در آخرین هفته‌های سال خورشیدی افزایش قیمت دلار و طلا ادامه دارد و قیمت دلار با ثبت رکوردی تازه به ۸۴ هزار و ۴۵۰ تومان رسید. افزایش گرانی و تورم سبب رکود در بازار شب عید و تحمیل زیان گسترده به کسبه شده و اعتراض بازاریان در تهران را در پی داشته است.
افزایش قیمت‌ها در بازار ارز ایران بار دیگر سرعت گرفته و قیمت هر دلار به ۸۴ هزار و ۴۵۰ تومان رسیده است. در بازار روز سه‌شنبه ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ هر یورو ۸۷ هزار و ۹۰ تومان، هر پوند ۱۰۴ هزار و ۸۲۰ تومان، هر درهم ۲۲ هزار و ۸۸۰ تومان و هر لیر ترکیه ۲۳۴۵ تومان قیمت‌گذاری شده است.
در بازار طلا نیز قیمت‌ها رکوردهای جدیدی ثبت کرده است. قیمت هر سکه طلا به ۶۳ میلیون و ۴۷۰ هزار تومان افزایش یافته و قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز به ۵ میلیون و ۷۰۵ هزار تومان افزایش یافته است.
تحلیلگران افزایش قیمت‌ها در بازار ارز را متأثر از اخبار سیاسی به ویژه با محور مذاکرات جمهوری اسلامی و آمریکا می‌دانند و افزایش قیمت‌ها در بازار طلا را متأثر از افزایش قیمت جهانی طلا و البته افزایش تقاضای طلا در بازار ایران ارزیابی می‌کنند.
در هفته‌های گذشته و با آغاز فعالیت دولت دونالد ترامپ، کاهش احتمال توافق پرسرعت جمهوری اسلامی و دولت ترامپ، مورد توجه فعالان بازار بوده است. حسین صفدری، معاون وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی، روز گذشته در «اجلاسیه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم» اعلام کرد که در حال حاضر شرایط مذاکره مهیا نیست. برخی تحلیلگران چنین اظهاراتی را «فرستادن سیگنال منفی به بازار ارز» می‌دانند که سبب افزایش قیمت‌ها می‌شوند.
حسین محمودی اصل، کارشناس بازار سرمایه درباره افزایش دوباره قیمت دلار به وبسایت «اقتصاد ۲۴» گفته «بخش عمده‌ای از عواملی که بازار ارز را تحت تاثیر قرار دادند مربوط به ریسک‌های سیستماتیکی است که با کمرنگ شدن یا قوت گرفتن احتمال مذاکره ایران با آمریکا تحت تاثیر قرار می‌گیرد. همچنین سفر نتانیاهو به آمریکا و ارزیابی استراتژی که طرفین در پیش خواهند گرفت بازار را نگران کرده است.»
او همچنین بخشی از نوسانات نرخ ارز را به تصمیمات دولت مرتبط دانسته و توضیح داده که «سال گذشته به دلیل پیمان سپاری ارزی و سیاست‌های مربوط به ارز نیمایی و توزیع رانتی که به ضرر صادرکنندگان و تولیدکنندگان بود، تراز بازرگانی ما را ۱۷ هزار میلیارد دلار منفی کرد. این امر باعث کم شدن ورودی ارز به کشورمان شده است، اما از طریق بازار ارز توافقی، انگیزه‌های صادرات بالا می‌رود. اگر این بازار واقعا توافقی و بر اساس عرضه و تقاضا شکل گیرد، می‌تواند انگیزه صادرات را بالا ببرد و از تلاطمات بازار ارز جلوگیری کند.»
حسین محمودی اصل کاهش سطح تجارت خارجی و کاهش درآمدهای ارزی را از دیگر عوامل افزایش قیمت ارز در ایران دانسته و گفته «در سال ۲۰۲۰ نزدیک ۹ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی به چین داشتیم و اکنون به کمتر از پنج میلیارد دلار رسیده و یکی از عواملش مربوط به همین محدودیت‌های ناشی از نپیوستن به FATF و تحریم‌ها است.»
او همچنین گفته «اگر قرار است در برابر آمریکا سیاست‌های معقولی اتخاذ و از ظرفیت سایر کشور‌ها استفاده کنیم، خود آن کشور‌ها توصیه کرده‌اند که ما به عضویت FATF دربیاییم. هرچند لغو تحریم‌ها برای اجرای سایر معاملات هم شرط اساسی است. طبیعی است اگر ما از لیست سیاه FATF خارج شویم، نحوه و میزان مبادلاتمان تحت تاثیر قرار خواهد گرفت و بخش اقتصاد و تجارت ما می‌تواند سیگنال‌های بهتری دریافت کند. این مهم قطعا بر مراودات و هزینه آن و همچنین افزایش ارزآوری تاثیرگذار خواهد بود.»
سقوط آزاد ارزش پول ملّی؛ دولت فنر دلار را تا مرز ۱۰۰ هزار تومان رها کرده است
سهراب هاشمی کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی در گفتگو با وبسایت «اقتصاد ۲۴» گفته «دولت فنر دلار را تا مرز ۱۰۰ هزار تومان رها کرده است تا در روز‌های انتهایی سال با ترفند هرساله خود قیمت‌ها را به مرز ۸۰ هزار تومان برگرداند اینجاست که مردم این سیاست دولت را موهبت می‌دانند و از دولت چهاردهم تقدیر می‌کنند. این سناریو هر سال تکرار می‌شود و قرار هم نیست که دولت‌ها این رویه را کنار بگذارند.»
سهراب هاشمی افزوده که «وضعیت قیمت دلار در بازار شرایط قیمت‌ها را در بسیاری از کالاها افزایش داده و اقتصاد مردم، صنعتگران و فعالان اقتصادی را نسبت به اوایل سال سخت‌تر کرده است. صنعتگر برای تامین قطعات، مواد اولیه و سایر مایحتاج تولیداتش نیاز به ارز کافی با قیمت مناسب دارد، اما گویا دولت‌ها برای توسعه تولید هیچ انگیزه‌ای ندارند و بازی با قیمت گذاری دلار به عادت تبدیل شده و این رویه تنش زیادی را در فضای تولید و صنعت ایجاد کرده است.»
این تحلیلگر مسائل اقتصادی افزوده که «افزایش نرخ دلار دلایل مختلفی دارد که بخشی از آن به اقدامات سیاستگذار و سیاست گذاران ارزی بانک مرکزی و وزارت اقتصاد و بخشی دیگر به تنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بر می‌گردد. به نظر می‌رسد کشور در دو ماه گذشته با مشکلاتی در هر دو بخش مواجه شده است که نرخ ارز از حدود ۵۰ هزار تومان به بیش از ۸۰ هزار تومان رسیده است. بر اساس گزارش‌های رسمی، کمبود منابع ارزی چنان بود که بانک مرکزی در تامین ارز کالا‌های اساسی هم دچار چالش می‌شد، اما با این وجود منتقدان می‌گویند، چون امکان تک نرخی کردن ارز در کشور وجود ندارد، اقدامات اخیر در این زمینه تنها به گرانی‌ها دامن خواهد زد.»
از سوی دیگر افزایش قیمت‌ها در بازار طلا و سکه نیز از دید بسیاری از کارشناسان به علت افزایش تقاضا برای خرید طلا در داخل کشور است. همچنین از یکسو قیمت‌ها در بازار جهانی طلا نیز روندی صعودی داشته و در نهایت بازار طلا در ایران از بازار ارز نیز تأثیر می‌گیرد.
صدها وبسایت بدون مجوز مشغول فروش آنلاین طلا در ایران؛ نهادهای نظارتی و قضایی تا کنون کجا بودند؟
با وجود هشدارها اما استقبال از خرید طلا در پلتفرم‌های آنلاین ادامه دارد. یکی از دلائل استقبال مردم از وبسایت‌های خرید و فروش آنلاین طلا اینست که با مبالغ بسیار اندک حتی ۵۰ یا ۱۰۰ هزار تومان نیز می‌توان طلا خریداری کرد.
از آنجا که بسیاری از مردم به علت تورم فزاینده و سقوط ارزش ریال تلاش دارند با تبدیل نقدینگی ریالی به کالایی سرمایه‌ای از سقوط ارزش دارایی خود جلوگیری کنند اما در همین حال پول‌های کلانی برای سرمایه‌گذاری ندارند این شیوه فروش طلا اقشار کم‌درآمد را هدف قرار داده است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد برخی از وبسایت‌ها یا خالی‌فروشی می‌کنند یا طلای تقلبی و کم‌عیار به مشتریان تحویل می‌دهند. اتحادیه طلا و جواهر نیز فروش طلای تقلبی و دارای عیار پایین توسط سایت‌های آنلاین فروش طلا را تأیید کرده و به مردم توصیه کرده حتما طلا را به صورت حضوری خرید کنند.
افزایش قیمت‌ها در بازارهای ارز و طلا، افزایش قیمت‌ها در دیگر بازارهای کشور را تحریک کرده و این در حالیست که بر اثر تورم عمومی اقتصاد نیز افزایش قیمت‌ها در بازارهای مختلف ادامه دارد.
افزایش قیمت‌ها در کنار کاهش شدید قدرت خرید خانوارها رکودی عمیق را در بازارهای مختلف بر جای گذاشته است. این در حالیست که از بهمن‌ماه فروش نوروزی بسیاری از اصناف آغاز می‌شد اما فعالان صنفی معتقدند امسال بخش زیادی از مردم پولی برای خرید نوروزی ندارند.
بازاریان در تهران سه‌شنبه ۱۶ بهمن در اعتراض به بالا رفتن نرخ دلار، گرانی‌ها و مالیات بالا، در بازار مولوی و خیابان خیام و میدان‌هاش شوش و «قیام» مغازه‌های خود را بستند و تجمع کردند.
بازاریان می‌گویند در حالیکه فروش آنها به علت کاهش قدر خرید مردم کاهش یافته اما همچنان هزینه‌های آنها با افزایش روبروست بطوری که دولت حتی مالیات‌ستانی از بازاریانی که با رکود عمیق دست و پنجه نرم می‌کنند را نیز ادامه داده است.
در تصاویر و ویدئوهایی که از اعتراضات امروز بازاریان منتشر شده، آنها پلاکاردهایی در دست دارند که جملاتی همچون «ارزش افزوده از اقلام مواد غذایی ملغی باید گردد» روی آنها نوشته شده است.
