی» که نام‌شان فاش نشده، گزارش داد که جمهوری اسلامی در حال تلاش برای برگرداندن ۲۵ میلیون بشکه نفت صادراتی به چین است که به دلیل تحریم‌های آمریکا، از شش سال پیش تا کنون در بنادر آن کشور سرگردان مانده‌اند.
همین خبرگزاری در گزارشی دیگر نوشت، گروه «بنادر شاندونگ»، بزرگترین پایانه‌های نفتی دریافت‌کننده نفت ایران، روسیه و ونزوئلا، همزمان با افت چشمگیر صادرات نفت ایران در دو ماه گذشته، ورود نفتکش‌های تحریم‌شده توسط آمریکا را ممنوع کرده است. بخش بزرگ نفت ایران از طریق این بندر تحویل پالایشگاه‌های چینی می‌شده است.
جمهوری اسلامی بخشی از نفت ایران را در بندر دالیان و جواشان تحویل پالایشگاه‌های کوچک و مستقل چین موسوم به تی‌پات (قوری چای) می‌دهد، اما حجم آن نسبت به نفت تخلیه‌شده در شاندونگ بسیار کمتر است. گفته می‌شود تی‌پات‌ها تنها مشتریان نفتی ایران در چین هستند.
رویترز در گزارش خود با اشاره به بازگشت مجدد دونالد ترامپ به کاخ سفید، از قول برخی ناظران و تحلیلگران پیش‌بینی کرده است، احتمالاً ترامپ تحریم‌های جدیدی را علیه فروش نفت ایران وضع خواهد کرد تا درآمدهای نفتی جمهوری اسلامی کاهش یابد.
ترامپ در هشتم ماه مه ۲۰۱۸ از توافق اتمی موسوم به «برجام» خارج شد و کارزار فشار حداکثری علیه جمهوری را آغاز کرد. تحت آن تحریم‌ها صادرات روزانه نفت جمهوری اسلامی از ۲/۵ میلیون بشکه به کمتر از ۳۵۰ هزار بشکه کاهش یافت.
چین کمونیست با نادیده گرفتن تحریم‌های آمریکا، حدود ۹۰ درصد از نفت صادراتی ایران را با تخفیف‌های ویژه خریداری می‌کند. این خریداران عمدتاً پالایشگاه‌های به ظاهر غیردولتی چین هستند که از این طریق میلیاردها دلار سود برده‌اند.
رویترز در بخشی از این گزارش می‌نویسد، ارزش نفت سرگردان ایران در بنادر چین ۱/۷ میلیارد دلار است. این موضوع نشان می‌دهد جمهوری اسلامی برای فروش نفت حتا به چین نیز با وجود ارزانفروشی شدید با مشکلات اساسی مواجه شده است.
مقامات جمهوری اسلامی در این رابطه حاضر به گفتگو با رویترز نشدند اما وزارت خارجه جمهوری خلق چین درباره نفت سرگردان ایران در بنادر مدعی شد «همکاری میان تهران و پکن مشروع است.»
محموله‌های نفتی که با کمک «ناوگان شبح» به سایر کشورها منتقل می‌شوند، با اسناد جعلی به عنوان محصولات غیرایرانی در بنادر خارجی به ثبت می‌رسند.
دو منبع آشنا به این محموله‌ها به رویترز گفته‌اند که شرکت ملی نفت ایران [در گذشته] این محموله‌ها را در زمان معافیت‌های اعطاشده توسط ترامپ به بنادر چین تحویل می‌داد و از این رو محموله‌های مربوطه «به نام ایران به ثبت می‌رسیدند.»
طبق اطلاعات به دست آمده، شرکت ملی نفت ایران این محموله‌ها را در مخازن اجاره‌ای در بنادر دالیان و ژوشان در شرق چین انبار کرد. اجاره این مخازن توسط شرکت ملی نفت ایران، فروش نفت در چین یا ارسال آن به سایر خریداران در منطقه را امکان‌پذیر می‌کرد.
بررسی‌های خبرگزاری رویترز نشان می‌دهد جمهوری اسلامی تولید نفت خود را در ماه گذشته ۴۰ هزار بشکه کاهش داده است، اما بررسی بلومبرگ نشان می‌دهد که میزان کاهش تولید نفت ایران بسیار بیشتر از این رقم و حدود ۷۰ هزار بشکه است.
به گفته سه نفر از چهار منبع رویترز، ترامپ در اوایل سال ۲۰۱۹ معافیت‌ها را لغو کرد و جمهوری اسلامی هرگز موفق نشد برای آن خریداری پیدا کند و به این ترتیب، نفت ایران در این مخازن سرگردان باقی مانده‌اند.
هزینه «۴۵۰ میلیون دلاری» انبارداری
به گفته یکی از این سه منبع ایرانی، مخازن نفت در دالیان توسط شرکت PDA Energy اداره می‌شود. این شرکت از ایران خواسته «بیش از ۴۵۰ میلیون دلار» هزینه انبارداری پرداخت کند.
یکی از منابع ایرانی می‌گوید که در هفته‌های اخیر مذاکرات بین مقامات جمهوری اسلامی و انبارداران چینی در مورد پرداخت هزینه‌های انبار و همچنین شرایط لازم برای آزاد شدن نفت با جدیت بیشتری در جریان است چرا که جمهوری اسلامی در آستانه بازگشت ترامپ به کاخ سفید، از احتمال تشدید تحریم‌ها توسط دولت جدید آمریکا به شدت نگران است.
گفته می‌شود عباس عراقچی وزیر خارجه جمهوری اسلامی در جریان سفر به چین که اوایل دی‌ماه ۱۴۰۳ انجام شد در مورد نفت سرگردان ایران مذاکره کرده است. ادعا شده این مذاکرات «پیشرفت‌هایی» داشت.
