محمدجواد ظریف معاون راهبردی مسعود پزشکیان و وزیرخارجه پیشین جمهوری اسلامی یکشنبه شب ۱۲ اسفندماه ۱۴۰۳ بار دیگر استعفا داد.
ظریف ساعاتی پس از عزل عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد، در «ایکس» نوشت پس از دیدار با غلامحسین محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضائیه و درخواست وی برای کناره‌گیری، متن استعفای خود را تقدیم رئیس جمهور کرده است.
در متنی که در حساب «ایکس» ظریف منتشر شد آمده: «دیروز به دعوت ریاست محترم قوه قضائیه به دیدار ایشان رفتم. ایشان با اشاره به شرایط کشور توصیه کردند که برای پیشگیری از فشار بیشتر بر دولت، به دانشگاه بازگردم. بنده نیز بی‌درنگ پذیرفتم که همواره خواسته‌ام یار باشم و نه بار.»
برخی منابع گفته بودند ظریف «کنار گذاشته شد». خود وی نیز در متن استعفا نوشته است: «امیدوارم با کنار گذاشتن بنده، بهانه‌ها برای سنگ‌اندازی در برابر خواست مردم و موفقیت دولت برداشته شود. هنوز به پشتیبانی از دکتر پزشکیان گرانقدر می‌بالم و برای ایشان و دیگر خدمتگزاران راستین به مردم بهترین‌ها را آرزومندم.»
سلام بر هم میهنان بزرگوار
خداوند بزرگ را سپاسگزارم که در نه ماه گذشته این فرصت را به این خدمتگزار کوچک ارزانی داشت که در جهت تحقق اراده ملت و خدمت به مردم آنچه را در توان داشتم پیشکش کنم. گرچه در شش ماه گذشته با سخیف‌ترین توهین‌ها، افتراها و تهدیدها نسبت به خود و خانواده‌ام روبرو…— Javad Zarif (@JZarif) March 3, 2025
برخی معتقدند کنار گذاشتن ظریف از دولت و عزل همتی پس از استیضاح در مجلس شورای اسلامی، علاوه بر اینکه فشار به دولت پزشکیان را افزایش خواهد داد، بلکه اوضاع حکومت را وخیم‌تر نیز می‌کند.
محمدجواد ظریف پیشتر نیز در اواسط امرداد ۱۴۰۳ استعفا داده و گفته بود مرا بهانه‌ای برای فشار به دولت قرار داده‌اند. در دولت روحانی نیز وی یک استعفای چند ساعته اینستاگرامی داده بود که همزمان بود با سفر بشار اسد رئیس جمهور ساقط شده‌ی سوریه به تهران برای دیدار با علی خامنه‌ای و قاسم سلیمانی بدون آنکه وزارت خارجه و مسئول این وزارتخانه که محمدجواد ظریف بود از این سفر خبری داشته باشند! وی اما پس از ساعتی استعفای خود را پس گرفت و در خدمت دولت جمهوری اسلامی باقی ماند.
پس از روی کار آمدن دولت پزشکیان که ظریف نقش عمده در تبلیغات انتخاباتی وی بازی می‌کرد، شغل نوظهور «معاون راهبردی رئیس جمهور» به وی سپرده داشت. عنوان و مقامی که تا دولت چهاردهم وجود نداشت. اکنون پس از شش ماه، هیچ چشم‌انداز روشنی نه برای دولت و نه برای نظام دیده نمی‌شود.
محمدجواد ظریف مانند همیشه یکی از حامیان سرسخت مذاکره با آمریکا در کابینه‌ی پزشکیان نیز بود. هواداران دولت به ویژه در جریان اصلاح‌طلب امیدوار بودند ظریف کسی باشد که می‌تواند زمینه‌ساز از سر گرفتن مذاکرات با دولت جدید آمریکا باشد. اما علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی بهمن‌ماه ۱۴۰۳ در دیدار با فرماندهان نیروهای هوایی ارتش اولتیماتوم داد که «نباید با آمریکا مذاکره شود.»
مسعود پزشکیان نیز یک ماه بعد روز یکشنبه ۱۲ اسفند در جلسه استیضاح همتی در مجلس گفت که معتقد به گفتگو با آمریکا بود، اما «رهبری گفت مذاکره نکنید» و «مذاکره نمی‌کنیم، تمام شد و رفت.»
در این میان، پس از آنکه دونالد ترامپ و معاونش جی دی ونس در جلسه با ولودیمیر زلینسکی که تحت حمایت تمام‌قد اروپا قرار دارد، او را برای صلح با روسیه زیر فشار قرار دادند، در میان هواداران علی خامنه‌ای موج گسترده‌ای از تکرار مخالفت برای مذاکره با ترامپ به راه افتاده است. آنها می‌دانند که جمهوری اسلامی با وجود نزدیکی به روسیه اما از هیچ موقعیت مناسبی در غرب و بطور کلی در جامعه جهانی برخوردار نیست که بتواند مانع برخوردی به مراتب شدیدتر و تحقیرآمیزتر توسط زمامداران کنونی دولت آمریکا با آنها شود.
مهدی فضائلی عضو دفتر علی خامنه‌ای با اشاره به درگیری لفطی ترامپ و زلینسکی گفت: «تحقیر خفت‌بار زلینسکی درمذاکره با ترامپ عبرت است برای کسانی که بوسه بر پنجه گرگ را توصیه می‌کنند.»
برخی منابع غیررسمی ادعا کردند که ظریف با فشار نهادهای امنیتی مجبور به استعفا شده است. گروهی نیز معتقدند او به دنبال بهانه بود تا استعفا بدهد. هرچند اختیارات محمدجواد ظریف به عنوان مشاور و «معاون راهبردی» در کابینه پزشکیان به اندازه اختیارات او در دوران تصدی ریاست وزارت خارجه در دو دولت روحانی نبود، اما شبکه‌ای از دلال‌های سیاسی، لابیگران سابقه‌دار از اروپا و آمریکا و همچنین اندیشکده‌هایی که تقویت‌کننده سیاست «مماشات» با حکومت بوده و هستند همچنان زیر نفوذ او قرار دارند و می‌توانند با فعالیت وی به سود جمهوری اسلامی عمل کنند.
