هشتم اکتبر برابر با شانزدهم مهرماه، روز جهانی کودک است و در تقویم ایران این روز به عنوان روز جهانی کودک مشخص شده است.
روز جهانی کودک روزی است که به ابتکار کودکان برای کودکان در نظر گرفته، ثبت و جهانی شد. در سال ۱۹۴۶ بعد از جنگ جهانی دوم در اروپا، مجمع عمومی سازمان ملل به منظور حمایت از کودکان، سازمانی به نام یونیسف را ایجاد نمود که در ابتدا «انجمن بین‌المللی ویژه کودکان سازمان ملل» نام داشت و‌‌این سازمان در سال ۱۹۵۳ با عنوان یونیسف به یکی از بخش‌‌‌های اصلی سازمان ملل متحد تبدیل شد. یونیسف در حالی به فعالیت خود ادامه می‌داد که هشتم اکتبر سال ۱۹۸۶ دو دانش‌آموز ۹ ساله از مدرسه آتاتوری در نیویورک با نگارش نامه‌ای از همه بچه‌های دنیا خواستند که با هم روزی را به صلح اختصاص دهند و این روز به عنوان روز جهانی کودک شکل گرفت.
پیش از آن سازمان ملل متحد، ۲۰ نوامبر برابر با ۲۹ آبان را روز جهانی کودک اعلام کرده بود. مجمع عمومی‌سازمان ملل در چنین روزی در سال ۱۹۵۹ اعلامیه حقوق کودک و در سال ۱۹۸۹ نیز کنوانسیون حقوق کودک را تصویب کرد. ایران نیز از امضاکنندگان این کنوانسیون است. همچنین یکم ژوئن برابر با ۱۱ خرداد نیز از سال ۱۹۴۹ در نشست اتحادیه بین‌المللی دمکراتیک زنان در پاریس به‌عنوان روز بین‌المللی کودک اعلام شده بود. هم اکنون برخی کشورها ۲۰ نوامبر و برخی دیگر یک ژوئن را نیز به عنوان روز کودک جشن می‌گیرند.
روز کودکی بی شادباش مسئولان
در ایران به جز اینکه روز هشتم اکتبر روز جهانی کودک است، هفته سوم مهرماه نیز هفته ملی کودک نام‌گذاری شده و برخی نهادها و سازمان‌‌‌ها در‌‌این هفته برنامه‌‌‌هایی برای کودکان تدارک می‌بینند. امسال نیز روز جهانی کودک در ایران از سوی چند نهاد و سازمان مورد توجه قرار گرفت و چند شخصیت هنرمند و مسئول چون شهردار تهران این روز را به کودکان شادباش گفتند اما مقاماتی چون رئیس جمهور، اعضای کابینه، رئیس مجلس شورای اسلامی، مقامات بهزیستی و نمایندگان مجلس توجهی به این روز نکردند.
این در حالیست که گرامی‌داشت روزی برای کودکان و به نام کودکان در‌‌ایران عمری ۶۵ ساله دارد. یازدهم خرداد سال ۱۳۳۰ جمعیت ایرانی حمایت‌کننده از کودکان، برای نخستین بار این روز را در ایران جشن گرفت. در این جشن که در تهران برگزار شد تعداد زیادی کودک در کامیون‌های آراسته با گل و کبوترِ صلح و پرچم سه رنگ ایران به حرکت درآمدند. اکنون زیر سایه جمهوری اسلامی چندین دهه است چنین کارناوال‌هایی حتا برای کودکان هم در ایران راه نمی‌افتد.
مهم‌ترین فعالیتی که امسال در ایران برای روز جهانی کودک صورت گرفت برنامه‌ای بود که از سوی کانون فکری کودک و نوجوان برگزار شد. این برنامه با تکیه بر مسائلی همچون محیط‌زیست، قصه‌گویی و منظومه‌خوانی، فضایی تلفیقی برای شرکت‌کنندگان در این جشن فراهم آورد.
همچنین کارگاه آموزشی نقاشی با عنوان «صلح کنیم» ۱۸ تا ۲۰ مهرماه برای کودکان ۳ تا ۱۴ سال در نگارخانه فرهنگسرای ابن‌سینا در شهر تهران برگزار می‌شود. خسرو انصاری استاد این کارگاه است و قرار است آثار خلق شده در‌‌این کارگاه توسط بنیاد فرهنگی هنری «پیناک» در کشور ایتالیا به نمایش گذاشته شود.
کودکان ایران زیر بار بی تفاوتی‌‌‌ها
پیامی که مسئولان جمهوری اسلامی دست کم تا ساعات پایانی روز جهانی کودک به کودکان ایران ندادند نشأت گرفته از نگاه بی تفاوت و غیر مسئولانه آنها نسبت به کودکان است.
در چهار دهه گذشته وضعیت آسیبهای اجتماعی مرتبط با کودکان در‌‌ایران روز به روز افزایش یافته و در سال‌های اخیر به اوج خود رسیده است.
تعداد کودکان کار و خیابان از مرز چند میلیون نفر گذشته است؛ دولت نیز به جای حل ریشه‌‌‌های این مشکلات، تلاش می‌کند صورت مساله را پاک کند و مأموران بهزیستی و شهرداری در اقدام مشترکی زیر عنوان طرح ساماندهی کودکان کار و خیابان، به بازداشت کودکانی می‌پردازند که در سطح کلان‌شهرها به گدایی یا دست‌فروشی مشغولند و آنها را به مراکز بازپروری می‌فرستند؛ برخی کودکان از این مراکز فرار می‌کنند و تعدادی که از والدین خود خبر دارند به آنها تحویل داده می‌شوند اما باز پس از چند هفته خیابان‌‌‌ها و ایستگاه‌‌‌های مترو شاهد کودکانی است که به جای بازی و آموزش مشغول درآمدزایی از طریق گدایی و دست‌فروشی هستند و هر روز و هر ساعت در معرض انواع خطرها از جمله تجاوز، سوء استفاده جنسی، توهین، تحقیر و آزار جسمی قرار دارند.
همچنین تعداد کودکانی که به دلایل مختلف از جمله فقر از چرخه تحصیل باز می‌مانند در‌‌ایران قابل توجه است. این کودکان که به دلیل تشدید بحران اقتصادی تعدادشان در دهه گذشته در‌‌ایران افزایش یافته یا وارد بازار کار و انجام مشاغل کاذب می‌شوند یا خانه‌نشین می‌شوند که البته خانه‌نشینی بیشتر مختص دختران است.
در همین رابطه «شبکه یاری کودکان کار و خیابان» در بیانیه‌‌ای به مناسب روز جهانی کودک نوشت: «در ابتدای سال تحصیلی بسیاری از کودکان کار در خیابان، به دلیل «جمع آوری» و اعزام آنان به مراکز «پذیرش» نه تنها از رفتن به مدرسه که از زندگی با خانواده نیز جامانده‌اند و آسیبهای عاطفی- روانی متعددی برای آنان و خانواده‌‌‌هایشان ایجاد شد که متاسفانه هیچ مرجعی پاسخگوی آن نیست.»
در بخش دیگری از‌‌این بیانیه آمده است: «آموزش و پرورش با پوشش حدود ۱۲ میلیون دانش آموز و خانواده‌‌‌های آنان، به دلایل گوناگون از پرداختن به نقش اساسی خود که کمک به رشد و پرورش کودکان و اماده سازی آنان برای زندگی در جهان امروز است، باز مانده است.»
«شبکه یاری کودکان کار و خیابان» در پایان تحقق حق آموزش رایگان، برای همه کودکان با توجه به اصل ۳۰ قانون اساسی، منع خشونت و تبعیض نسبت به کودکان درهمه اشکال آن، تصویب «لایحه حمایت از کودکان ونوجوانان» که سال‌هاست در مجلس شورای اسلامی متوقف مانده، توقف «جمع‌آوری» کودکان کار در خیابان و اجرای آیین‌نامه حمایت اجتماعی از کودکان کار که سال‌هاست در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی خاک می‌خورد را جزو مهم‌ترین و اساسی‌ترین اقداماتی دانسته که دولت باید برای کودکان انجام دهد.
کودکانی با دلهره و بدون لبخند
در برخی کشورهای دیگر نیز کودکان وضعیت نامناسبی دارند و هر روزه شاهد خشونت و قتل و جنایت هستند. کودکانی که قربانی جنگ می‌شوند و اگر خیلی خوش‌شانس باشند خانواده‌‌‌های آنها با پذیرش انواع خطرها حتی خطر مرگ، آواره شده و تلاش می‌کنند خود را به سرزمینهای امن برسانند.
به گزارش یونیسف، خشونت‌ها در خاورمیانه و شمال آفریقا سلامت ۲۴ میلیون کودک را در کشورهای درگیر جنگ در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به خطر انداخته است. این کشورها شامل یمن، سوریه، نوار غزه، عراق، لیبی و سودان می‌شوند. خسارت‌های وارده به زیرساخت‌ها در‌‌این کشورها کودکان را از دسترسی به خدمات اولیه درمانی محروم کرده است. آسیبهای وارده به شبکه بهسازی و آبرسانی موجب شیوع بیماری‌های مسری از طریق آب شده است. علاوه براین، امکانات پیشگیرانه ناکافی است.
بر اساس این گزارش که ماه مه ۲۰۱۷ منتشر شد در یمن بیش از ۹ و نیم میلیون کودک، در سوریه نزدیک به ۶ میلیون و در عراق بیش از ۵ میلیون کودک به کمک‌‌‌های فوری نیاز دارند.
همچنین بر اساس گزارشی که در آستانه آغاز سال تحصیلی ۲۰۱۵-۲۰۱۶ منتشر شده بود، صندوق کودکان سازمان ملل اعلام کرد حدود ۴۰ درصد از کودکان خاورمیانه و شمال آفریقا به دلیل درگیری‌‌‌های منطقه از رفتن به مدرسه باز مانده‌اند. یونیسف همچنین اعلام کرد ۸۸۵۰ مدرسه در عراق، سوریه، یمن و لیبی نابود شده و یا آسیب جدی دیده‌اند و یا اینکه توسط طرف‌های درگیر جنگ اشغال شده‌اند.
این گزارش‌‌‌ها نشان می‌دهد جهان امروز با‌‌این سطح از خشونت و جنگ، جهان خوب و دل‌انگیزی برای هیچ کس به ویژه برای کودکان خاورمیانه و شمال آفریقا نیست.
