فیروزه رمضان‌زاده- «یک دانشجوی پرستاری برای دریافت مدرک کار‌شناسی خود باید در طول چهارسال ۱۳۰ واحد پاس کند که از این تعداد ۴۰ واحد را باید در بیمارستان بگذارند. حالا چطور وزارت بهداشت در شرایطی که این همه فارغ التحصیل بیکار پرستاری داریم یک ساله می‌خواهد پرستار تربیت کند؟»
این بخشی از گلایه‌های یکی از استادان رشته پرستاری در مورد اجرای طرح «تربیت پرستار بیمارستانی» است که چند ماه پیش، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در د‌ستور کار خود قرار داده است.
ابتدا قرار بود این طرح در سال ۱۳۹۰ از سوی وزارت بهداشت اجرا شود که با مخالفت جامعه پرستاری مسکوت ماند، اما چهارسال بعد، معاونت آموزشی این وزارتخانه تلاش کرد آن را در غالب یک آیین‌نامه تدوین کرده و به منظور تربیت پرستار داخل بیمارستان‌ها در اصفهان به شکل آزمایشی اجرا کند. اما این وزارتخانه سرانجام در ۲۳ اردیبهشت ماه جاری ابلاغیه‌ای صادر کرد که بر اساس آن هر دانشگاه می‌تواند سه بیمارستان را برای تربیت پرستار در نظر بگیرد.
چندی پیش ۵ تشکل قانونی پرستاری در نامه‌ای به وزیر بهداشت اعلام کردند که تحت هر شرایطی اجازه نخواهند داد این طرح اجرا شود.
ازسوی دیگر همزمان در روز ۱۵ مردادماه، تعدادی از دانشجویان پرستاری دانشگاه آزاد اورمیه، دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، شیراز، رشت، هرمزگان، اصفهان، خراسان شمالی و شیراز با تجمع و تشکیل زنجیره انسانی خواستار لغو اجرای این طرح از سوی وزارت بهداشت شدند.
در شرایطی اجرای طرح «تربیت پرستار بیمارستانی» با شیوه‌های غیرآکاد‌میک و تنها با گذراند‌ن د‌وره‌هایی در بیمارستان‌ها با مخالفت جامعه پرستاری در ایران روبرو شده است که «اجرای این طرح، یک ظرفیت ۱۴۰۰ نفری پرستار را به ۱۵ بیمارستان دولتی و خصوصی زیرمجموعه دانشگاه علوم پزشکی تهران، ایران و «شهید بهشتی» اضافه می‌کند درشرایطی که این سه دانشکده پرستاری در تهران در مجموع ۳۶۰ دانشجو پذیرش می‌کنند.»
این آمار‌ها را محمد شریفی مقدم، رییس خانه پرستاری، نماینده این صنف و یکی از منتقدان سرسخت این طرح اعلام می‌کند و می‌گوید: «چگونه ممکن است برای مثال بیمارستان یافت آباد که نه ظرفیت کافی تخت بیمارستانی و نه هیأت علمی پرستاری دارد ۱۶۰ پرستار را جذب کند؟!»
نیروی کار ارزان برای بیمارستان‌ها
از سوی دیگر آمارهای وزارت بهداشت بیانگر آمار بالای پرستارهای بیکار و کمبود نیروی پرستاری در بیمارستان‌هاست.
در ۴ سال گذشته ۴۰ هزار پرستار فارغ‌التحصیل شده‌اند که از این تعداد ۱۶ هزار نفر جذب وزارت بهداشت شده‌اند و هم اکنون ۲۰هزار پرستار فارغ‌التحصیل بیکار آماده ورود به بازار کار هستند.
یک استاد رشته پرستاری در این زمینه به کیهان لندن می‌گوید: «در این شرایط، وزارت بهداشت به جای جبران کمبود نیرو با استخدام پرستاران خانه‌نشین، به دنبال تربیت تعدادی نیروی غیرمتخصص است که در نهایت رشته پرستاری را با بحران مواجه خواهد کرد.»
او کمبود نیروى انسانى پرستارى را یک «توهم» عنوان می‌کند که ازسوی وزارت بهداشت به جامعه‌ى پرستارى القا شده است.
این استاد دانشگاه معتقد است: «تربیت پرستار مهارتی و غیرمتخصص و ارزان و افزایش ظرفیت جذب پرستار جز کاهش کیفیت آموزش و به خطر افتادن جان و سلامت بیماران نتیجه‌ای نخواهد داشت.»
وی تدوین طرح «تربیت پرستار بیمارستانی» را نتیجه تفکر پزشک‌سالار در اتاق‌های فکر وزارت بهداشت بدون مشورت با صاحب نظران پرستاری می‌داند. تفکر غالبی که شریفی‌مقدم هم بر آن تاکید می‌کند و معتقد است این تفکر از دودهه پیش در یک گروه خاص در وزارت بهداشت حاکم است.
وی در گفتگو با روزنامه وقایع اتفاقیه توضیح می‌دهد که این گروه خاص «این بلا‌ها را حتی بر سر گروهی از پزشکان عمومی هم آورده‌اند. اعتقاد این تفکر، انحصار سیستم‌های دانشگاهی و منابع مالی به نفع خودشان و گروه مورد حمایت خود است.»
به گفته وی، این تفکر غالب در وزارت بهداشت معتقد است که پرستار‌ها نیاز به تحصیلات دانشگاهی ندارند و کارهای مهارتی مانند تزریق دارو و… را یاد می‌گیرند در حالی که نمایندگان سازمان بهداشت جهانی معتقد هستند پرستاری ایران باید تخصصی شود و شاخص جهانی به این سمت می‌رود و از ۱۰۰ سال پیش پرستاری، رشته آکادمیک در ایران بوده است.
استاد رشته پرستاری ساکن تهران نیز توضیح می‌دهد: «پرستاری که فقط تزریقات، دارو دادن، پانسمان یا آمپول زدن نیست! یک دانشجوی پرستاری برای دریافت مدرک کار‌شناسی خود باید در طول چهارسال ۱۳۰ واحد پاس کند که از این تعداد ۴۰ واحد را باید در بیمارستان بگذارند. حالا چطور وزارت بهداشت در شرایطی که این همه فارغ‌التحصیل بیکار پرستاری داریم یک ساله می‌خواهد پرستار تربیت کند؟ این طرح، پرستاری را از حالت آکادمیک و تخصصی خارج می‌کند.»
درپاسخ به این اعتراض‌ها، باقر لاریجانی، معاون آموزشی وزیر بهداشت با دفاع تمام قد از این طرح، آن را راهکاری برای جبران کمبود نیروی پرستارمی داند: «فقط به تعداد معدودی از بیمارستان‌های بزرگ که کادر هیات علمی بالینی و توان و ظرفیت پذیرش و تربیت پرستار دارند، پس از تایید صلاحیت در شورای گسترش آموزش پزشکی، اجازه این کار داده می‌شود.»
معنای «بورسیه شدن»
به گفته لاریجانی، «بیمارستان‌هایی که اجازه تربیت پرستار پیدا می‌کنند، معدود خواهند بود و فقط به اندازه نیاز خود یا بیمارستان‌هایی که اعلام نیاز می‌کنند، دانشجو پذیرش می‌کنند و همه این دانشجویان از ابتدا از طرف بیمارستان درخواست‌کننده بورسیه می‌شوند.»
«بورسیه شدن» از دیدگاه معاون آموزشی وزارت بهداشت به این مفهوم است که این افراد از این طریق فارغ‌التحصیل می‌شوند و مدرک‌شان هم فقط در همان بیمارستانی که آموزش دیده‌اند، ارزش دارد.
این همان موضوعی است که رییس خانه پرستاری به آن اشاره و تاکید می‌کند که مدرک این افراد در خارج از کشور هیچ اهمیتی ندارد و سازمان نظام پرستاری کشور نیز این مدرک را قبول ندارد!
به گفته شریفی مقدم، این افراد تحت هیچ شرایطی نمی‌توانند در جای دیگری غیر از همان بیمارستان مشغول کار شوند و مدرک آنها در گرو آن بیمارستان است.
وی اجرای این طرح را به شکل فعلی غیرقانونی و در گرو مصوبه شورای انقلاب فرهنگی می‌داند اما محمد نعیم امینی فرد، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی معتقد است برای اجرای این طرح نیازی به مصوبه شورای انقلاب فرهنگی نیست.
او که همانند دیگر اعضای این کمیسیون معتقد است نباید این طرح متوقف شود می‌افزاید: «قبل از انقلاب بهترین دانشکده‌های پرستاری در بیمارستان‌ها مستقر بوده به گونه‌ای که پرستاران آموزش دیده توانایی‌های عملی بیشتری نسبت به پرستارانی داشتند که دارای تحصیلات دانشگاهی بودند.»
در مقابل، بر اساس اظهارات رییس خانه پرستاری، «وزارت بهداشت با جا انداختن طرح تربیت پرستار بیمارستانی، لیسانس را از سطح دانشکده پرستاری حذف و تنها به کار‌شناسی ارشد و دکترا منحصر می‌کند. به عبارتی رشته پرستاری که صد سال سابقه آکادمیک دارد به همین راحتی از حالت آکادمیک خارج می‌شود.»
حال با وجود واکنش‌ها و نارضایتی‌های ۲۰۰ هزار عضو مخالف جامعه پرستاری و در شرایطی که وزارت بهداشت به این نارضایتی‌ها پاسخی نداده است باید دید که آیا اجرای این طرح متوقف می‌شود یا نه.
