هدی رؤوف (ایندیپندنت عربی) – رژیم ایران به دنبال دستیابی به توافقی مشابه توافق ۲۰۱۵ با دونالد ترامپ است که فقط به پرونده هسته‌ای تهران محدود شود و کاری به رفتار منطقه‌ای یا برنامه موشکی بالستیک آن نداشته باشد. آنهم تازه به این صورت که پیش از هر چیز واشنگتن تحریم‌ها را لغو کند تا تهران احساس کند که در مذاکرات مستقیم از موضعی برابر و بدون فشار یا تهدید وارد شده است!
دو مسئله پیچیده در روابط آمریکا و جمهوری اسلامی
پیگیری روند روابط رژیم ایران و آمریکا و تلاش‌های دیپلماتیک نشان می‌دهد که اولا ترامپ به دنبال توافقی قوی‌تر و جامع‌تر است که نه تنها مسئله هسته‌ای، بلکه رفتار منطقه‌ای رژیم ایران، حمایت از گروه‌های نیابتی و برنامه موشک‌های بالستیک و پهپادها را نیز شامل شود.
دوم، احتمال دستیابی به توافق میان تهران و واشنگتن افزایش یافته زیرا تلاش‌های سیاسی و دیپلماتیک در این زمینه شدت گرفته چرا که با وجود اینکه حکومت ایران اعلام کرده تحت فشار مذاکره نخواهد کرد، اما همزمان سه مسیر موازی را در ارتباط با پرونده هسته‌ای دنبال می‌کند.
سه مسیر موازی برای مذاکره
نخست، مذاکره غیرمستقیم با آمریکا: رژیم ایران و آمریکا از طریق مکاتبات دیپلماتیک پیام‌هایی رد و بدل کرده‌اند. در پاسخ به نامه ترامپ به رهبر حکومت ایران، وی مذاکره با ترامپ را رد کرد و آن را فریبی برای افکار عمومی دانست. او گفت، «آنها مسائلی و خواسته‌هایی را مطرح می‌کنند که جمهوری اسلامی هرگز انجام نخواهد داد. از ما می‌خواهند در مورد توان دفاعی و نفوذ بین‌المللی کشورمان محدودیت‌هایی بپذیریم». این محدودیت‌ها را برخی مقامات رژیم «خلع سلاح» دانسته‌اند.
هدف ترامپ از علنی کردن این نامه قبل از ارسال آن به ایران، این بود که آمریکا را به عنوان طرفدار دیپلماسی معرفی کند و توپ مذاکره را در زمین تهران بیندازد.
در این میان، روسیه که ممکن است نقش واسطه را میان ایران و آمریکا ایفا کند، اعلام کرده که واشنگتن به دنبال توافقی با شروط سیاسی است، از جمله عدم حمایت رژیم ایران از گروه‌های مسلح نیابتی در عراق، لبنان و سوریه. اما سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه معتقد است که این خواسته‌ها بعید است به نتیجه برسد.
دوم، مذاکره با روسیه و چین: روسیه و چین نقش مهمی در معادلات هسته‌ای ایران ایفا می‌کنند. از یکسو، مسکو آمادگی خود را برای میانجیگری میان رژیم ایران و آمریکا اعلام کرده و از احیای توافق ۲۰۱۵ حمایت می‌کند. از سوی دیگر در همین راستا رژیم ایران، روسیه و چین نشست‌هایی را برای بررسی برنامه هسته‌ای تهران برگزار کرده‌اند. این نشست‌ها پس از رزمایش‌های مشترک دریایی میان آنها برگزار شده است.
سوم، مذاکره با اروپا: رژیم ایران همچنان با کشورهای اروپایی در تماس است و کانال‌های ارتباطی با سه کشور اروپایی برقرار کرده است. به گفته عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و رافائل گروسی مدیرکل این آژانس نیز در حال بررسی یک طرح جدید برای حل مسائل هستند.
موانع اصلی مذاکرات
نخست، برنامه موشکی و پهپادی: رژیم ایران تأکید دارد که برنامه موشک‌های بالستیک و پهپادهایش خط قرمز است و حاضر نیست در این مورد مذاکره کند، در حالی که ترامپ خواهان توافقی جامع است که این موضوع را نیز دربر گیرد.
دوم، مذاکرات تحت فشار: رژیم ایران نمی‌خواهد تحت فشار آمریکا مذاکره کند، زیرا در چنین شرایطی مجبور به ارائه امتیازات بزرگ خواهد شد. تهران بر اساس راهبرد صبر استراتژیک، در زمان ریاست جمهوری جو بایدن از امضای توافق خودداری کرد، اما به توافق با ترامپ نزدیک شده بود. اکنون نیز نمی‌خواهد از موضع ضعف وارد مذاکره شود.
جمهوری اسلامی می‌داند که ترامپ زمانی حاضر به دادن امتیاز است که طرف مقابل را قدرتمند ببیند؛ بنابراین سیاست تهران این است که ابتدا قدرت خود را نشان دهد و سپس وارد مذاکره شود.
سوم، افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم: در شرایطی که مذاکرات به مرحله حساسی رسیده، حکومت ایران سطح غنی‌سازی اورانیوم خود را افزایش داده و ذخایر اورانیوم با غلظت بالا را به سطحی نزدیک به میزان تسلیحاتی رسانده است.
در همین راستا، شورای امنیت سازمان ملل جلسه‌ای پشت درهای بسته برگزار کرد تا درباره این موضوع تصمیم بگیرد. این جلسه به درخواست فرانسه، بریتانیا، آمریکا، کره جنوبی، یونان و پاناما برگزار شد و این کشورها خواستار ارائه اطلاعات بیشتری از سوی رژیم ایران درباره برنامه هسته‌ای خود شدند.
جمع‌بندی
جمهوری اسلامی ایران به دنبال توافقی با ترامپ است اما به شرطی که مشابه توافق ۲۰۱۵ باشد و شامل مسائل موشکی و منطقه‌ای نشود. از سوی دیگر، ترامپ خواهان توافقی جامع‌تر و قوی‌تر است که شامل مسائل منطقه‌ای و برنامه موشکی و پهپادی رژیم ایران نیز باشد.
تهران می‌خواهد قبل از ورود به مذاکرات، ابتدا تحریم‌ها لغو شود تا بتواند بدون فشار و تهدید، از موضعی برابر مذاکره کند. از این رو، در حال پیشبرد مذاکرات در سه مسیر (آمریکا، روسیه و چین، اروپا) است تا بتواند به توافقی که مطلوب آن است، دست یابد.
*منبع: ایندیپندنت عربی
*نویسنده: هدی رؤوف
*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن
