شدت گرفتن بحران‌های داخلی و بین‌المللی، مذاکره و رسیدن به توافق با آمریکا را برای جمهوری اسلامی به امری «حیاتی» و «ضروری» تبدیل کرده آنهم در حالی که به نظر می‌رسد علی خامنه‌ای با شروط به مراتب دشوارتری نسبت به سال‌های گذشته برای رسیدن به توافق روبروست.
یکی از شروط دونالد ترامپ در دور اول ریاست جمهوری‌اش (۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰) برای توافق با جمهوری اسلامی، «توقف کامل غنی‌سازی، توقف ساخت موشک‌های دوربُرد و توقف حمایت از شبه‌نظامیان» بود. ترامپ که در هشتم ماه مه سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شد، گفته می‌شود روی گزینه دیگرش نیز برای مذاکره اصرار دارد: «به رسمیت شناختن اسرائیل»!
اکنون شش سال از آن زمان گذشته و رئیس جمهور ایالات متحده درحال آمده کردن شرایطی است تا گزینه‌ها و شروط جدیدی را نیز مطرح کند. گزینه‌هایی که اینبار ممکن است منشاء اختلاف‌های عمیق در لایه‌های امنیتی نظام و حتا نیروهای مسلح شود.
در تهران مقامات به دنبال روزنه‌ای برای مذاکره با آمریکا می‌گردند. عباس عراقچی وزیر خارجه جمهوری اسلامی در واکنش به فرمان دونالد ترامپ برای بازگرداندن «کارزار فشار حداکثری» با زبانی که به شدت ملایم شده می‌گوید، «اگر موضوع اصلی این است که ایران دنبال سلاح هسته‌ای نرود، این قابل حصول است و چیز مشکلی نیست.»
آنسو در واشنگتن نیز ترامپ می‌گوید که «ترجیح می‌دهم یک توافق صلح هسته‌ای معتبر با ایران امضاء شود.»
ترامپ در کنفرانس خبری مشترک با بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل اعلام کرد که از بازگرداندن «فشار حداکثری» بر جمهوری اسلامی خشنود نیست، اما امیدوار است که بتواند به یک «توافق عالی» دست یابد.
مهار یک رژیم یاغی
برای همه آشکار است که ترامپ به دنبال توافقی برای مهار یک رژیم یاغی است و آن رژیم یاغی به دنبال توافقی برای رفع تحریم‌ها و آزادسازی پول‌های بلوکه شده‌ای است که بتواند مخارج یاغیگری‌های خود را تأمین کند.
به نظر می‌رسد این واقعیت را دونالد ترامپ و تیم سیاست خارجی او نیز می‌دانند. وی در بیان علت خروج از برجام در سال ۲۰۱۸ گفته بود که رژیم ایران «روح توافق اتمی» را نقض می‌کند. اشاره او به مخفیکاری‌های اتمی، توسعه موشک‌ها و تأمین مالی تروریسم بود.
مارکو روبیو وزیر خارجه آمریکا نیز در جلسه استماع در کنگره آمریکا، گفته بود «حکومت در ضعیف‌ترین موقعیت خود قرار دارد و به فکر دستیابی به سلاح اتمی افتاده و بخشی از حکومت می‌خواهد با گفتگو زمان بخرد.»
روبیو همچنین تأکید کرد، «باید در هرگونه برخورد، مذاکره یا امتیاز این را در نظر گرفت که آنها از امکاناتی که به دست می‌آید برای توسعه برنامه هسته‌ای و کمک به حزب‌الله استفاده خواهند کرد.»
با اینهمه مقامات جمهوری اسلامی با صراحت می‌گویند که همچنان از «مقاومت» حمایت می‌کنند. گزارش نهادهای امنیتی اسرائیل در مورد انتقال چمدان‌های دلار از طریق فرودگاه بیروت و استانبول برای حزب‌الله لبنان تأیید می‌کند که رژیم ایران همچنان حامی شبه‌نظامیان است. علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی به تازگی در روز چهارشنبه ۱۷ بهمن ۱۴۰۳ طی حکمی نعیم قاسم دبیرکل سازمان تروریستی حزب‌الله لبنان را به عنوان نماینده خود در لبنان معرفی کرد.
در چنین شرایطی اما یک پرسش قابل طرح است. چرا مقامات اسرائیل از اصرار جو بایدن برای توافق ملاها انتقاد می‌کردند اما اکنون بنیامین نتانیاهو حامی سیاست‌های ترامپ مبنی بر «مذاکره و توافق» در قبال جمهوری اسلامی است؟!
گزینه‌ی سخت
شنیده‌ها حاکی از آن است که یکی از شروط ترامپ برای توافق با رژیم ایران «به رسمیت شناختن اسرائیل» است.
مطرح شدن این شرط جدید نیست. بعد از خروج آمریکا از برجام، جمهوری اسلامی از طریق دولت‌های میانجی از جمله عمان و همچنین دولت‌های اروپایی و جوزپ بورل رئیس وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا با این گزینه مواجه شد.
در اینباره رهبران آلمان، سوئیس و اتریش، حسن روحانی رئیس وقت دولت جمهوری اسلامی را زیر فشار قرار دادند. به رسمیت شناختن اسرائیل گزینه میانبُر جمهوری اسلامی برای توافق با غربی‌ها بود. موضوع آنقدر جدی شد که حتا روسیه نیز رسماً برای روابط میان تهران و تل‌آویو اعلام آمادگی کرد اما در نهایت با مخالفت علی خامنه‌ای، فرماندهان ارشد سپاه و جریان‌های قدرتمند ضداسرائیلی این «گزینه» راه به جایی نبرد.
بعد از تظاهرات سراسری «دی‌ماه ۹۶» فشار روی حکومت برای توافق با آمریکا به شدت افزایش پیدا کرد. حامیان توافق با آمریکا حتا در مورد اینکه جمهوری اسلامی باید ستیز با اسرائیل را متوقف کند مصاحبه می‌کردند. همزمان مردم برای اولین بار به صورت گروهی در شعارهایشان از خاندان پهلوی حمایت کردند. در واکنش به این قضایا، امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی نماینده پیشین مشهد در مجلس شورای اسلامی در یک مصاحبه برای نشان دادن اینکه که به رسمیت شناختن اسرائیل در جمهوری اسلامی ناممکن و یک «تابو» است، گفته بود «حکومت رضا پهلوی بهتر از به رسمیت شناختن اسرائیل است!»
اما حالا به نظر می‌رسد وضعیت تغییر کرده است. شکست‌های سنگین حماس و حزب‌الله در منطقه، فروپاشی رژیم بشار اسد و ضرباتی که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از اسرائیل دریافت کرده تأثیرات «میدانی» برجای گذاشته است.
با اسرائیل جنگ نداریم/ داریم!
علی‌اکبر احمدیان دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی در سخنرانی در جمع انجمن‌های اسلامی دانشجویان در مشهد با تفکیک جنگ و مقاومت از یکدیگر در ادعایی عجیب گفت که جمهوری اسلامی هرگز قصد جنگیدن با اسرائیل و از بین بردن این کشور را نداشته است! او گفت که در ۴۵ سال گذشته حکومت اسلامی ایران صرفاً قصد داشته «یک جبهه مقاومت در برابر اسرائیل شعله‌ور کند.»
احمدیان در همین جلسه توضیح داد که «جنگ» با «مقاومت» تفاوت دارد. در شرایطی که «نابودی اسرائیل» سیاست غیرقابل تغییر جمهوری اسلامی است، حرف‌های پاسدار احمدیان می‌تواند پیام جدید به غربی‌ها و اسرائیل باشد. او حتا با سفسطه‌هایی عجیب‌تر مدعی شد که «برداشت من از صحبت‌های خامنه‌ای در مورد «نابودی اسرائیل در ۲۵ سال آینده» یک اقدام نظامی و جنگ نیست بلکه «مقاومت فی‌نفسه دشمن را از پا درمی‌آورد!»
با اینهمه سه روز بعد از سخنرانی دبیر شورای عالی امنیت جمهوری اسلامی در مشهد، حسین سلامی فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مراسم الحاق یک ناو هواپیمابر به نیروی دریایی سپاه، پاسخ احمدیان را داد و غیرمستقیم گفت که جمهوری اسلامی با اسرائیل سر جنگ دارد! سلامی گفت، «با هیچکدام از کشور‌هایی که به رسمیت می‌شناسیم سر جنگ نداریم.» اما اسرائیل را جمهوری اسلامی به رسمیت نمی‌شناسد.
دشمنی با اسرائیل در جمهوری اسلامی بیشتر از آنکه دلایل سیاسی و امنیتی داشته باشد، مکتبی (قرآنی) و ایدئولوژیک است. شمار زیادی از مراجع تقلید با استناد به آیات قرآن، اسرائیلی‌ها را بزرگترین دشمن مسلمانان می‌دانند. بعضی از آنها معتقدند نابودی اسرائیل زمینه‌ساز ظهور امام دوازهم شیعیان است و مأموریتی است که به سپاه سپرده شده است.
هرچند که دونالد ترامپ سیاست اولیه خود را در قبال رژیم ایران بر اساس «دیپلماسی» و رسیدن به «توافق عالی» می‌داند و می‌گوید «برای چنین روزی که در خاورمیانه جشن گرفته شود» آماده است، اما مشکل بر سر ریشه‌های بنیادین یهودستیزی و اسرائیل‌ستیزی در رژیم آخرالزمانی ایران است که بخشی از DNA و سرشت جمهوری اسلامی است و بعید است به سادگی قابل تغییر باشد. از سوی دیگر اما شاید همین نسخه باعث عمیق‌تر شدن اختلاف درون نظام شود.
