جنگ وزارتخانه‌های دولت اصلاحات درباره بحران انرژی؛ قطع برق و تعطیلی سراسری ادامه دارد

بحران فاجعه‌بار انرژی در ایران با قطع گسترده برق، تعطیلی‌های سراسری و اعتراض شهروندان روبرو شده است. گاز نیز در برخی از شهرهای شمالی ایران با اُفت شدید فشار روبروست. در دولت اصلاح‌طلب مسعود پزشکیان بجای تشکیل یک ستاد بحران تمام‌وقت، وزاری نیرو و نفت به جان یکدیگر افتاده‌اند و اظهاراتی متناقض درباره علت خاموشی‌‌‌ها ارائه می‌کنند.

ناتوانی جمهوری اسلامی در تولید گاز و برق مورد نیاز کشور وارد مرحله تازه‌ای شده است. تعطیلی سراسری در استان‌‌های مختلف دوباره در دستور کار قرار گرفته و بخش‌های صنعتی و تولیدی و کشاورزی با قطع انرژی و کاهش شدید تولید روبرو هستند.

ویدئوهای زیادی از سوی مردم در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که با نشان دادن مشکلات ناشی از قطع برق به بی‌‌کفایتی مسئولان جمهوری اسلامی اعتراض می‌کنند.

در این میان اظهارات روز گذشته وزاری نیرو و نفت و همچنین سخنگوی دولت درباره علت قطع برق گسترده در شهرهای مختلف ایران و از جمله در محلات مختلفی در پایتخت حاشیه‌هایی به همراه داشت.

وزارت نیرو دلیل این خاموشی را افزایش مصرف گاز خانگی و محدودیت‌های تأمین سوخت نیروگاه‌ها عنوان کرد، در حالی که وزارت نفت اعلام کرد سوخت به‌موقع تأمین شده و مشکل به مدیریت بازمی‌گردد.

در پی قطع برق بخش‌های مختلفی از تهران و دیگر شهرهای کشور، شامگاه سه‌شنبه ۲۳ بهمن‌ماه شرکت توانیر اطلاعیه‌ای صادر کرد و توپ را در زمین وزارت نفت انداخت و اعلام کرد علت قطع برق تأمین نشدن سوخت مورد نظر نیروگاه‌ها بوده است.

شرکت توانیر بدون ارائه برنامه وزارت نیرو برای مدیریت کمبود برق و حتی بدون عذرخواهی از مردم، از تمام شهروندان خواست تا با شرکت در پویش «دو درجه کمتر» به کاهش خاموشی‌ها کمک کنند!

وزیر نفت هم بامداد دیروز چهارشنبه ۲۴ بهمن‌‌ماه در بیانیه‌ای وزارت نیرو را خطاب قرار داد و با متهم کردن این وزارتخانه به «فرافکنی» نوشت: «در حالی که آمار نشان می‌دهد مدیریت صحیح سبد سوخت می‌توانست از مشکلات اخیر جلوگیری کند، وزارت نیرو به جای تمرکز بر سیاست‌گذاری صحیح و اجرای مصوبات مرتبط با مصرف سوخت مایع، تلاش دارد با فرافکنی، کمبود گاز را عامل اصلی خاموشی‌ها جلوه دهد.»

در ادامه این بیانیه آمده بود که «این در حالی است که تأمین گاز و سوخت مایع، حتی فراتر از تعهدات انجام شده و در بسیاری از روزها بیش از میزان تکلیف‌شده به نیروگاه‌ها تحویل داده شده است. نادیده گرفتن این واقعیت و چشم‌پوشی از نقش مدیریت نامناسب سوخت معادل، نه‌تنها مشکل را حل نمی‌کند، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز چالش‌های مشابه در آینده باشد.»

محسن پاک‌نژاد وزیر نفت روز گذشته و در حاشیه جلسه هیئت دولت در جمع خبرنگاران اعلام کرد که خاموشی دیشب تهران ارتباطی به تأمین‌نشدن سوخت نیروگاه‌ها ندارد.

سعید توکلی مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران نیز در گفتگو با خبرگزاری «ایلنا» اعلام کرد که از ابتدای آذر تاکنون نسبت به مدت مشابه سال قبل میزان گاز تحویلی به نیروگاه‌ها رشد شش درصدی داشته است.

مقامات وزارت نیرو هم اعلام کردند که حداقل تا پایان سال ۱۴۰۴ قرار نیست بحران ناترازی انرژی حل شود. در همین زمینه محمد الله‌داد، معاون انتقال و تجارت خارجی توانیر گفته «برای سال ۱۴۰۴ مشکل برق بطور کلی حل نمی‌شود، اما تلاش این است که وضعیت بهتر شود.»

در این میان فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت پزشکیان هم پس از نشست هیئت دولت نتوانست اختلاف میان عباس علی‌آبادی وزیر نیرو و محسن پاک‌نژاد وزیر نفت را پنهان کند و گفت «هیچ کدام از این دو بزرگوار به تنهایی مقصر نیستند و دارند همه تلاش خودشان را می‌کنند» و در نهایت هم اعلام کرد که کمبود سوخت و تأمین نشدن سوخت نیروگاه‌ها علت قطع گسترده برق بوده است.

وزارت نیرو هم در بیانیه‌ای سرگشاده تمام تقصیر را متوجه وزارت نفت دانست و نوشت که در روز گذشته (سه‌شنبه ۲۳ بهمن‌ماه) به میزان ۶۷ میلیون مترمکعب گاز تحویل نیروگاه‌ها شد که در مقایسه با روز مشابه سال گذشته که ۱۸۷ میلیون متر‌مکعب در روز بود ۶۴ درصد کاهش داشته است.

در بیانیه وزارت نیرو همچنین آمده است که «در مجموع آمار‌ نشان می‌دهد که وزارت نفت در تخصیص گاز و سوخت کافی برای نیروگاه‌ها تعلل و کوتاهی کرده و مقصر بوده و به همین خاطر باعث بروز این خاموشی‌ها و بحران‌های اجتماعی و سیاسی ناشی از آن شده است. اما متاسفانه حاضر نیست مسئولیت خودش را بپذیرد و مانند سنوات گذشته وزارت نفت همچنان توپ را به زمین وزارت نیرو انداخته و باعث شده وزارت نیرو مقصر جلوه داده شود در حالی که وزارت نیرو واقعا مقصر نیست.»

درگیری وزرات نیرو و وزارت نفت با واکنش برخی رسانه‌های حکومتیِ منتقد دولت روبرو شده است. روزنامه «کیهان» چاپ تهران نوشته «در مجموع به نظر می‌رسد در شرایطی که مردم با مشکلات زیادی مواجه هستند، این‌که دو وزارتخانه دعوای رسانه‌ای دارند و کشمکش دو وزیر به جامعه کشیده می‌شود، اصلاً نشانه خوبی برای مدیریت بخش انرژی در دولت چهاردهم نیست. به‌ نظر می‌رسد همگرایی بیشتر بین وزارت نفت و نیرو یک ضرورت مغفول در دولت فعلی است و این دو وزارتخانه باید با پذیرش سهم خود در بروز خاموشی‌های زمستانه (فارغ از زمان‌بندی و بخش‌بندی پایان و شروع دولت در میانه سال جاری) به همگرایی بیشتر در مسائل مربوطه برسند.»

روزنامه «جوان» نیز نوشته «اخیرا رویه تعطیلی ادارات و مدارس تشدید شد و همچنان شاهد افزایش قطع برق در اقصی نقاط کشور هستیم. همین مساله باعث شده اختلاف بین وزارت نیرو و وزارت نفت درباره دلایل قطعی برق و ناترازی‌ها بالا بگیرد. وزارت نیرو عدم تامین سوخت نیروگاه‌ها را دلیل قطع برق می‌داند و وزارت نفت هم با ادعای تامین سوخت کافی نیروگاه‌ها، وزارت نیرو را به بی‌تدبیری و فرافکنی متهم می‌کند، اما در این میان دود سوءمدیریت ناترازی انرژی به چشم مردم می‌رود.»

با اینهمه مشخص نیست چرا شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا که همین چند روز پیش برای «مدیریت قیمت سیب‌زمینی» جلسه گذاشت و مجوز صادر کرد، برای موضوع مهم و ویرانگر بحران انرژی اقدامی انجام نمی‌دهد؟

بحران انرژی حادتر شد؛ تعطیلات سراسری و قطع برق و گاز

قطع برق جدا از مشکلاتی که در روند روزمره زندگی شهروندان ایجاد کرده، خسارت بسیار سنگینی نیز بر بخش‌های مختلف صنعتی، تولیدی و کشاورزی بر جای گذاشته است.

محمدرضا عارف معاون اول مسعود پزشکیان نیز از عدم‌النفع ۹۰ هزار میلیارد تومانی صنعت ناشی از قطعی برق و گاز خبر داده است.

معاون اول مسعود پزشکیان گفته «حل ناترازی و برای افزایش ۱۰ هزار مگاواتی ظرفیت برق»، با نوسازی نیروگاه‌ها و بهره‌گیری از انرژی خورشیدی برای تابستان آینده برنامه‌ریزی شده است.

عبور جمهوری اسلامی از بحران انرژی اما در کوتاه‌مدت چندان عملی به نظر نمی‌رسد. در همین رابطه هاشم اورعی کارشناس انرژی و استاد دانشگاه توضیح داده که «در سال جاری ظرفیت نیروگاهی مان ۹۲.۵هزار مگاوات است اما بیشترین برقی که توانستیم تولید کنیم ۶۲ هزار مگاوات در تابستان بوده است. در همان زمان ۱۷ هزار مگاوات کسری داشتیم. برای سال آینده پیش بینی می‌شود ظرفیتمان به ۹۵ هزارمگاوات برسد و در بهترین حالت تولید برقمان ۶۴ هزار مگاوات باشد. تقاضا نیز به ۸۴ هزار مگاوات خواهد رسید، این یعنی در خوشبینانه‌ترین حالت در تابستان سال آینده ۲۰ هزار مگاوات کسری خواهیم داشت.»

هاشم اورعی افزوده «در نهایت باید دعا کنیم که هوا گرم نشود. اگر هوا گرم شود بار سرمایشی ما ضعیف می‌شود. اگر هر دو دعای ما بگیرد، یک سوم تولیدمان کسری خواهیم داشت.اگر هم بدشانسی بیاوریم،این کسری به سمت ۳۰ هزار مگاوات خواهد رسید.»

این استاد انرژی افزوده «انگار بخش برنامه‌ریزی وزارت نیرو در سال‌های اخیر هیچ کاری نکرده است. بخشی که می‌دانست ما چقدر به برق نیاز داریم،نتوانسته حساسیت موضوع را منعکس کند و کاری در این مسیر انجام شود. صندوق توسعه ملی کفت ۴.۶میلیارد دلار تسهیلات نیروگاهی دادیم که برنگشته است. خلاصه‌ی کلام عملکرد وزارت نیرو در یک دهه‌ی اخیر قابل دفاع نیست.»

هاشمی اورعی با اشاره به اینکه «نیروگاه می‌گوید بعد از ۵۰ هزار ساعت کار باید تعمیر اساسی شوند اما نیروگاهی داریم که ۲۰۰ هزار ساعت کار کرده اما تعمیر نشده است» گفته «مردم نمی‌دانند چه وضعیتی در صنایع بابت قطعی برق شکل گرفته است. مردم وقتی می‌فهمند که برق خانه‌هایشان قطع می‌شود.»