قیمت دلار در بازار آزاد ایران از مرز ۸۶ هزار تومان عبور کرد. در بازار طلا هر گرم طلای ۱۸ عیار به ۶ میلیون تومان و هر سکه طلا به قیمت بی‌سابقه ۶۹ میلیون و ۱۰۰ رسیده است. برخی تحلیلگران معتقدند رها کردن فنر قیمت‌ها در بازار ارز و طلا از سوی تیم مسعود پزشکیان با هدف تحت فشار قرار دادن رقبای «تندرو» برای رضایت به مذاکره با دولت ترامپ است.
قیمت‌ها در بازار ارز و طلا همچنان با سرعت در حال افزایش است. قیمت هر دلار آمریکا در ظهر روز پنجشنبه ۱۸ بهمن‌ماه از مرز ۸۶ هزار تومان عبور کرد.
هر یورو به ۸۹ هزار و ۳۴۰ تومان، هر پوند بریتانیا ۱۰۷ هزار و ۴۳۰ تومان، هر درهم امارات ۲۳ هزار و ۵۱۰ تومان و هر لیر ترکیه به ۲۳۹۵ تومان قیمت‌گذاری شده است.
در بازار طلا نیز قیمت‌ها روندی افزایشی را طی می‌کند و قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار به شش میلیون تومان رسیده و هر سکه طلا نیز ظهر امروز ۶۹ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان معامله شد.
در این میان بانک مرکزی و تیم اقتصادی دولت پزشکیان کاملا درباره افزایش قیمت‌ها در این دو بازار مهم و اثرگذار بر دیگر بخش‌های اقتصاد سکوت اختیار کرده‌اند.
تحلیلگران عوامل مختلفی را در توضیح علت افزایش قیمت ارز و طلا مطرح می‌کنند. برای نمونه در بازار طلا از یکسو تقاضای خرید طلا از سوی مردم افزایش یافته چون به دنبال راهی هستند تا ارز دارایی ریالی خود را با توجه به سقوط پرسرعت ارزش ریال حفظ کنند.
همچنین بازار طلا در ایران همواره از بازار ارز متأثر بوده و در نتیجه افزایش ساعتی قیمت‌ها در بازار ارز طی هفته‌های گذشته بر تحریک قیمت‌ها در بازار طلا هم اثر داشته است.
از سوی دیگر قیمت جهانی طلا نیز با افزایش روبروست؛ جالب آنکه رسانه‌‌های حکومتی تلاش دارند با برجسته کردن افزایش قیمت جهانی طلا، دلایل داخلی افزایش قیمت طلا را نادیده بگیرند!
در همین رابطه خبرگزاری «تسنیم» وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در گزارشی نوشته یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش قیمت طلای جهانی، اعلام تعرفه‌های تجاری جدید توسط ترامپ است. این تعرفه‌ها، به ویژه بر روی کالا‌های وارداتی از کانادا، چین و مکزیک، باعث افزایش نگرانی‌ها در بازارهای جهانی شده و سرمایه‌گذاران را به سمت دارایی‌های امن مانند طلا سوق داده است. طلا به عنوان یک پناهگاه امن در زمان نااطمینانی‌های اقتصادی و سیاسی، همواره مورد توجه سرمایه‌گذاران بوده است.
علاوه بر این، تنش‌های ژئوپلیتیک و نگرانی‌ها درباره کاهش رشد اقتصادی جهانی و همچنین افزایش بی‌سابقه بدهی‌های دولت آمریکا، به افزایش تقاضا برای طلا کمک کرده‌اند. بسیاری از تحلیلگران معتقدند که این عوامل در کنار هم، فشار مضاعفی بر قیمت طلا وارد کرده‌اند.
عامل مهم دیگر در افزایش قیمت طلا در ماه‌های اخیر، افزایش قابل توجه تقاضای بانک‌های مرکزی جهان برای خرید طلا بوده است. بانک‌های مرکزی کشور‌هایی مانند چین، به دنبال تنوع بخشیدن به ذخایر ارزی خود و کاهش وابستگی به دلار آمریکا، خرید طلا را افزایش داده‌اند. پیش‌بینی‌های موسساتی مانند گلدمن ساکس، حاکی از افزایش قیمت اونس طلا تا ۳۰۰۰ دلار تا پایان سال ۲۰۲۵ میلادی است.
در این میان برخی تحلیلگران نیز معتقدند رها کردن فنر قیمت‌ها در بازار ارز و طلا اقدامی عمدی از سوی بانک مرکزی و تیم اقتصادی دولت پزشکیان است تا این افزایش پرسرعت به عامل فشاری بر رقبای «تندرو» دولت و مقامات مخالف با مذاکره با ترامپ و یا پذیرش لوایح FATF باشد.
هرچند مشکلات ساختاری اقتصاد ایران در کنار کاهش شدید درآمدها خزانه دولت را خالی و بنیه اقتصادی را به ضعیف‌ترین روزهای خود کشانده اما در ماه‌های گذشته دولت نیز تلاشی برای انجام راهکارهای همیشگی مانند ارزپاشی در بازار نکرده است.
در شرایطی که دونالد ترامپ اقدامات سختگیرانه‌ای را که پیشتر نیز وعده داده بود و انتظار آن می‌رفت به سرعت اجرایی کند را آغاز کرده اما در همین حال گزینه مذاکره با جمهوری اسلامی را نیز روی میز دارد.
دولت پزشکیان با سکانداری محمدجواد ظریف نیز به دنبال راهی برای حضور پای میز مذاکره است اما همچنان بخشی از جریانان و مقامات حکومتی در برابر مذاکره با ایالات متحده، به ویژه دونالد ترامپ که او را قاتل قاسم سلیمانی می‌دانند، مخالف است.
اگر چه برخی از مخالفت‌هایی که پای تریبون‌ها از جمله در مجلس شورای اسلامی و نماز جمعه‌ها مطرح می‌شود جنبه تبلیغاتی و بازار گرمی دارد اما در نهایت بخشی از جریانات حکومتی با این مذاکره مخالف هستند.
برخی ناظرات معتقدند که جمهوری اسلامی در نهایت به علت فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم ناچار به تسلیم پای میز مذاکره است تا حیات خود را حفظ کند و با چراغ سبز علی خامنه‌ای این روند طی خواهد شد، اما به نظر می‌رسد دولت پزشکیان به دنبال ایجاد «وفاق» نسبی در بین مقامات ارشد حکومتی برای مذاکره است تا از حواشی بکاهد؛ بهترین شیوه برای ایجاد این همسویی نیز نشان دادن تصویری واقعی از بحران‌های عمیق اقتصادی است که اکنون با رهاسازی بازار ارز و طلا در جریان است.
در آنسو با وجود تلاطم شدید در بازارهای داخلی، همچنان ادعاهای واهی مقامات درباره «توان مقابله با تحریم» ادامه دارد. در همین رابطه محسن پاک‌نژاد روز چهارشنبه ۱۷ بهمن‌ماه یک روز پس از امضای فرمان «احیای سیاست فشار حداکثری» دونالد ترامپ مدعی شد «در دی‌ماه رکورد بیش از ده سال گذشته در صادرات نفت را زدیم؛ این خبر را اعلام می‌کنیم تا مردم‌مان شاد بشوند»!
این در حالیست که آنچه مردم را شاد می‌کند داشتن رفاه و آسایش است که با شرایط اقتصادی موجود و تنگ‌تر شدن فضای کسب‌وکارها و خالی شدن سفره‌ها قطعا امکان‌پذیر نخواهد بود!
سقوط آزاد ارزش پول ملّی؛ دولت فنر دلار را تا مرز ۱۰۰ هزار تومان رها کرده است
در شرایطی که برخی کارشناسان قیمت ارز و طلا را غیرواقعی و دارای حباب ارزیابی می‌کنند اما برخی دیگر از کارشناسان اقتصادی معتقد بودند سیاست‌های غلط پولی در چندین ماه اخیر در کنار کاهش شدید درآمدهای ناشی از صادرات نفتی و غیرنفتی سبب کاهش ذخائر ارزی شده و با تداوم شرایط فعلی قیمت دلار به ۱۰۰ هزار تومان نیز خواهد رسید.
سهراب هاشمی کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی در گفتگو با وبسایت «اقتصاد ۲۴» گفته «دولت فنر دلار را تا مرز ۱۰۰ هزار تومان رها کرده است تا در روزهای انتهایی سال با ترفند هرساله خود قیمت‌ها را به مرز ۸۰ هزار تومان برگرداند اینجاست که مردم این سیاست دولت را موهبت می‌دانند و از دولت چهاردهم تقدیر می‌کنند. این سناریو هر سال تکرار می‌شود و قرار هم نیست که دولت‌ها این رویه را کنار بگذارند.»
سهراب هاشمی افزوده که «وضعیت قیمت دلار در بازار شرایط قیمت‌ها را در بسیاری از کالاها افزایش داده و اقتصاد مردم، صنعتگران و فعالان اقتصادی را نسبت به اوایل سال سخت‌تر کرده است. صنعتگر برای تامین قطعات، مواد اولیه و سایر مایحتاج تولیداتش نیاز به ارز کافی با قیمت مناسب دارد، اما گویا دولت‌ها برای توسعه تولید هیچ انگیزه‌ای ندارند و بازی با قیمت گذاری دلار به عادت تبدیل شده و این رویه تنش زیادی را در فضای تولید و صنعت ایجاد کرده است.»
این تحلیلگر مسائل اقتصادی افزوده که «افزایش نرخ دلار دلایل مختلفی دارد که بخشی از آن به اقدامات سیاست‌گذار و سیاست‌گذاران ارزی بانک مرکزی و وزارت اقتصاد و بخشی دیگر به تنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بر می‌گردد. به نظر می‌رسد کشور در دو ماه گذشته با مشکلاتی در هر دو بخش مواجه شده است که نرخ ارز از حدود ۵۰ هزار تومان به بیش از ۸۰ هزار تومان رسیده است. بر اساس گزارش‌های رسمی، کمبود منابع ارزی چنان بود که بانک مرکزی در تامین ارز کالا‌های اساسی هم دچار چالش می‌شد، اما با این وجود منتقدان می‌گویند، چون امکان تک نرخی کردن ارز در کشور وجود ندارد، اقدامات اخیر در این زمینه تنها به گرانی‌ها دامن خواهد زد.»
