کامیار بهرنگ – بعد از اینکه غلامحسین محسنی اژه‌ای، سخنگوی قوه قضائیه جمهوری اسلامی از صدور حکم دادگاه جیسون رضائیان خبر داد، رسانه‌های نزدیک به سپاه پاسداران همچون فارس نیوز و کیهانِ شریعتمداری از گزارش سازمان اطلاعات سپاه پاسداران در مورد رضائیان سخن به میان آوردند.
نوذر شفیعی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با اشاره به گزارش اطلاعات سپاه در مورد پرونده جیسون رضائیان گفته است: «طبق گزارش سازمان اطلاعات سپاه جیسون رضاییان یک ایرانی آمریکایی‌الاصل است و یک عنصر حائز اهمیت برای آمریکایی‌ها محسوب می‌شود به گونه‌ای که آمریکایی‌ها برای آزادی وی بسیار تلاش می‌کنند، جیسون رضائیان مامور اجرای تفکر آن دسته از سنای آمریکاست که معتقدند اگر آمریکا بتواند روابط خود را با ایران به سطح قبل از انقلاب برگرداند، حکومت ایران را می‌توان به آسانی ساقط کرد».
جواد کریمی قدوسی فرمانده سابق بسیج خراسان و نماینده فعلی مجلس شورای اسلامی نیز در مصاحبه‌ی جداگانه‌ای در مورد پرونده جیسون رضائیان با اشاره به ارتباط او با نهادها و سازمان‌هایی همچون مرکز استراتژیک ریاست جمهوری، دفتر مجمع تشخیص مصلحت نظام، به ویژه در نهاد ریاست جمهوری و وزارت امور خارجه و حتی مجلس شورای اسلامی و سازمان میراث فرهنگی اضافه کرده است: «فردی از افراد وزارت امور خارجه که ابتدای نامش ش. است ارتباط نزدیکی با جیسون رضاییان داشته و تمام اخبار تیم مذاکره کننده را در اختیار وی قرار می‌داد؛ جیسون به طور کلی در تیم رسانه‌ای آقای ظریف فعال بوده و یک فردی به نام آقای س. در نهاد ریاست جمهوری نیز ارتباط ویژه‌ای با آنها داشته است که اطلاعات وسیعی در این‌باره به این جاسوس منتقل می‌کرد». کریمی قدوسی که خود عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی است در بخشی دیگر از این مصاحبه اضافه کرده است: «جیسون در یک گزارشی به آمریکایی‌ها می‌گوید که من به قدری به رئیس جمهور نزدیک شدم که حتی طعم و مارک آدامسی که می‌جود را شناسایی کردم و می‌دانم ایشان به چه آدامسی علاقه دارد».
به هر حال، روشن است که پرسش‌های بسیاری در مورد پرونده جیسون رضائیان وجود دارد. او برخلاف روند دادرسی در جمهوری اسلامی پس از پایان تحقیقات از امکان آزادی به قید وثیقه محروم بوده است و حتی پس از اعلام حکم نیز خانواده‌ی او در جریان جزئیات آن قرار نگرفته‌اند. وکلای رضائیان نیز حق مصاحبه با رسانه‌ها را ندارند. به همین منظور با امید معماریان، روزنامه‌نگار و از دوستان جیسون رضائیان به گفتگو نشستم تا دلایل موج جدید پرونده‌سازی برای جیسون رضائیان را با او بررسی کنیم.
– پرونده‌ی جیسون رضائیان به یکی از طولانی‌ترین نمونه‌های آن بدل شده. هر روز نیز بر ابهامات آن اضافه می‌شود. به نظر شما دستگاه قضائی و اطلاعاتی جمهوری اسلامی با این پرونده چه هدفی را دنبال می‌کنند؟
– از نظر من کلیه شواهد امر نشان می‌دهد که دلیل دستگیری جیسون رضائیان یک درگیری داخلی میان دستگاه ریاست جمهوری و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران است که برای تحت فشار گذاشتن افرادی درون نهاد ریاست جمهوری از جیسون به عنوان یک طعمه و در واقع یک قربانی استفاده شده است. زندگی شخصی او را تنها برای رسیدن به یک هدف سیاسی متلاشی کرده‌اند و اگر شما به مقالات و مصاحبه‌هایی که در دو هفته گذشته انجام شده نگاه کنید به خوبی نیت اصلی دستگیرکنندگان را می‌توانید مشاهده کنید. اطلاعات سپاه در قوه قضائیه و به طور مشخص در دادگاهی که به ریاست قاضی صلواتی برگزار شده است نفوذ دارد و روند رسیدگی به پرونده جیسون با تمام معیارهای یک دادرسی عادلانه فاصله دارد.
– داستان این پرونده سازی‌ها جدید نیست و در سال‌های گذشته بارها شاهد این نوع رفتار نهادهای قضائی- امنیتی بوده‌ایم. اما در مورد جیسون رضائیان برای آنهایی‌که کارهایش را پیگیری کرده‌اند مشخص است که او به دنبال گزارش‌هایی واقعی از داخل ایران بود. چرا باید دست روی جیسون بگذارند و این پرونده را به اینجا بکشانند؟
– یک بخش از نهادها و سازمان‌های تندرو از اینکه قرار باشد دولت آقای روحانی توافق هسته‌ای را بدون زحمت جلو ببرد و از امتیازات سیاسی و اقتصادی آن بهره ببرد، ناراحت هستند. بنا بر این برای پرهزینه کردن این روند و نشان دادن این موضوع که کنترل اوضاع در دست آنهاست، به دنبال ایجاد فضای ارعاب و تهدید و همچنین دشمن‌سازی هستند. این نهادها همچنین به دنبال آن هستند که نشان دهند اقدامات دولت آقای روحانی باعث ورود نیروهایی از خارج کشور و نفوذ به نهادهای دولتی نظام شده است و تصمیمات دولت تحت تاثیر این افراد قرار دارد و همین افراد اطلاعات را به خارج از کشور منتقل می‌کنند.
این نشان دادن قدرت از طرف نهادهای امنیتی پیش از این هم دیده شده بود اما مساله مهم در پرونده جیسون رضائیان این است که در ۱۶ ماه گذشته با وجود تمام افسانه‌ها و دروغ‌پردازی‌هایی که منتشر شده مقامات قضائی و امنیتی از ارائه حتی یک سند که نشان دهد جیسون خطائی انجام داده است عاجز بوده‌اند. هر چه تا امروز گفته شده است در وهله اول هیچ‌کدام جرم نبوده و همگی در راستای وظیفه خبرنگاری تعریف می‌شوند و از سوی دیگر ربط جیسون به تئوری‌‌پردازی‌های مقامات امنیتی مشخص نیست.
برخی از مقامات مجلس مانند آقای رسائی مدعی شده‌اند که فیلم اعترافات جیسون موجود است و اصرار دارند که این فیلم پخش شود. جیسون رضائیان در ماه‌های گذشته در سلول انفرادی بوده و یا مدتی در کنار تنها یک نفر در سلول نگهداری شده است که دست کمی از انفرادی ندارد. در چنین شرایطی ذهن و روان و بدن یک زندانی متلاشی می‌شود و تحت فشار گذاشتن چنین زندانی بسیار راحت است. برای یک روزنامه‌نگار در شرایط تنهایی، تهدید و فشار خیلی ساده است که آنچه بازجوهای او می‌خواهند را در مقابل دوربین بگوید تا آزاد شود و وقتی در فضای آزاد قرار گرفت آنها را انکار کند.
صرف وجود فیلم اعترافات به نظر من کل این پرونده را زیر سوال می‌برد. اگر مقامات قضائی و اطلاعاتی، اسنادی در دست داشتند، آنها را در یک دادگاه علنی ارائه و در روند یک دادرسی عادلانه امکان دفاع جیسون رضائیان از آن اتهامات را نیز فراهم می‌کردند و جلوی سیاسی شدن این پرونده را می‌گرفتند.
اینکه جیسون رضائیان را دور از رسانه‌ها و خانواده خود نگاه داشته‌اند و حتی در همین دادگاه‌های غیرعلنی که برای او برگزار شد به وکیل‌اش امکان ارائه دفاعیه‌اش را ندادند و به او گفته‌اند که دفاعیاتش را به صورت مکتوب به دادگاه ارسال کند، همه اینها نشان می‌دهد که در پرونده جیسون رضائیان جرم واقعی وجود ندارد و یک بازی تبلیغاتی برای رسیدن به مقاصد سیاسی است. اگر آنها به اهداف خود برسند و یا متوجه این موضوع شوند که این پرونده دیگر برای آنها منافعی را به همراه نخواهد داشت مانند بسیاری از پرونده‌های مشابه حتی اگر در دادگاه بدوی با حکم بسیار سنگینی روبرو شده باشد، در سکوت، جیسون را آزاد می‌کنند.
– چقدر صحبت کردن و افشاگری در مورد پرونده جیسون را مثبت می‌دانید؟ برخی بر این باورند که این صحبت‌ها به ایجاد حساسیت بیشتر در مورد پرونده او خواهد انجامید و روند پرونده را با مشکل روبرو می‌کند، از سوی دیگر سکوت در مورد او نیز می‌تواند فرصت مناسبی برای ایراد اتهامات بی‌پایه به او فراهم کند.
– به نظر من این سوال بسیار مهمی است. در پرونده‌هایی که وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه در آنها نقش دارند یکی از اقداماتی که انجام می‌شود این است که از زمان بازجویی، اطلاعات دروغی به عنوان پرونده افراد به بیرون درز می‌دهند و سعی می‌کنند مطالب خلاف واقع و ساختگی را به جای موضوع اصلی جا بزنند. وقتی این دروغ را دائما تکرار کنند و یا به آن شاخ و برگ بدهند انتظار دارند که آنها به عنوان روایت اصلی در جامعه پذیرفته شود. اینها مسائلی است که بعدها برای مقامات عالی‌رتبه نظام نیز تهیه می‌شود و بعدها به عنوان اعترافات به آنان ارائه می‌شود تا از آنها چراغ سبزی برای برخورد بیشتر با روزنامه‌نگاران و خبرنگاران بگیرند. هر چقدر در مورد این داستان‌ها و اتهاماتی که منتشر می‌شود حقایق گفته شود و بر بی‌گناهی او تاکید شود و حتی خواستار برقراری یک روند دادرسی عادلانه برای رسیدگی به اتهامات وارده به او شویم، می‌تواند روایتی را که آنها ارائه می‌کنند با مشکل روبرو کند تا جایی که عملا تاثیر خودش را از دست داده و یا حتی بر ضد خودش عمل کند. دروغ پراکنی رسانه‌های تندرو داخلی در مورد جیسون رضائیان بسیار گسترده بوده و حتی برخی از نمایندگان مجلس را در بر گرفته است. نمایندگانی که شرافت کاری خودشان را با دروغ‌پراکنی در مورد افراد بی‌گناه که در سلول‌های انفرادی گیر افتاده‌اند زیر سوال می‌برند و نشان می‌دهند نمایندگانی هستند که حرمت نمایندگی را باور ندارند و خودشان بخشی از جریان نقض حقوق بشر و شهروندی در ایران هستند.
مسلما این حرف‌ها و حمایت‌ها می‌تواند یک ضد روایت تولید کند و دروغ‌های دستگاه‌های امنیتی را فاش می‌کند. از جمله دروغ‌هایی که این روزها بسیار در مورد آن صحبت می‌شود این است که جیسون به آقای روحانی نزدیک بوده اما کسانی‌که او را از نزدیک می‌شناسند به خوبی می‌دانند که او هرگز با هواپیمای آقای روحانی سفر نکرده و در کنفرانس‌های خبری مانند تمام روزنامه‌نگاران دیگر حضور داشته است و اتفاقا کمتر به موضوعات سیاسی می‌پرداخت. جیسون رضائیان به روی موضوعات اجتماعی و فرهنگی تمرکز داشته و طرح موضوعات احمقانه‌ای مانند آنچه آقای کریمی قدوسی مطرح کرده است تنها برای ایجاد رعب و وحشت نسبت به پرونده جیسون است.
تمام کارهایی که جیسون رضاییان انجام داده مربوط به فعالیت‌های او در حوزه خبرنگاری بوده است. ای-میل زدن و یا ملاقات با افراد، نقل و قول گرفتن و صحبت در مورد مسائل گوناگون کارهایی است که یک خبرنگار حرفه‌ای انجام می‌دهد و در هیچ جای دنیا جرم نیست. جیسون در مسیر فعالیت‌های خود با مقامات ایران و آمریکایی و مردم صحبت کرده و اینها بخشی از کار خبرنگار است. البته اینها انتظار دارند که خبرنگاری که به داخل ایران می‌آید بنشینند و بیانیه‌های روابط عمومی سازمان‌ها و وزارت‌خانه‌ها را ترجمه کنند و به خورد خبرگزاری‌های خود بدهند. خبرنگاران حرفه‌ای به دنبال خبر می‌روند و همین فعالیت‌های جیسون، ریشه داستانی شده که امروز بیشتر به داستان‌های هزار و یک شب می‌ماند تا داستان واقعی دستگیری یک روزنامه‌نگار.
در پرونده جیسون هر کسی را که به نحوی خواسته است در مقابل دروغ پراکنی‌های دستگاه قضائی و اطلاعاتی بایستد و افشارگری کند به نوعی تهدید کرده‌اند. امیدوارم جیسون هر چه زودتر آزاد شود تا خودش روایتی از واقعیت را برای همه ما بیان کند. اما اینجا یک موضوع مطرح است، ماه‌هاست که تحقیقات پرونده جیسون تمام شده است و بیشتر از یک سال است که در زندان نگهداری می‌شود. طبق قوانین خود ایران او می‌تواند با قید وثیقه آزاد شود، اما دلیلی که برای جیسون این امکان فراهم نمی‌شود ترس نهادهای امنیتی از بیان واقعیت‌ها است چرا که با زیر سوال رفتن افسانه‌‌پردازی‌های این نهادها پروژه سیاسی و تبلیغاتی آنها به شکست خواهد انجامید. سه هفته پیش حکم او صادر شده است اما باز هم تاکید می‌کنم چون پرونده سیاسی است حاضر نیستند جیسون را آزاد کنند.
