زنگ خطر بحران کمبود انرژی در ایران به صدا درآمده و خبرها از احتمال تعطیلی سراسری صنایع کشور در رزوهای آینده حکایت دارند. آلودگی هوا به علت مازوت‌سوزی گسترده در نیروگاه‌های تولید برق ادامه دارد و تعطیلی مدارس و ادارات افزایش یافته است. مسعود پزشکیان رئیس دولت می‌گوید: «از هر راهی برای رفع ناترازی‌های انرژی اقدام کردیم، با مشکل مواجه شده‌ایم.»
کمبود انرژی در ایران به شرایط فوق بحرانی رسیده بطوری که برخی خبرها از احتمال تعطیلی سراسری صنایع کشور در روزهای آینده به علت کمبود گاز و برق حکایت دارند.
علی‌محمد ابویی رئیس هیئت مدیره انجمن نوردکاران فولاد ایران خبر داده که قرار است به علت ناترازی‌های شدید برقی و گازی، به زودی برق صنایع ایران «بطور کامل» قطع شود: «خبر خوبی برای فعالان صنعت فولاد ندارم، از وزارت صمت و وزارت کشور خبرهایی به گوش می‌رسد مبنی بر اینکه دستور داده شده که برق صنایع بطور کامل قطع شود.»
وی که در همایش «بررسی چالش‌های ناترازی انرژی و روند قیمت‌گذاری برق در صنعت فولاد» سخن می‌گفت با بیان اینکه «طی این سا‌ل‌ها با راهکارهای مختلفی مانند احداث نیروگاه از سوی دولت مواجه بوده‌ایم» گفته که «زمانی که اقای علی‌آبادی وزیر صمت بودند می‌گفتند صنعتگران طبق قانون می‌توانند از وزارت نیرو به دلیل خسارت قطعی برق شکایت کنند و حالا ایشان وزیر نیرو هستند.»
در همین همایش جهانبخش شکری رئیس خانه صمت کرمانشاه نیز درباره کمبود انرژی در بخش صنعت توضیح داده که «در ۱۰ ماهی که از سال جاری گذشت، صنایع، به‌ویژه فولادی‌ها بیش از ۳ ماه هم کار نکرده‌اند، اما متاسفانه کل هزینه‌های حقوق، وام بانکی، مالیات و تامین اجتماعی به تولیدکننده تحمیل شده است. حالا هم می‌گویند سال آینده اصلا به صنایع برق نمی‌‌دهیم. صنعت ما رو به ورشکستگی است و همه ما با سیلی صورت خودمان را سرخ نگه داشته‌ایم.»
مجتبی رضوی رئیس خانه صمت مازندران نیز گفته «استفاده از عبارت ناترازی انرژی، پوششی برای عدم کفایت است و به لغلغه زبان مسئولان تبدیل شده است.» او تاکید کرد: «ناترازی انرژی انباشت سوءمدیریت سنوات گذشته است.»
رئیس خانه صمت مازندران افزوده که «به ته خط رسیده‌ایم و هم در تابستان و هم در زمستان برق نداریم. همانطور که الان می‌گویند برای تامین برق مورد نیاز خودتان نیروگاه بسازید، فکر کنم در سال‌های آینده هم بگویند نفت را هم خودتان استحصال کنید.»
از سوی دیگر محمدرضا عارف معاون اول پزشکیان رئیس دولت چهاردهم ادعا کرده که اگر سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و مردم «به میدان بیایند» رشد اقتصادی ۸ درصدی تحقق می‌یابد. او اما نگفته مردم و بخش خصوصی با کدام توان و امکانات باید «به میدان بیایند»!
در واکنش به این سخنان محمدرضا عارف، بیژن پناهی‌زاده معاون خانه صنعت و معدن اعلام کرد که همین وضعیت انرژی نه تنها سبب زیان انباشته بخش خصوصی می‌شود بلکه درآمدهای مالیاتی دولت را نیز به دلیل کاهش تولید و افزایش زیان واحدهای صنعتی و تولیدی با کاهش ۵۰ درصدی روبرو می‌کند!
وی با بیان اینکه ناترازی‌ها سود واحدهای تولیدی را می‌بلعد» گفته «تحمیل این تعطیلی‌ها علاوه بر تعطیلات رسمی، آن‌هم به‌دلیل ناترازی‌ها سود یک‌ساله واحدهای تولیدی را از بین می‌برد و عملاً زیان انباشته ایجاد می‌کند.»
او تأکید کرده که «با این شرایط دولت سال آینده انتظار نداشته باشد که مالیات پیش‌بینی شده در بودجه تحقق یابد. این شرایط تا ۵۰ درصد مالیات سال آینده محقق نمی‌شود. ممکن است دولت مالیات از محل تورم بگیرد که یک دور باطل است و خودش اولین قربانی تورم می‌شود. چون بیشترین میزان پرداختی را دولت دارد. ادارات و ارگان‌ها مگر چقدر برق مصرف می‌شود؟ چرا بعضی از استان‌ها که در این فصل، نه کولر روشن می‌کنند، نه بخاری؛ تعطیل می‌شوند؟ چک‌های بانکی استان‌های تعطیل چک برگشت می‌خورد، می‌دانید چه مشکلاتی با تعطیلی ادارات و بانک‌ها به وجود می‌آورید؟ تعطیل کردن که کاری ندارد. اما به تبعات آن واقف هستید؟»
صنایع کشور در نیمه نخست سال درگیر کمبود برق و جیره‌بندی برق بودند و با کاهش تولید روبرو شدند اما طی چهار ماه گذشته با قطع گسترده برق و گاز و گازوئیل روبرو بوده و خسارت هنفگتی را متحمل شدند. در این میان بخشی از کارگران در صنایع مختلف نیز اخراج شدند تا شاید بخشی از هزینه‌ها در این واحدها کاهش پیدا کند!
آمارها نشان می‌دهند تعطیلی‌های اخیر به دلیل کمبود انرژی، تقریباً روزانه ۲۸۰ میلیون دلار به اقتصاد کشور خسارت وارد کرده است. به بیان دیگر با نرخ تقریبی دلار ۷۵ هزار تومانی که میانگین قیمت دلار طی چند ماه گذشته است، هر روز تعطیلی حدود ۲۱ هزار میلیارد تومان خسارت اقتصادی برای ایران در پی داشته است!
آنچه وضعیت کنونی را هولناک می‌کند اظهارات مقامات دولتی است که نشان می‌دهد هیچ راهکار موثری برای حل بحران کمبود انرژی در کوتاه‌مدت ندارند!
مسعود پزشکیان رئیس دولت چهاردهم روز گذشته در نشست هیئت امنای صندوق توسعه ملی درباره ناترازی انرژی عنوان کرد که «از همان آغاز رسمی فعالیت دولت چهاردهم به طور جدی به دنبال رفع ناترازی‌های انرژی هستیم، اما تا امروز از هر راهی که خواستیم اقدام کنیم، با یک مشکل دیگر مواجه شده‌ایم.»
مسعود پزشکیان گفته «بنده به عنوان رئیس دولت باید در برابر مردم و بخش خصوصی نسبت به این مشکلات پاسخگو باشم، لذا با توجه به اینکه احداث نیروگاه‌های خورشیدی سریع‌ترین، موثرترین و به نوعی به صرفه‌ترین راهکار موجود در این زمینه است، تأکید دارم که نباید اجازه دهیم وقت ما بیش از این تلف شود و باید هر چه سریع‌تر راهکارهای اجرایی را در این زمینه تصویب و عملیاتی کنیم.»
کارشناسان اما معتقدند رفع ناترازی انرژی با بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر اگر چه راهکاری درازمدت و ضروری و لازم است اما با توجه به بودجه دولت و ناتوانی در جذب سرمایه‌گذاری بعید است ادعای دولت در رفع مشکل ناترازی در کوتاه‌مدت از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر عملی باشد.
در همین رابطه سعید مهذب ترابی کارشناس انرژی می‌گوید: «نمی‌توان گفت انرژی تجدیدپذیر امکان‌پذیر نیست اما در این قصه یک افراطی صورت گرفته است.»
این کارشناس انرژی درباره ادعا‌های مسئولین مبنی بر افزایش تولید انرژی‌های تجدیدپذیر گفته که «این روز‌ها آمار‌های مربوط به تولید برق در ابعاد وسیع مطرح می‌شود اما به نظر من تمام این آمارها اشتباه است. با توجه به قابلیت‌های اقتصادی کشور و حتی حجم واردات و تولید داخل و توان اجرایی، باید از توسعه صحبت کنیم. وقتی در ۲۰ سال، تنها یک هزار مگاوات تجدیدپذیر ایجاد کردیم، چگونه در سه سال می‌خواهیم ۲۰ هزار مگاوات تولید داشته باشیم؟ با این توان اقتصادی نمی‌توان حرف‌های بزرگ زد.»
نرسی قربان کارشناس حوزه انرژی معتقد است تعطیلی‌هایی که به منظور صرفه‌جویی در مصرف سوخت و انرژی در سراسر کشور ایجاد شده‌اند، درواقع تنها می‌توانند به عنوان یک مُسکن موقتی عمل کنند و این روش به هیچ وجه پاسخگوی نیازهای سرمایه‌گذاری و بهینه‌سازی مصرف نیست. این وضعیت بیشتر شبیه به مصرف قرص آسپرین برای کاهش درد است.
او اشاره می‌کند که «در دولت‌های قبلی، به‌ویژه در سال‌های اخیر، با این مشکل روبرو بوده‌ایم و بسیاری از کارشناسان نیز این موضوع را پیش‌بینی کرده بودند. متأسفانه، در اواخر دولت روحانی و همچنین در دولت رئیسی، سرمایه‌گذاری‌های لازم در حوزه انرژی صورت نگرفته است. اگر دولت چهاردهم بخواهد به این مسئله رسیدگی کند، حداقل یک یا دو سال زمان نیاز خواهد بود تا اقدامات ضروری انجام شود.»
نرسی قربانی افزوده «سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی نیازمند بودجه قابل توجهی است و باید برای این موضوع ردیف بودجه‌ای مشخص در نظر گرفته شود. این امر هم در زمینه بهینه‌سازی مصرف و هم در افزایش تولید ضروری است. همچنین، در برخی موارد، حمل و نقل انرژی نیز با چالش‌هایی مواجه است.»
