سیاوش آذری (+عکس) به مناسبت جشن اسفندگان یا “روز زن” در تقویم زرتشتیان، عصر شنبه بیست و هفتم فوریه نمایش زیبائی از تجلیل زنان نامدار ایران باستان همراه با برنامه‌‌ها ی فرهنگی و هنری در مرکز زرتشتیان کالیفرنیا واقع در حومه لس آنجلس به اجرا گذاشته شد.
در این برنامه دیدنی زندگی‌نامه کوتاه شماری از زنان نامدار ایران مطرح شد که تا کنون نام و خدمت‌شان چنان که باید گفته یا نوشته نشده است.
بانوانی که هر یک نمادی از مادران، دختران، اندیشمندان، مبارزان قلم، شمشیر و تدبیر ایران بوده‌اند.
به گفته بانوعادله آلبا تهیه کننده و طراح لباس‌‌ها ی این برنامه، هدف از اجرای این برنامه یادآوری بخشی از تاریخ فراموش شده، به خودمان به ویژه نسل جوان‌مان بوده است.
این برنامه به ویژه در تقابل با نیمه شمردن حقوق زنان امروز ایران در حکومت اسلامی با استقبال پرشور زنان و مردان آزاده ایرانی روبرو شد.
با پخش سرود ای ایران برنامه آغازشد و حضار که سراسرصندلی‌‌ها ی سالن را اشغال کرده بودند به پا خاستند و یک‌صدا سرود را همراهی کردند.
سپس آرمان آریانه رئیس هیات امنای مرکز زرتشتیان طی سخنانی ضمن تشریح فلسفه جنبش زنان به ارزش مقام زن در ایران باستان تا تاریخ معاصر و کسب حقوق خود در ایران و مقایسه آن با زنان کشورهای همسایه از جمله عربستان سعودی که هنوز اجازه رانندگی اتومبیل ندارند و موقعیت زنان لبنان پرداخت و نتیجه گرفت که تلاش‌‌ها ی زنان ایران در این راستا سبب رونق اقتصادی کشور شد.
سپس با گفتاری که از بلندگو پخش می‌شد گفته شد درتاریخ شواهد بسیاری درمورد بانوان ایران باستان موجود است که بازگوی پیشرفت‌‌ها و دستاوردهای سرشار آنها در جامعه ایران است.
بانوان ایران باستان از آزادی، افتخار و برابری در کلیه اموراجتماعی برخورداربودند.
آنان باهوش، خلاق، قدرتمند وعادل بودند و همگی در مقام‌‌هائی معادل با مردان هم‌ترازخود بودند.
در این هنگام نمادهای زنان برجسته ایران باستان با لباس‌‌ها و نیم‌تاج و بعضی همراه با سپر و زره یکی یکی آرام و آهسته به صحنه آمدند و مشعل فروزانی را که نخستین زن نامدار با خود به صحنه اورده بود از وی می‌گرفتند و در پرتو آن خود و خدمات‌شان رامعرفی می‌کردند:
پورچیستا
نخستین نماد زنی که مشعل به دست آرام و شمرده از میان جمعیت به روی صحنه رفت پورچیستا جوان‌ترین دختر زرتشت بود.
او از پارسائی و هوش بسیار برخوردار بود. وی جوان‌ترین مروج آئین زرتشتی بود. در سراسرزندگ اش از خردمندی پدر بهره‌مند بود که همواره به آزادی فردی در گزینش راه راست تاکید داشت و این امر را مسئولیت شخصی هر کس در برابر اعمال خویش می‌دانست. به همین جهت پورچیستا آزاد بود که همسرش را بر اساس بهترین قضاوت شخصی خود برگزیند.
همای
دختر گشتاسب شاه کیانی که با خانواده‌اش از هم‌کیشان زرتشت اسپنتمان بود. همای نخستین پادشاه زن در ایران و شاید در تاریخ بشر بود.
در طول سی و دو سال حکومت‌اش، به گسترش ارتش اهمیت می‌داد و صلح و آرامش را در سرزمین‌‌های زیر فرمان‌اش برقرار کرد و قوانین جدیدی به اجرا گذاشت که عدالت و آزادی فردی را برای همه شهروندان کشورش تامین می‌کرد.
ماندانا
ماندانا دختر استیاگ، پادشاه ماد و همسر نجیب‌زاده‌ی پارس، کمبوجیه اول و مادر قهرمان همیشگی ایران و جهان، کوروش بزرگ بود.
ملکه ماندانا کوروش را با مهر و علاقه فراوان بزرگ کرد و در این راه رهبری بی همتا به دنیا ارائه داد که همواره دنباله‌رو راه راستی، عدالت، آزادی وعشق به بشریت بود. ماندانا هم از آزادی در گزینش همسر بر مبنای بهترین قضاوت شخصی برخورداربود.
اتوسا
اتوسا دختر کوروش بزرگ، خواهر کمبوجیه، مادر خشایارشاه و همسر داریوش بزرگ بود. او یکی از بزرگ‌ترین ملکه‌‌های برجسته ایران و سومین بانوی قدرتمند امپراتوری هخامنشیان بود. ملکه آتوسا تحصیل کرده بود و از آخرین پیشرفت‌‌های علمی دوران خود آگاهی داشت.
شهرت آتوسا به ذکاوت او در تجزیه و تحلیل مسائل سیاسی و دانش و بینش او بود که باعث شد تا به عنوان یکی از بانوان با نفوذ دوران هخامنشی شناخته شود.
ایرداباما
ایرداباما یکی از بازرگانان به نام دوران خود بود. او مزارع و زمین‌‌های حاصل‌خیز بسیاری داشت که برخی از آنها در نزدیکی تخت جمشید قرارداشتند. وی کارخانه و مزارع بسیاری را اداره می‌کرد که زنان و مردان بسیاری در آنجا کار می‌کردند. مُهر ایرداباما بر روی هر کالائی گویای کیفیت بالای آن کالا بود.
آرتمیس
آرتمیس نخستین دریاسالار، دریانورد و فرمانده بزرگ نیروی دریائی خشایارشاه هخامنشی بود. او با خردمندی، آگاهی و با دانش بی مانند خود ناوگان ارتش ایران را در برابر دشمن دیرینه ایرانیان یعنی یونان، هدایت و رهبری کرد و در سخت‌ترین شرایط جنگ، توانست با درایت و دانائی بر دشمن پیروز گردد. تمامی تاریخ‌دانان بزرگ از این دلاوربانوی ایرانی به نیکی و بزرگی یاد کرده‌اند، آوازه دلیری وی از مرزها فراتر رفته بود و همه دشمنان از رویاروئی با وی هراس داشتند. هرودت تاریخ‌نویس بزرگ می‌نویسد: یونانیان برای سر این سردار بلندآوازه ایرانی ده‌ها هزار سکه جایزه در نظر گرفته بودند. او یکی از نام‌آورترین، دلیرترین و نیز از زیباترین زنان نامدار ایران بوده و از خود چهره‌ای شگفت‌انگیز در تاریخ ایران و جهان بر جای گذاشته است. دانش و بینش وی چنان بود که همواره مورد مشورت و رایزنی خشایارشاه واقع می‌شد و شاه از پیشنهادهای او بهره می‌گرفت.
یوتاب
یوتاب خواهر آریوبرزن و یکی از سرداران بزرگ داریوش سوم، شاه هخامنشی بوده است. زمانی که اسکندر مقدونی برای گرفتن ایران به سوی فارس و تخت جمشید راه افتاد، او به همراهی برادر دلیرش با سپاه ۲۵ هزارنفری به جنگ با اسکندر پرداخت. در کوه‌های بختیاری، راه را بر اسکندر گجستک بستند و دلاورانه در برابر او به ستیز پرداختند، ولی یک ایرانی بدسرشت راه دیگری را به اسکندر نشان داد و همین کار سبب شد که یوتاب و برادر دلیرش آریوبرزن جان خود را از دست بدهند.
پس از حضور نمادهای این زنان نامدارایران یک قطعه رقص زیبا با شرکت سه بانوی بنفش‌پوش اجرا شد.
انگاه سایر نمادهای زنان برجسته به شرح زیرآرام و شمرده بر صحنه ظاهر شدند:
سورا
سورا دختر اردوان پنجم پادشاه اشکانی و یکی از درجه‌داران و سپهبدهای ارتش اشکانی بوده است. او در شیوه‌‌های جنگ و برنامه‌ریزی‌‌های ارتشی و نقشه‌‌های جنگی از توانائی بسیار برخوردار بود. وی به اندازه‌ای بر امور مسلط بود که پیوسته مورد رایزنی پادشاه قرار می‌گرفت. در تمام کتاب‌‌های تاریخی از او به عنوان دست راست پدر یاد می‌کنند. سورا هیچ‌گاه از ترس و توانائی دم نمی‌زد و چون شیر در میدان نبرد می‌جنگید و بسان غزال همیشه همراه و در کنار پدرش بود. او یک فرمانده کارآمد و جنگنده‌ای پردل بود، همیشه در کنار سربازان خود که از دوستانش بودند در برابر دشمن به مبارزه برمی‌خاست.
آرتا دخت
آرتادخت اقتصاددان،دانشمند وریاضی دان بزرگ دوران اشکانی بودکه بادانش وکاردانی وخرد خویش به پایه وزیرخزانه داری اردوان چهارم رسید. این وزارتخانه یکی ازمهم ترین وحساس ترین پایگاه‌‌ها ی حکومتی اشکانیان بودوآرتادخت بدرستی توانست از توانائی این کاربرآید. اوبرهمه کارهای مالی ازجمله مالیات‌‌ها ، تجارت‌‌ها ودرآمد سرپرستی کامل داشت و بی انکه فشاری برمردم وارد بیاورد وباج وخراج راافزون نماید کشوررابه توانگری مالی رساند. ازدیگرکارهای بزرگ این بانوی توانمند،میتوان به گردآوری دارائی کشور،پیشگیری ازهزینه‌‌ها ی بیهوده بویژه درمیان
درباریان وگرفتن مالیات بیشتر ازتوانگران اشاره کرد.
پوران دخت
پوران دخت دختر بزرگ خسروپرویز و خواهرآذرمی دخت بود. وی نخستین بانوی ایرانی است که تاج شاهی برسرگذاشت و بر بیش ازده کشور جهان فرمانروائی کرد. او در نامه و سخنرانی آغازین خود همگان را به دادگستری و فرمانبرداری فرا خواند و گفت بایستگی پادشاهی تنها به زن یا مرد بودن نیست بلکه به دادگری است. وی مانده خراج مردم را بخشید و فرمان داد با کشاورزان به نیکی رفتار شود وهمه پل‌‌ها وراه‌‌ها در گستره شاهنشاهی ساسانی نوسازی و بازسازی گردد. پوراندخت سکه نو بانگاری نو ضرب نمود. وی در زمان پادشاهی خود توانست با روم پیمان آشتی ببندد و آسایش نسبی رابه ایران بازگرداند.
آزاددخت
آزاد دخت همسر شاپور اول و یکی از با درایت‌ترین ملکه‌‌های ایران زمین بود. آزاددخت در حالی که خود آغاز به فراگیری علوم و فنون جنگی نمود، همزمان فرمان یادگیری فنون رزمی را برای زنان صادر کرد تا در زمان نیازاز این بانوی کارآزموده برای رویاروئی با سپاه رومیان استفاده گردد زیرا در آن زمان آرتش روم از زنان سرباز نیز بهره می‌جست.
شهبانو آزاددخت نقش بسزائی در بنیاد دانشگاه و شهر جندی شاپور به فرمان همسرش شاپوراول داشت.
دانشگاه جندی شاپور و شهر بزرگ آن یک مرکزعالی علمی، پژوهشی، تخصصی و دانشگاهی شمرده می‌شد که سالیان درازی از شهرتی بسزا برخوردار بود. بزرگان، دانشمندان، پژوهشگران و پزشکان بسیاری در آنجا به پژوهش می‌پرداختند و دانشجویان زیادی از راه‌‌های دور و نزدیک برای فراگیری دانش‌‌های روز به این شهر می‌آمدند. در زمانی که در سایر کشورها برای کارهای ساختمان‌سازی از بردگان کارگر بدون دستمزد سود برده می‌شد، در ایران، کارگران برای دسترنج‌شان مزد می‌گرفتند.
آزاددخت را می توان یکی از شایسته‌ترین شهبانوهای ایران زمین دانست، چرا که در زمان او علم و دانش در ایران گسترش یافت و زنان نیز همپای مردان در نبردها شرکت می‌کردند.
نگان
نگان یکی ازسرداران به نام حکومت ساسانی بود. او رهبر نظامی جنگ‌‌های آزادیخواهانه در برابر سپاه تازیان بود. در آغاز از نظام و لشکرهیچ نمی‌دانست اما دلش پر از عشق و مهر و دلبستگی به کشورش ایران بود و همین سبب شد تا روش‌های جنگ را بیاموزد و شمشیر بر کمر بربندد و با تازیان مهاجم مبارزه کند. انچنان استوار و سرافراز می‌جنگید که همگان را شگفت‌زده می‌کرد. می‌گفتند مگر می‌شود بانوئی اینچنین در میدان جنگ مبارزه کند و حماسه بیافریند و پیروزشود.
آزاد دیلمی
آزاد همان گونه که از نامش پیداست یکی دیگر از آزادزنان دلاور و نامور ایرانی است. او یکی از فرماندهان چریکی و از رهبران دیلمیان در کناره‌‌های دریای مازندران و شمال ایران بود. سرزمین دیلم که همان گیلان امروزی است از دیرباز مردمی میهن‌پرست و مبارز داشته است که پیوسته در راه سرفرازی کشورخود به مبارزه پرداخته‌اند.
آزاددیلمی از نخستین بانوان ایرانی است که از این سرزمین برخاست و در برابر دشمنان تازی مبارزه کرد. او نماد ایستادگی زن ایرانی است که در برابر دین اجباری و فرمانروائی تازیان، نبردهای فراوان کرد تا سرانجام جان خود را در این راه از دست داد. آزاد، نمونه بارزی از زنان
پیشتاز تاریخ است که دوشادوش مردان در صحنه‌‌های جنگ، سیاست، هنر و دانش همواره آماده خدمت بوده و وجود سبز خود را نشان داده‌اند.
بانوخرمدین
بانو، کمانداری بسیار زبردست و توانابود. از خردسالی کاربرد تیر و کمان را یاد گرفت. جسارت، زیرکی و زبردستی بانو به اندازه‌ای بود که همه مردان سپاه در شگفت بودند. او همسر بابک خرمدین بود و همواره دوشادوش همسرش می‌جنگید. وی در مرگ و زندگی و در جنگ و آرامش همراه و همگام بابک بود. آنها یکی ازبزرگترین مبارزات آزادیخواهانه جهان را به نام جنبش خرم‌دینان بنیاد نهادند.
این جنبش با آرمان سرنگونی اشغالگران تازی شکل گرفته بود. جایگاه تلاش‌‌های جنبشی آنها در شهری بود در ۲۱ فرسنگی اردبیل در اتورپاتگان که همان آذربایجان امروزی است. امروزه آثار به جای مانده از آن شهر را قلعه بابک می‌نامند. بانو نه تنها همسری باوفا بلکه دلاوری بی همتا و رزمنده‌ای بی مانند بود. اونیمه‌ی رسای بابک بود و ایرانیان آنان را جنگجویان افسانه‌ای آزادی و آزادی خواهی می‌دانند.
آرتا دخت
آرتادخت اقتصاددان، دانشمند و ریاضی‌دان بزرگ دوران اشکانی بود که با دانش و کاردانی و خرد خویش به پایه وزیرخزانه‌داری اردوان چهارم رسید. این وزارتخانه یکی از مهم‌ترین وحساس‌ترین پایگاه‌‌ها‌ی حکومتی اشکانیان بود و آرتادخت به درستی توانست از این کار برآید. او بر همه کارهای مالی از جمله مالیات‌‌ها، تجارت ودرآمد سرپرستی کامل داشت و بی آنکه فشاری بر مردم وارد بیاورد و باج و خراج را افزون کند کشور را به توانگری مالی رساند. از دیگر کارهای بزرگ این بانوی توانمند، میتوان به گردآوری دارائی کشور، پیشگیری از هزینه‌‌های بیهوده به ویژه درمیان
درباریان و گرفتن مالیات بیشتر از توانگران اشاره کرد.
پس ازاجرای رقص گروهی از رقصندگان و یک انتراکت، خانم شیلا انوشیروانی رئیس مرکز از استقبال حاضران از برنامه تشکرکرد، سپس خانم پروفسور دکتر پریچهر نامدار که ضمنا نقاش برجسته‌ای نیز هست به مناسبت روز زن قطعه شعری را که سروده بود خواند.
درپایان، نوازندگان: رستم کیومرثی- سروش فرودی- فرید سرداری و پدرام کیانفر با تار و سه تار و تنبورو تنبک قطعه مرغ سحر و آهنگ‌‌های دیگری در دستگاه ماهور اجراکردند.
علاوه برعادله آلبا که تهیه‌کننده و طراح لباس‌‌ها بود، نویسنده برنامه فریده غیبی بود و سروده‌‌ها از اشعار فریده غیبی و هیلا صدیقی انتخاب شده بود. دستیار تهیه کننده فریبا پیرغیبی و ماندانا پیشدادی بودند. کارگردانی برنامه را میترا دینیاری برعهده داشت. دکور صحنه و لباس را عادله آلبا، رازمهر کوه نوری و سیما سلامتی به عهده داشتند.
گریم از مهر کوه نوری و صدا از پرویز منوچهری و ساسان سروشی با همکاری سهراب خوبیاری و پروین رستمی.
پیش درآمد ازمیترا دینیاری وراوی مهنازبهمردیان
درپرده اول –دوران پیشدادیان- هخامنشی بانوان زیر ایفای نقش کردند:
ساینا رهنمون پورچیستا
دیبازمردی فرانک
شادان ایرانی ماندانا
آتوسا دینیاری آتوسا
آزاده همتی ایرداباما
هیلداکسروی آرتمیس
آتریا جمشیدی یوتاب
پرده دوم رقص دربار
باشرکت:شیرین عسگری،یسنا بهمردی،دلارام سلامتی
پرده سوم- اشکانیان- ساسانیان باشرکت:
یکتا دینیاری سورا
نوشین گشتاسبی آرتادخت
پارمیدا بهمردی آزاددخت
دلارام سلامتی پوراندخت
آ ریانا بهمردیان آزاددیلمی
یسنا بهمردی نگان
شیرین عسگری بانوخرمدین
پرده چهارم- رقص پیروزی باشرکت: پارمیدا باستانی، نیوشا فرهنگی، نازنین ایرانزمینی، شیوامهرفر، پریسا نمیرانیان، آتریا یکتائی.
در میان تماشاگران این برنامه دیدنی آقایان دکترفرهنگ مهر و دکتر جعفری و خانم مری آپیک نیز حضور داشتند و برگزارکنندگان برنامه را مورد تمجید و ستایش قرار دادند.
