قیمت دلار در روز پنجشنبه چهارم بهمن‌ماه با ثبت رکورد تازه‌ای به بیش از ۸۴ هزار تومان افزایش یافت و قیمت سکه طلا نیز از مرز ۶۰ میلیون تومان عبور کرد.
قیمت دلار در بازار آزاد بی‌اعتنا به درخواست رهبر جمهوری اسلامی برای «دلازدایی از اقتصاد» و در نخستین روزهای آغاز به کار دولت دونالد ترامپ در ایالات متحده با سرعت در حال افزایش است. قیمت هر دلار آمریکا در نیمروز پنجشنبه چهارم بهمن‌ماه به ۸۴ هزار و ۳۵۰ تومان رسید. قیمت هر یورو ۸۷ هزار و ۸۸۰ تومان، قیمت هر پوند بریتانیا به ۱۰۴ هزار تومان و هر درهم امارات به ۲۳ هزار و ۲۰۰ تومان افزایش یافت.
رمزارز «تتر» هم که برابر یک دلار آمریکا است، عصر روز پنجشنبه با نرخ ۸۴ هزار و ۳۵۶ تومان معامله شد.
قیمت‌ها در بازار طلا نیز صعودی است و روز جمعه هر سکه کامل طلا ۶۰ میلیون و ۳۳۰ هزار تومان قیمت‌گذاری شد. از سوی دیگر هر گرم طلا ۱۸ عیار با افزایش قیمت طی روزهای گذشته اکنون به قیمت ۵ میلیون و ۵۳۳ هزار تومان رسیده است.
علی خامنه‌ای به تازگی در یک سخنرانی خواستار حذف دلار از مبادلات تجاری ایران شد و گفت «یکی از مشکلات ما، وابستگی به دلار است. سامانه مالی بریکس و تبادلات مالی با ارزهای کشورهای عضو آن که قرار است انجام شود کمک بزرگی به حل این مشکل خواهد کرد.»
افزایش قیمت ارز و طلا در روزهای گذشته و با برگزاری مراسم سوگند دونالد ترامپ و در نخستین روزهای فعالیت دولت جدید او سرعت گرفته است. برخی تحلیلگران معتقدند بازارها در ایران با توجه به انتظار ایجاد فشار حداکثری و تشدید تحریم‌ها و محدودیت‌ها علیه جمهوری اسلامی از سوی دولت ترامپ واکنش نشان داده و قیمت‌ها در بازارهایی چون ارز و طلا به همین علت با شتاب بیشتری در حال افزایش است.
عبدالناصر همتی وزیر امور اقتصادی و دارایی اما یک روز پیش از آنکه قیمت سکه مرز ۶۰ میلیون تومان را رد کند مدعی شده بود که برای دولت برای فشارهای حداکثری آماده است و گفته بود «واردات طلای ما زیاد بوده است و ذخایر استراتژیک بانک مرکزی درحال افزایش است.»
وزیر اقتصاد گفته بود که «طلا یک مساله جهانی است و وقتی بانک‌های مرکزی کشورها ذخایر خود را افزایش می‌دهند در واقع به این معنا نیست که ارزش طلا پایین می‌آید، بلکه این به مفهوم یک قدرت باالقوه‌ای برای عرضه طلا در داخل کشور است.»
وی در حالی که مدعی شده بود «ما برای همه مشکلاتی که ممکن است از آمدن ترامپ حادث شود آماده هستیم و برنامه داریم» افزوده بود که «کسانی که می‌خواهند در بازار طلا التهاب ایجاد کنند، می‌گویند همتی گفت ارزش طلا پایین نمی‌آید. می‌خواهند سیگنال بگیرند دارایی‌هایی که جمع کردند را بفروشند.»
وزیر اقتصاد جمهوری اسلامی همچنین گفته بود که «ممکن است مسائل خارجی مشکلاتی را برای اقتصاد ایجاد کنند؛ اما قطعا باید حیثیت، عزت و شرف ملی را در مقابل فشارهایی که دشمنان وارد می‌کنند در نظر بگیریم.»
عبدالناصر همتی افزوده بود که «ما قبلا در مقابل «فشار حداکثری» مقاومت کرده‌ایم. به دنبال رفع اینگونه فشارها هستیم اما این بدان معنا نیست که برای مواجه با آن‌ها برنامه نداریم.»
اینهمه در حالیست که برخی منابع خزانه خالی حکومت از منابع ارزی را در افزایش قیمت‌ها موثر دانسته و معتقدند حتی دولت از افزایش قیمت ارز استقبال می‌کند چون می‌تواند با دریافت ریال بیشتر در ازای هر فروش هر واحد ارز، بخش بیشتری از کسری بودجه را جبران کند.
در همین رابطه عبدالله مهاجر عضو اتاق بازرگانی ایران روز پنجشنبه ۴ بهمن به خبرگزاری «ایرنا» گفته «چند ۱۰ میلیارد دلار از پول ایران در اختیار کشورهایی مانند روسیه، چین و هند بلوکه شده است.»
عبدالله مهاجر تأکید کرده که تصویب مجدد لوایح FATF، می‌تواند بیش از ۵۰ درصد چالش‌های بخش خصوصی را برطرف کند و مخالفت‌ها با تصویب آن پشتوانه کارشناسی ندارد.
خبرگزاری «بلومبرگ» نیز گزارش داده که بازگشت ترامپ به سیاست فشار حداکثری می‌تواند صادرات نفت جمهوری اسلامی را به حدود ۴۰۰ هزار بشکه در روز کاهش دهد و سالانه ۳۰ میلیارد دلار از درآمدهای نفتی این کشور بکاهد. این اقدام که با اعمال تحریم‌های جدید از فوریه ممکن است آغاز شود، ۷ درصد از تولید ناخالص داخلی ایران را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
مرتضی افقه، اقتصاددان نیز توضیح داده که «بعد از هشت سال تشدید تحریم‌ها، ذخایر دولت چه ذخایر ارزی و چه ذخایر بودجه‌ای رو به اتمام است. اگر ذخایری هم در اختیار دولت باشد، در مصرف آن احتیاط می‌کند و دستشان برای کنترل بازار باز نیست، چرا که می‌دانند حضور ترامپ در کاخ سفید با سختگیری بیشتری همراه است و همین مقدار ارزی که از طریق دور زدن تحریم‌ها و فروش محصولات پتروشیمی دریافت می‌کنیم، ممکن است دیگر به آن دسترسی نداشته باشیم.»
این اقتصاددان گفته که «البته اگر ذخایری هم در اختیار دولت باشد، در مصرف آن احتیاط می‌کند و دستشان برای کنترل بازار باز نیست، چراکه می‌دانند حضور ترامپ در کاخ سفید با سختگیری بیشتری همراه است و همین مقدار ارزی که از طریق دور زدن تحریم‌ها و فروش محصولات پتروشیمی دریافت می‌کنیم، ممکن است دیگر به آن دسترسی نداشته باشیم.»
هنگام مشخص شدن نتایج انتخابات ریاست جمهوری اسالات متحده و پیروزی دونالد ترامپ در این انتخابات یک موج افزایش قیمت در بازار ارز رخ داد با اینهمه از آیان تا کنون نیز بیش از ۱۴ هزار تومان بر قیمت دلار افزوده شده است.
مرتضی افقه درباره اینکه چرا با وجود افزایش قیمت‌ها پس از اعلام نتایج انتخابات، بار دیگر با برگزاری مراسم تحلیف دونالد ترامپ در هفته جاری نیز قیمت‌ها در بازار ارز افزایش یافت گفته که «درست است که نتیجه انتخابات آمریکا اثرش را بر بازار گذاشت، اما قابل انتظار بود که مراسم تحلیف هم اثرگذار باشد. به هر حال بازار، کارگزاران و حتی مصرف‌کنندگان می‌دانستند که استقرار ترامپ منجر به تکرار احتمالی سختگیری‌های دوره قبلی می‌شود؛ بنابراین چنین واکنشی از بازار قابل انتظار بود.»
با وجود اینکه وزیر اقتصاد جمهوری اسلامی مدعی شده حکومت برای فشارهای حداکثری دونالد ترامپ آمادگی دارد اما مرتضی افقه معتقد است که«اگر همان سختگیری دوره قبل ترامپ ادامه داشته باشد و مذاکره‌ای انجام نشود، پیامد بسیار بدی برای ما دارد. در سال ۹۷ دولت وقت منابعی برای جایگزین کردن درآمد نفتی داشت، اما در این ۷ سال گذشته دولت‌ها، به خصوص دولت آقای رئیسی، تا توانستند آن منابع را مصرف کردند و دیگر جایگزین چندانی وجود ندارد. شرکت و املاک دولتی برای فروش وجود ندارد و ظرفیت بازار برای خرید اوراق قرضه تمام شده است. از سوی دیگر استقراض از بانک مرکزی هم منجر به تورم می‌شود و در شرایط تحریمی هم نمی‌توانیم استقراض از خارج داشته باشیم؛ بنابراین از آنجایی که ذخایرمان تمام شده است، من حدس می‌زنم اگر تحولی در سیاست خارجه ما رخ ندهد یا مذاکره‌ای آغاز نشود شرایط سختی پیش رو داریم.»
