به گفته مقامات آمریکایی، دونالد ترامپ به دنبال «مذاکره مستقیم» با جمهوری اسلامی است، زیرا هدفی بلندپروازانه دارد، یعنی برچیدن برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی و به همین دلیل نمی‌خواهد روند مذاکرات مثل سال‌های گذشته طولانی شود.
دونالد ترامپ گفته است که «مطمئنم جمهوری اسلامی به دنبال مذاکره مستقیم است». بر همین اساس روزنامه «وال استریت ژورنال» چهارم آوریل (۱۵ فروردین) گزارش داد، «اگر ایران موافقت کند که وارد این گفتگوها شود، اولین گفتگوهای مستقیم و پایدار بین دو کشور از زمانی خواهد بود که ترامپ در سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شد. دولت ترامپ همچنین به دنبال دستیابی به نتایجی فراتر از آنچه در توافق دولت اوباما به دست آمد، در یک جدول زمانی فشرده است.»
در این گزارش آمده، مقامات غربی بر این باورند که جمهوری اسلامی بیش از هر زمان دیگری به توانایی ساخت سلاح هسته‌ای نزدیک شده و می‌خواهند سریعاً وارد گفتگو شوند. این هدف به احتمال زیاد بسیار دشوار خواهد بود. تهران برای دهه‌ها از کنار گذاشتن برنامه هسته‌ای خود خودداری کرده و اصرار دارد که حق غنی‌سازی اورانیوم برای اهداف صلح‌آمیز را دارد. پس از سال‌ها مذاکره، پذیرش ادامه غنی‌سازی قابل توجه اورانیوم توسط تهران، کلید دستیابی به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود.
اما به گفته یکی از مقامات ارشد دولت آمریکا، اینبار این موضوع کافی نخواهد بود و ایالات متحده به دنبال حذف کامل برنامه هسته‌ای ایران است.
ترامپ پیشتر با اشاره به اینکه «گفتگوهای مستقیم بهتر است» به خبرنگاران گفته بود، «فکر می‌کنم روند سریع‌تر پیش می‌رود و طرف مقابل را خیلی بهتر می‌فهمی، تا اینکه از طریق واسطه‌ها پیش بروی… من مطمئنم که آنها هم خواهان مذاکره مستقیم هستند.»
وال‌استریت ژورنال می‌نویسد، مقامات ایرانی تا عصر جمعه پاسخی به درخواست برای اظهار نظر در مورد ادعای ترامپ ندادند. به گفته این مقامات، علی خامنه‌ای هفته گذشته در نامه‌ای به ترامپ اعلام کرده که آماده گفتگوهای غیرمستقیم است که توسط کشور ثالث خواهد شد. یکی از مشاوران ارشد خامنه‌ای، نیز اشاره کرد که ممکن است تهران در آینده حاضر به مذاکره مستقیم با واشنگتن شود.
یک مقام ارشد دولت آمریکا می‌گوید، ترامپ خواستار مذاکره مستقیم میان مقامات ارشد دو طرف است و می‌خواهد از وضعیتی که در آن مذاکره‌کنندگان در طبقات مختلف یک هتل فقط پیام‌ها را به یکدیگر منتقل می‌کنند، اجتناب کند. در دوران بایدن، آمریکا گفتگوهای غیرمستقیمی با ایران انجام داد، چون تهران از نشست‌های رو در رو خودداری کرد.
استیو ویتکاف فرستاده ویژه ترامپ برای خاورمیانه احتمالاً یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده خواهد بود؛ هرچند هنوز تیم یا محل مذاکرات اعلام نشده است.
اینهمه در حالیست که ذخایر اورانیوم با غلظت ۶۰ درصد در ایران به‌سرعت در حال افزایش است. تنها یک یا دو هفته زمان لازم است تا ایران به اندازه کافی مواد شکاف‌پذیر با درجه تسلیحاتی برای ساخت یک بمب هسته‌ای در اختیار داشته باشد. سازمان اطلاعات آمریکا هفته گذشته به کنگره گزارش داد که خامنه‌ای هنوز تصمیمی برای ساخت بمب نگرفته، اما فشارها احتمالاً در حال افزایش بر اوست.
ترامپ می‌گوید به دنبال راه حل دیپلماتیک است، اما در روزهای اخیر تهدید کرده که اگر رژیم ایران وارد مذاکره نشود، اقدام به بمباران خواهد کرد. ماه گذشته، ترامپ نامه‌ای به خامنه‌ای فرستاد و در آن یک مهلت دوماهه برای رسیدن به توافق تعیین کرد.
آمریکا در حالی که فشار دیپلماتیک خود را بر رژیم ایران افزایش داده، بطور مداوم بر فشار نظامی نیز می‌افزاید. پنتاگون حضور نظامی خود را در خاورمیانه گسترش داده و دو ناو هواپیمابر، جنگنده‌های F-35، بمب‌افکن‌های B-2 و سامانه‌های دفاعی پاتریوت را به منطقه اعزام کرده است.
ایالات متحده اعلام کرده این اقدامات به معنای حمله‌ی نزدیک به جمهوری اسلامی نیست، بلکه در حمایت از عملیات علیه یکی از متحدان تهران در منطقه، یعنی حوثی‌های یمن، انجام شده است. کاخ سفید هشدار داده که اگر حوثی‌ها به نیروهای آمریکایی حمله کنند، رژیم ایران را مسئول خواهد دانست.
اسرائیل اخیراً در پاسخ به حملات موشکی جمهوری اسلامی، بخش زیادی از سامانه‌های پدافند هوایی آن را نابود کرده و نیروهای شبه‌نظامی وابسته به حکومت ایران در منطقه را که زمانی نقش بازدارندگی و باج‌گیری داشتند، به شدت تضعیف کرده است. برخی معتقدند این ضعف می‌تواند شرایطی را فراهم کند که رژیم ایران حاضر به دادن امتیازاتی در زمینه برنامه هسته‌ای خود شود.
مایکل سینگ مقام پیشین شورای امنیت ملی آمریکا در امور خاورمیانه می‌گوید: «با توجه به ضربات نظامی اسرائیل و مشکلات داخلی اقتصادی ایران، ترامپ فرصت را مناسب می‌بیند تا فشار بیشتری بر خامنه‌ای وارد کند، به امید اینکه [رژیم] ایران توافق با آمریکا را تنها راه برون‌رفت بداند.»
وال استریت ژورنال در ادامه می‌نویسد، «با این حال، [جمهوری اسلامی] ایران نیز اهرم‌های خود را دارد. کارشناسان بر این باورند که ایران بیش از هر زمان دیگری به توانایی ساخت بمب هسته‌ای نزدیک شده و در صورت تصمیم، تنها چند ماه تا ساخت فاصله دارد. ایران همچنین ماهانه به اندازه کافی اورانیوم با غلظت بالا تولید می‌کند که می‌توان آن را به سرعت به سوخت مورد نیاز یک بمب تبدیل کرد.»
سینگ هشدار داد که مهلت دوماهه تعیین‌شده از سوی ترامپ فشار را نه تنها بر تهران، بلکه بر واشنگتن نیز وارد می‌کند. او گفت: «دولت ترامپ ممکن است به زودی در برابر تصمیمی درباره اقدام نظامی قرار گیرد که همچنان امیدوار است بتواند از آن پرهیز کند.»
البته زمان آغاز این مهلت دوماهه، که نخستین بار توسط آکسیوس گزارش شده، مشخص نیست.
اسرائیل سال‌هاست اعلام کرده در صورت لزوم برای جلوگیری از دستیابی رژیم ایران به سلاح هسته‌ای دست به اقدام نظامی خواهد زد. بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل گفته بود که تحت رهبری ترامپ «هیچ شکی نیست که ما می‌توانیم و خواهیم توانست کار را با [حکومت] ایران تمام کنیم.»
اگرچه اسرائیل همیشه حمله هماهنگ با نیروهای آمریکایی را ترجیح داده، اما اکنون با توجه به ضعف نظامی جمهوری اسلامی، اطمینان فزاینده‌ای وجود دارد که اسرائیل می‌تواند به تنهایی تأسیسات هسته‌ای آن را هدف قرار دهد.
یکی از مقامات پیشین پنتاگون گفت که «یک کارزار هوایی مشترک آمریکا و اسرائیل می‌تواند تأسیسات هسته‌ای ایران را بطور جدی تخریب کند، اما اگر [رژیم] ایران بخواهد برنامه خود را بازسازی کند، احتمالاً نیاز است که پس از ۹ ماه یا یک سال حمله دوباره تکرار شود.» مقامات ایرانی هشدار داده‌اند که در صورت حمله، ممکن است بازرسان بین‌المللی را اخراج کرده و برنامه را به صورت مخفیانه پیگیری کنند.
یکی از نگرانی‌های اصلی آمریکا همواره این بوده که جمهوری اسلامی احتمال دارد در پاسخ به حمله، به کشورهای حوزه خلیج فارس موشک شلیک کند و تجارت نفت در منطقه را مختل نماید. این مسئله اهمیت دفاع موشکی و تأمین امنیت مسیرهای دریایی را بیشتر می‌کند.
مقامات ارشد آمریکایی شرایط سختی را برای توافق اعلام کرده‌اند. مشاور امنیت ملی، مایک والتز، گفته که [رژیم] ایران باید تمام جنبه‌های برنامه هسته‌ای خود را کنار بگذارد از جمله غنی‌سازی اورانیوم، توسعه موشک‌های بالستیک و کار بر روی ساخت سلاح هسته‌ای.
جمهوری اسلامی ایران به مدت دو دهه فعالیت هسته‌ای خود را به عنوان یک دستاورد ملی مطرح کرده و با وجود فشارهای گسترده دیپلماتیک و تحریم‌های بین‌المللی از برچیدن آن خودداری کرده است. جمهوری اسلامی همچنین بارها اعلام کرده که هرگز درباره برنامه موشک‌های بالستیک خود مذاکره نخواهد کرد، چرا که آن را برای دفاع و بازدارندگی در برابر اسرائیل و دیگر دشمنان حیاتی می‌داند.
ریچارد نفیو مقام ارشد در مذاکرات با ایران در دوران بایدن و اوباما در مورد وقت‌کشی جمهوری اسلامی می‌گوید حکومت «ایران تجربه زیادی در استفاده از گفتگو برای کاهش فشار و حفظ برنامه هسته‌ای خود دارد. ایرانی‌ها همیشه تلاش می‌کنند راه سومی پیدا کنند که برایشان زمان و فضای بیشتر بخرد.»
اگر ایران بر خطوط قرمز سنتی خود پایبند بماند، ممکن است آمریکا را به سرعت وادار به تصمیم‌گیری دشواری درباره ادامه یا توقف مذاکرات کند.
