مرکز داده‌های باز ایران نیز نشان می‌دهد نیمسال نخست سال تحصیلی جاری، بیش از ۵۰ درصد از روزهای کاری مدارس تعطیل بوده‌اند بطوری که در این نیمسال ۴۳ روز از ۸۰ روز کاری مدارس تعطیل شدند.
بررسی مرکز داده‌های باز ایران نشان می‌دهد که در چهار ماه نخست سال تحصیلی جاری (۱ مهر تا ۲۲ دی) از مجموع ۸۰ روز کاری، مدارس در مناطق مختلف کشور دست‌کم ۴۳ روز تعطیل بوده یا کلاس‌ها به صورت غیرحضوری برگزار شده‌اند.
در همان روزهای ابتدایی سال تحصیلی، دوم مهر، مدارس بجنورد به دلیل وقوع زلزله تعطیل شدند. در هفته سوم مهر، آلودگی هوا مدارس برخی شهرستان‌های خوزستان را به تعطیلی کشاند؛ مشکلی که در آبان‌ماه نیز منجر به چهار روز تعطیلی دیگر در این استان شد. همچنین، بارش برف و یخبندان در یک روز مدارس برخی شهرستان‌های اردبیل و آذربایجان شرقی را غیرحضوری کرد.
از ابتدای آذر، تعطیلی مدارس به دلیل تشدید آلودگی هوا در مناطق مختلف، از جمله مناطق مرکزی و شمال شرق، افزایش یافت. در این ماه، دست‌کم ۱۴ روز از ۲۰ روز کاری مدارس در استان‌های مختلف کشور تعطیل بودند.
تعطیلی‌های گسترده مدارس و حتی برخی ادارات به‌دلیل کمبود انرژی و مدیریت مصرف، در آخرین هفته آذرماه شدت گرفت.
این وضعیت در دی‌ماه نیز ادامه داشت. از ابتدای ماه تا ۲۲ دی، مدارس در یک یا چند استان، در ۱۲ روز از ۱۶ روز کاری تعطیل بودند. بجز تعطیلی مدارس استان کرمان در ۱۳ دی‌ماه به مناسبت سالگرد کشته شدن قاسم سلیمانی، سایر تعطیلی‌ها عمدتا به دلایل مدیریت انرژی، سرما، و آلودگی هوا رخ داده است.
آلودگی هوا در حالی که به دلیل عدم سیاست‌گذاری صحیح جمهوری اسلامی در حوزه محیط زیست طی چهار دهه گذشته رخ داده و اکنون در کلانشهرها به بحران تبدیل شده اما طی سال‌های گذشته نیز در فصول سرد سال و به علت مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های تولید برق به علت کمبود گاز نیز آلودگی هوا تشدید می‌شود.
این بحران امسال به اوج رسیده بطوری که از ابتدای سال تا آخر آذرماه تهران فقط پنج روز هوای پاک داشته است. روزنامه «شرق» در گزارشی نوشته است که شاخص آلودگی هوای تهران دوشنبه ۲۴ دی‌ماه روی عدد ۱۶۹ و در وضعیت ناسالم است، در حالی که شاخص کیفیت هوای لس‌آنجلس، با وجود آتش‌سوزی‌های فعال، ۳۹ و در وضعیت سالم گزارش شده است. این یعنی هوای تهران چهار برابر آلوده‌تر از لس‌آنجلس است.
«شرق» افزوده است که با وجود آتش‌سوزی‌های گسترده در لس‌آنجلس، کیفیت هوا در این شهر بهتر از تهران است و این تفاوت نشان‌دهنده مشکلات جدی در مدیریت آلودگی هوا در تهران است.
این روزنامه عوامل آلودگی هوای تهران را ترافیک سنگین و استفاده گسترده از اتومبیل شخصی، فعالیت صنایع و کارخانجات بدون فیلترهای مناسب، شرایط جغرافیایی محصور تهران که باعث تجمع آلاینده‌ها می‌شود و کمبود فضای سبز و پوشش گیاهی، عنوان کرده و افزوده است تهران نیازمند اقدامات اساسی برای کاهش آلودگی هوا است.
اینهمه در حالیست که در فصل زمستان آلودگی هوا نسبت به فصل پاییز بیشتر خواهد شد. سازمان هواشناسی کشور امروز دوشنبه ۲۴ دی‌ماه با صدور هشدار سطح زرد از پایداری و سکون نسبی هوا در شش شهر خبر داد.
بر همین اساس شاخص آلودگی هوا فردا (۲۵دی‌ماه) در تهران، کرج، تبریز، اهواز و اراک و چهارشنبه (۲۶دی‌ماه) در تهران، کرج، تبریز، اهواز، اراک و اصفهان افزایش خواهد یافت.
صدیقه ترابی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست امروز دوشنبه ۲۴ دی‌ماه در نشست خبری هفته هوای پاک گفته «نمی‌توانیم یک روزه آلودگی هوا را حل کنیم».
صدیقه ترابی گفته «سوخت یا بحث پسماند و آلودگی هوا مسائلی نیستند که یک روزه بخواهیم حل کنیم و بگوییم امروز من تصمیم می‌گیرم که آلودگی هوا حذف شود نه باید حتماً تحلیل انجام شود و پیامدها در نظر گرفته شود و گام‌هایی برداشته شود و ممکن است در بازه زمانی نسبتاً طولانی بتوانیم مسئله را حل کنیم.»
ماه گذشته نیز محمدصادق معتمدیان استاندار تهران با اشاره به ادامه بحران آلودگی هوا گفت هم‌اینک «تنها کاری که می‌توانیم انجام دهیم، تعطیلی دانشگاه‌ها، مدارس و برخی مراکز و حتی ادارات است.»
او افزود: «این امر تبعات دارد، هزینه دارد و مشکلاتی نیز برای استان ایجاد می‌کند.»
آلودگی هوا جدا از خسارت گسترده‌ای که به دلیل تعطیلی‌ها به کشور وارد می‌کند به تهدیدی جدی علیه سلامت و جان شهروندان نیز تبدیل شده است.
عباس شاهسونی رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت ایران اعلام کرده است که در سال ۱۴۰۲، بالغ بر ۳۰ هزار تن به دلیل آلودگی هوا جان باختند. بر اساس گزارش مسئولان وزارت بهداشت، هزینه‌های مرگ‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲/۵ میکرون در سال گذشته ۱۲میلیارد دلار، یعنی حدود ۶۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد شده است.
محمدصادق حسنوند رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوا دانشگاه علوم پزشکی تهران اما به تازگی آمار مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا را ۵۰ هزار مورد در سال اعلام کرده است: «سالانه حدود ۴۵۰ هزار مورد مرگ ناشی از عوامل مختلف مانند تصادف و بیماری در کشور اتفاق می‌افتد که از این تعداد ۵۰ هزار مورد آن به آلودگی هوا منتسب است.»
محمدصادق حسنوند توضیح داده که «در حال حاضر آلودگی هوا مهم‌ترین عامل خطر محیطی است، یعنی مهم‌ترین آلودگی محیط زیستی است که نه‌فقط سلامت مردم کشور ما، بلکه سلامت مردم جهان را به خطر می‌اندازد. بر اساس رتبه‌بندی‌هایی که وجود دارد، از بین عوامل خطر و ریزفاکتورها، آلودگی هوا چهارمین عامل خطر است و حتی گاهی سومین عامل هم شناخته می‌شود.»
آلودگی هوا در ایران؛ گرفتن جان ۵۰ هزار شهروند و خسارت ۵۹۷ هزار میلیارد تومان طی یک سال
سمیه رفیعی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی آذرماه امسال با بیان اینکه افزوده افزایش آمار مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا نشان‌دهنده اجرای نادرست و ناقص قانون هوای پاک در کشور است گفته بود: «با گذشت ۷ سال از تصویب و ابلاغ قانون هوای پاک تنها ۱۲ درصد احکام این قانون اجرایی شده است!»
به گفته سمیه رفیعی خسارات ناشی از آلودگی هوا در سال ۱۴۰۲ بالغ بر ۵۹۷ هزار میلیارد بوده است که این میزان زنگ خطری برای مسئولان مربوطه در کشور است.
قباد مرادی سرپرست مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت نیز با هشدار نسبت به افزایش آمار بیماری‌های تنفسی از جمله عفونت‌های تنفسی به علت آلودگی هوا گفته «هوای آلوده حاوی مواد شیمیایی و ذرات معلق است که از طریق تنفس، وارد دستگاه تنفسی انسان شده و مخاط این دستگاه‌ها را آسیب‌پذیر می‌کند و این شرایط، منجر می‌شود که با ورود عامل میکروبی یا ویروسی به بدن، زمینه ابتلاء به عفونت‌های میکروبی و ویروسی فراهم شود.»
وی افزوده «استفاده از ماسک‌های N۹۵ که می‌توانند از استنشاق ذرات معلق و آلاینده‌ها جلوگیری کنند؛ خودداری از ورزش یا فعالیت‌های سنگین در فضای باز در روزهایی که آلودگی هوا شدید است، تقویت سیستم ایمنی بدن در برابر عفونت‌ها با مصرف غذاهای سالم و غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها، استفاده از دستگاه تصفیه هوا در محیط‌های بسته و کاهش استفاده از وسایل نقلیه، می‌توانند در حفظ سلامتی افراد در روزهای آلوده تأثیرگذار باشند.»
«قانون هوای پاک» از سال ۹۶ جایگزین قانون «نحوه جلوگیری از آلودگی هوا» شد. این قانون در ۳۴ ماده و ۳۹ تبصره تصویب شد و چندین دستگاه اجرایی از جمله وزارت کشور، وزارت نفت، وزارت نیرو، نیروی انتظامی، شهرداری، صدا و سیما را مکلف کرده است که هر یک به تناسب وظایف خود، اقداماتی را برای کنترل آلودگی هوا در کشور اجرایی کنند.
اینهمه نشان می‌دهد که این قانون هم مانند بسیاری دیگر از قوانین در جمهوری اسلامی اجرا نشده و شکست خورده است.
