افزایش تورم و کاهش قدرت خرید خانوارها سبب شده سفر نوروزی و غیرنوروزی از سبد مصرفی بسیاری از خانوارها حذف شود. یک فعال صنفی حوزه گردشگری پیش‌بینی کرده سفر در نوروز ۱۴۰۴ نیز با کاهش ۵۰ تا ۶۰ درصدی روبرو شود.
تعطیلات طولانی نوروز برای اکثر خانوارهای ایرانی زمانی برای سفر بود اما سال‌هاست که سالانه از شمار مسافران نوروزی کاسته و کیفیت سفر نیز دستخوش تغییرات قابل توجهی شده است.
افزایش قیمت‌ها شامل سفر هم شده و از بلیت، هزینه بنزین، اقامت و… را گران کرده است. مرکز آمار ایران در هفته‌های اخیر بر مبنای نتایج طرح آمارگیری از گردشگران ملّی (داخلی) گزارشی منتشر کرده که بیانگر کاهش نرخ سفر طی یک دهه گذشته است.
در بهار امسال حدود نیمی از خانوارهای ایرانی حداقل یک سفر داشته‌اند اما فقط ۲۳ درصد از این سفرها با هدف «گردش و تفریح» بوده است. از سوی دیگر حدود هشت سال پیش ۷۰ درصد از خانوارهای ایرانی در فروردین به سفر رفته بودند.
آمارهای مرکز آمار ایران نشان می‌دهد بیشترین سفرهای بومی [داخلی] با اقامت شبانه در فصل بهار سال ۱۴۰۳، با هدف دیدار دوستان و بستگان (۵۹ درصد)، گردش و تفریح (۲۳ درصد)، درمان (۸ درصد) و زیارت (۷ درصد) انجام پذیرفته است. سفرهای با اهداف فوق در مجموع حدود ۹۷ درصد از سفرها را تشکیل داده است. حدود سه درصد از سفرها در فصل بهار با سایر اهداف نظیر آموزش، خرید و کسب و کار انجام شده است.
آمارهای خرید بلیت هواپیما و قطار نیز نشان می‌دهد این نرخ از مبدأ به مقصد داخلی کاهش یافته است. بسیاری از خانوارها اگر قصد سفر داشته باشند ترجیح می‌دهند برای کاهش هزینه‌ها با اتومبیل شخصی راهی سفر شوند.
در همین رابطه روزنامه «دنیای اقتصاد» به کاهش سفرهای داخلی با قطار پرداخته و نوشته در ۹ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته تعداد مسافران قطار حدود پنج درصد کاسته شده است.
«دنیای اقتصاد» نوشته یکی از چالش‌های اصلی صنعت حمل و نقل ریلی، عدم‌یکپارچگی شبکه راه‌آهن با سایر بخش‌های حمل و نقل مانند بنادر و جاده‌‌‌‌‌‌هاست که موجب کاهش راندمان حمل و نقل ترکیبی و افزایش هزینه‌های لجستیک یا تدارکاتی می‌شود.
کاهش تعداد مسافران در این بازه زمانی به ویژه در مقایسه با رشد ۲/۱۰ درصدی سال۱۴۰۲، نشان‌دهنده یک روند معکوس از میزان اقبال به مسافرت با قطار است.»
بر اساس این گزارش در حالی که تقاضای خرید بلیت قطار در پیشفروش نوروزی به ۳۲ میلیون عدد می‌رسید، اما فقط دو میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در این پیشفروش بلیت خریداری کردند.
اینهمه در حالیست که صنعت توریسم در ایران با تهدید روبروست. بسیاری از شهروندان ترجیح می‌دهند برای کاهش هزینه سفر، در منزل دوستان یا فامیل و یا در چادر اقامت کنند چون توان پرداخت هزینه هتل و اقامتگاه‌های بومگردی را ندارند.
اعداد و ارقام مرکز آمار ایران نیز نشان می‌دهد اقامتگاه اصلی مورد استفاده در سفرهای بومی با اقامت شبانه خانوارها در فصل بهار سال ۱۴۰۳، خانه بستگان و آشنایان با ۶۹ درصد، ویلا و آپارتمان اجاره‌ای با ۱۱ درصد، ویلا و آپارتمان شخصی با ۹ درصد، اقامتگاه عمومی با چهار درصد، چادر و کمپ شخصی با سه درصد، اقامتگاه سازمانی با دو درصد و سایر اقامتگاه‌ها هم دو درصد بوده است.
جدا از کاهش تعداد گردشگران داخلی، شمار گردشگران خارجی نیز به علت تنش‌‌ها و گروگانگیری‌های جمهوری اسلامی به شدت کاهش یافته است.
امسال وضعیت بحرانی تورم و کاهش قدرت خرید مردم سبب پیش‌بینی نصف شدن میزان سفرهای نوروزی شده است.
در همین رابطه امیرپویان رفیعی شاد رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی دفاتر مسافرتی استان تهران به روزنامه «اعتماد» گفته «شرایط اقتصادی و وضعیت معیشتی مردم مناسب نیست و متأسفانه این موضوع باعث شده اقبال مردم نسبت به سفر بسیار کمرنگ شود. در گردشگری داخلی، تاثیرات مثبت و منفی این مولفه می تواند روی مقاصد و جوامع میزبان دیده شود.»
او توضیح داده «در شرایطی که جامعه با مشکلات اقتصادی مواجه است، طبیعی است که گردشگری اولویت چندم مردم باشد. معمولا ابتدا مایحتاج ضروری، تأمین می‌شود و اگر چیزی در نهایت باقی بماند، به تفریح و سفر اختصاص پیدا می‌کند. در چند سال اخیر افزایش هزینه مایحتاج روزانه به حدی بوده که درآمد مردم حتی کفاف هزینه‌های ضروری را هم نمی‌دهد -البته منظور ما عامه مردم است و در مورد یک قشر خاص صحبت نمی‌کنیم- مسلم است که این شرایط بر گردشگری تاثیر منفی دارد.»
این فعال صنفی گفته «در سفرهای خارجی هم رکوردشکنی نرخ دلار و یورو باعث شده اقبال زیادی نسبت به سفرهای خروجی وجود نداشته باشد.»
او همچنین گفته «در دهه گذشته، سفر و گردشگری به گونه ای جا افتاده بود که حتی افراد متوسط رو به پایین هم می توانستند سفرهای خارجی به کشورهای نزدیک داشته باشند. اما حالا که برخی کشورها برای ورود گردشگران شرط همراه داشتن مبلغ روزانه ای حدود صد دلار تعیین می‌کنند. یک خانواده پنج نفری برای یک سفر چند روزه باید حدود سه هزار دلار همراه داشته باشد تا در هنگام ورود به آن کشور دچار چالش نشود. این مبلغ چیزی حدود سیصد میلیون تومان است که تامین آن برای اقشار متوسط و حتی بخشی از مرفهین هم امکانپذیر نیست.»
امیرپوریان رفیعی شاد گفته «شواهد و آمارهای اولیه از دفاتر خدمات مسافرتی حکایت از کاهش چشمگیر سفر دارد. اقبال نسبت به سال های گذشته بسیار کمتر است، اما چون هنوز سفرها به اتمام نرسیده، نمی توانیم بطور دقیق عدد و رقمی اعلام کنیم. احتمال بالایی وجود دارد که با کاهش ۵۰ تا ۶۰ درصدی سفرها در نوروز ۱۴۰۴ روبرو باشیم.»
