احمد رأفت – آکادمی علوم و هنرهای سینمایی که با عنوان آکادمی اسکار شهرت دارد، چهارم بهمن فهرست نامزدهای نهائی دریافت جوایز اسکار را اعلام کرد. در این فهرست نام سه سینماگر ایرانی دیده می‌شود در حالی که دو هنرپیشه غیرایرانی فیلم علی عباسی که سال‌های جوانی دونالد ترامپ را به تصویر می‌کشد نیز در فهرست کاندیداها برای دریافت مجسمه اسکار قرار دارند. «در آغوش درخت» ساخته بابک خواجه پاشا که از طرف جمهوری اسلامی به آکادمی اسکار معرفی شده بود از راه یافتن به فهرست نهائی بازماند.
«دانه انجیر معابد» ساخته محمد رسول‌اف سینماگر سرشناس ایرانی یکی از نامزدهای دریافت اسکار در بخش فیلم‌های غیرانگلیسی‌زبان است. این فیلم که به عنوان نماینده سینمای آلمان در این فهرست جای داده شده، از مدعیان اصلی جایزه محسوب می‌شود. محمد رسول‌اف فیلم «دانه انجیر معابد» را به صورت زیرزمینی و بدون رعایت حجاب اجباری و دیگر ضوابط حاکم بر سینما در جمهوری اسلامی ساخته است. محمد رسول‌اف در ماه مه سال گذشته میلادی مخفیانه از ایران خارج شد و همراه «دانه انجیر معابد» در جشنواره بین‌المللی فیلم کن در فرانسه حضور یافت.
«دانه انجیر معابد» داستان مردی به نام ایمان را روایت می‌کند که بیست و یک سال در خدمت حکومت بوده و حالا با ترفیع به مقام بازپرس دادگاه انقلاب رسیده و بنابراین صاحب خانه‌ای سه‌خوابه و امکانات مالی بهتری خواهد شد. اما اولین روزهای آغاز کارش مصادف است با جنبش زن، زندگی، آزادی. ایمان، همسر و دو دختر ۲۱ و ۱۷ ساله دارد که روابط‌اش با آنها به محور اصلی فیلم بدل می‌شود، جایی که رضوان دختر بزرگتر، شاهد زخمی شدن دوست نزدیک‌اش در خیابان می‌شود و این سرآغاز اتفاقات غریبی است که جهان فیلم را از خشونت بیرون از خانه به درون آن هدایت می‌کند. محمد رسول‌اف هوشمندانه ایمان را هرگز در برابر قربانیان‌اش نشان نمی‌دهد، بلکه نتیجه کار او را به داخل خانه کشانده و علیه خانواده خودش به تصویر می‌کشد تا به بیننده یادآوری کند که قربانیان او در دادگاه انقلاب، زنان و دخترانی هستند که او در خانه در مقابل دارد.
رقیب اصلی فیلم محمد رسول‌اف برای دریافت جایزه اسکار در بخش بخش فیلم‌های غیرانگلیسی‌زبان فیلم موزیکال «امیلیا پرز» ساخته کارگردان فرانسوی ژاک اودیار است که البته در ۱۲ بخش دیگر نیز نامزد دریافت جایزه اسکار است. «امیلیا پرز» با نامزدی در ۱۳ بخش رکورد فیلم غیرانگلیسی‌زبان را در اسکار شکسته است. یکی دیگر از نوگرائی‌های جایزه اسکار امسال نامزدی کارلا سوفیا گاسکون نخستین هنرمند «ترنس» است که هویت جنسیتی خود را علنی کرده و به عنوان بهترین هنرپیشه زن برای نقش‌آفرینی در «امیلیا پرز» معرفی شده است.
انیمیشن کوتاه «در سایه سرو» ساخته شیرین سوهانی و حسین ملایمی هنرمندان جوان ایرانی نیز یکی از کاندیداهای دریافت جایزه اسکار در بخش فیلم‌های انیمیشن یا پویانمائی کوتاه است. «در سایه سرو» تا کنون جوایزی را در جشنواره‌های معتبری مانند «ترایبکا» و «لس‌آنجلس» در آمریکا، «اسپارک» در کانادا، و «انیمایو» در اسپانیا، با دریافت کرده است. شیرین سوهانی و حسین ملایمی زوج هنری جوان ساکن تهران، دانش‌آموخته کارشناسی ارشد کارگردانی انیمیشن از دانشگاه هنر تهران هستند. این دو هنرمند جوان یک استودیوی انیمیشن مستقل در تهران راه‌اندازی کرده‌اند و سرگرم ساختن انیمیشن‌های کوتاه بسیار موفق هستند.
داستان این انیمیشن ۲۰ دقیقه‌ای درباره پیچیدگی روابط عاطفی در یک خانواده آسیب‌دیده از دوران جنگ است، درباره پدر و دختری است که در منطقه‌ای دورافتاده در حاشیه خلیج فارس زندگی می‌کنند. پدر که در دوران جنگ ناخدای یک لنج تجاری بوده، در زمان حمله جنگنده‌های دشمن دچار استرسِ پس از سانحه یا بیماری «پی‌تی‌اس‌دی» می‌شود و داستان در چنین شرایطی پیش می‌رود. در این اثر بیننده شاهد ۲۴ ساعت در زندگی این دو شخصیت است، زمانی که یک روز صبح نهنگ بزرگی در ساحل و درست مقابل خانه آنها به گل می‌نشیند و بعد از آن، زندگی آنها دستخوش تغییراتی می‌شود.
«در سایه سرو» با تکنیک دو بعدی دستی و به صورت فریم به فریم ساخته شده که یکی از دشوارترین تکنیک‌های ساخت انیمیشن است که زمان زیاد و توانمندی بالایی برای تولید نیاز دارد. شیرین سوهانی یکی از دو کارگردان این فیلم دلیل انتخاب این تکنیک را «علاوه بر هماهنگی بیشتر آن با داستان، هم علاقه شخصی و هم تجربه و تخصص بیشتر در تولید فیلم‌های انیمیشن با تکنیک دو بعدی فریم به فریم» اعلام کرده است. اولین اکران جهانی «در سایه سرو» در بخش رقابتی فیلم‌های کوتاه هشتادمین جشنواره ونیز بود. این فیلم بعد از نیم قرن، اولین انیمیشن ایرانی است که در فستیوال ونیز اکران شد.
فیلم «کارآموز» علی عباسی سینماگر ایرانی- دانمارکی در دو بخش نامزد دریافت اسکار است. سباستین استن برای بهترین بازیگر مرد و جرمی استرانگ برای بهترین بازیگر مکمل مرد، نامزد دریافت اسکار هستند. «کارآموز» درباره دوران جوانی دونالد ترامپ است که به بحث‌های جنجالی بسیاری در زمان اکران در سینماهای آمریکا قبل از انتخابات نوامبر ۲۰۲۴ دامن زد. استیون چونگ سخنگوی ستاد انتخاباتی ترامپ در بیانیه‌ای که قبل از اکران فیلم منتشر شد، گفته بود تیم ترامپ «برای رسیدگی به دروغ‌های آشکار افرادی که وانمود می‌کنند فیلمساز هستند» شکایت خواهد کرد. «کارآموز» به قدرت رسیدن ترامپ در خرید و فروش املاک و مستغلات در نیویورک با نظارت وکیل کارکشته‌‌اش، روی کوهن را با بازی جرمی استرانگ به تصویر می‌کشد. علی عباسی در آن زمان مدعی شده بود که فیلم وی «از رویدادهای واقعی الهام گرفته» و «روابطی را به تصویر کشیده که منجر به ظهور ترامپ به عنوان یک تاجر و بعداً به یک سیاستمدار قدرتمند شده است.»
مراسم اهدای جوایز اسکار امسال، البته اگر تا آن زمان آتش سوزی‌های منطقه لس‌آنجلس پایان یافته باشد، یکشنبه دوم مارس برگزار خواهد شد. از همین رو احتمال به تعویق افتادن این مراسم نیز وجود دارد. آکادمی اسکار تا کنون در مواردی برگزاری این مراسم را به تعویق انداخته است که آخرین مورد آن به ۴ سال پیش و دوران همه‌گیری ویروس کرونا باز می‌گردد.
