فرمانده کل ارتش در ایران در مراسم معارفه معاون جدید خود به بیان علت جابجاییها و تغییرات گسترده در رأس ارتش به ویژه در بین فرماندهان ستادی پرداخته و گفته است «هر کسی هر چیزی از قول ارتش و ارتشی بنویسد که باعث اختلاف بشود چه آن نویسنده بداند یا نداند این سخنِ دشمن است و مورد تأیید ما نیست».
اما پیش از آنکه به اظهارات سرلشکر عبدالرحیم موسوی، فرمانده کل ارتش پرداخته شود باید اشاره کرد که این تغییرات در کدام یگانها و در رده کدام فرماندهان بوده است.
در اقدامی بیسابقه برای نخستین بار در ارتش جمهوری اسلامی چهار فرمانده نیروی دریایی به ستاد ارتش منتقل شدند. ستاد محل تصمیمگیریهای کلان سازمانی و عملیاتی است و به طور سنتی افسران نیروی زمینی ارتش در آن نفوذ بالایی داشتند.
همچنین دریادار حبیب‌الله سیاری بعد از ۱۰ سال که فرمانده نیروی دریایی بود به ستاد ارتش منتقل و معاون هماهنگ کننده ارتش شد.
احمدرضا پوردستان که آبان سال ۱۳۹۶ به عنوان معاون ارتش انتخاب شد، کمتر از یک سال برکنار و سرتیپ محمد حسین دادرس (معاون هماهنگ کننده پیشین) جای او را گرفت. پوردستان کسی است که در اردیبهشت ۹۶ در گفتگویی با وبسایت روابط عمومی ارتش درباره حال و روز ارتش صحبت کرده و موضوع فروش پادگان‌ها برای تأمین هزینه را مطرح کرده بود.
این تغییرات دو محور عمده داشت اینکه چرا فرماندهان رده بالای «نیروی دریایی» به ستاد ارتش منتقل شدند و اینک چرا پوردستان که فرماندهی «نیروی زمینی» را در کارنامه خود داشت کنار زده شد و او را به مرکز مطالعات ارتش که جایگاه شغلی آن سطحی بسیار پایین‌تر از معاونت ارتش دارد منتقل شد؟
چکیدهی این تغییرات «میدان دادن به فرماندهان نیروی دریایی»، «کنار زدن فرماندهان نیروی زمینی» و «بازی ندادن فرماندهان نیروی هوایی» است.
در نامههایی که علی خامنهای به صورت جداگانه برای انتصاب هر یک از این افراد نوشته بود «کلمات کلیدی خاص» به کار رفت که هم بیانگر توقعات خامنهای است و هم برنامههای کلان رژیم ایران در حوزه نظامی.
ضعف در حوزه اطلاعاتی و بحران معیشت پرسنل
علی خامنهای در حکم دادرس (معاون جدید ارتش) نوشته «ارتقای آمادگی‌های اطلاعاتی و عملیاتی آجا و رفع نیازهای عمده‌ی معیشتی کارکنان در چارچوب تدابیر فرمانده کل مورد انتظار است».
۲۹ آبان سال ۱۳۹۵ وقتی خامنهای حکم انتصاب پوردستان را به عنوان معاون ارتش ابلاغ کرد در متن آن عیناً نوشته شده بود: «ارتقای آمادگی‌های اطلاعاتی و عملیاتی آجا و رفع معضلات معیشت کارکنان در چارچوب تدابیر فرمانده کل، مورد انتظار است».
این یعنی در یک سال گذشته و حتی پیش از آن آمادگی‌های اطلاعاتی و عملیاتی ارتش و وضعیت معیشت کارکنان تغییر نکرده و از پوردستان که یک انقلابی دوآتشه است هم کاری برنیامده. جانشین پوردستان، دادرس است، نویسنده کتاب «تهدیدشناسی و بحران» که گفته می‌شود دکترای مدیریت استراتژیک دارد و خامنهای و فرمانده ارتش روی او حساب کردهاند که شاید بتواند بحران معیشتی پرسنل را کاهش دهد و وضعیت «اطلاعات ارتش» را بهتر کند.
نگرانی از گسست و لزوم «هم‌افزایی»
در حکم حبیب‌الله سیّاری (معاون جدید هماهنگ کننده) آمده «کارآمدی و چابکی بیشتر ستاد ارتش در پاسخگویی به نیازهای محوری و اولویت‌دار و ارتقای هماهنگی، انسجام و هم‌افزایی در سطح ارتش، مورد انتظار است».
کلیدواژهی این دستور، «هم‌افزایی» و «چابکی» است که حکایت از اختلافات در بین فرماندهان ستادی ارتش دارد که حالا از سیاری با توجه به سن و سال و خلقیات‌اش خواسته شده فرماندهان و افسران را بیشتر و هماهنگتر کنار هم قرار دهد تا کُندی و رخوت از ستاد ارتش دور شود.
بازکردن حساب ویژه روی نیروی دریایی و لزوم «همگرایی» با سپاه
اما طولانیترین حکم با لحن و واژههای پرطمطراق و تمجیدهای پررنگ و لعاب مخصوص دریادار حسین خانزادی (فرمانده جدید نیروی دریایی) است.
در حکم او آمده «اکنون که به فضل الهی و مجاهدت فرماندهان، مدیران و کارکنان خدوم گام‌های مؤثری در پیشبرد این نیروی راهبردی برداشته شده است، انتظار می‌رود با عزمی راسخ و اهتمامی والا و تعاملی سازنده از تمام قابلیت‌ها و ظرفیت‌های نیرو و آجا و نیروهای مسلح و کشور بهره‌برداری نموده و به روند موجود شتابی مضاعف بخشید».
پیشنهاد این تغییرات با عبدالرحیم موسوی و تایید خامنهای بود و محتوای این احکام ارتباط مستقیمی با سخنرانی فرمانده ارتش در مراسم معارفه آنها که روز بیستم آبان برگزار شد، دارد.
موسوی در مقدمه سخنرانی خود گفت، سازماندهی موضوعی است که گزاره‌های مختلفی در آن نقش دارند و جابه‌جایی افراد مبنی بر ضعف آن نیست؛ به گفته‌ی وی «هیات رئیسه ارتش باید به حالت ترکیبی در می‌آمد» و از طرف دیگر، «ظرفیت مهمی در مرکز مطالعات ارتش داشتیم که باید به فردی با ظرفیت آن سپرده می‌شد، همچنین نیروی دریایی باید به فرد جوان‌تری سپرده می‌شد که بتواند راه خوب امیر سیاری را ادامه دهد.»
ویژگی‌های معاون جدید ارتش به پیشبرد کار بسیار کمک می‌کند
اما شاید مهم‌ترین اشاره فرمانده ارتش در این سخنان وقتی بود که گفت: «تهدیدات جدید ایجاب می‌کند تا ترکیبی جدید برای مقابله با آنها ایجاد کرد، بنده امیر دادرس را از دوران ستوانی می‌شناسم و با امیر سیاری بیش از ۲۰ سال است که با هم کار می‌کنیم و ما کاملاً با هم آشنا هستیم و به روحیات و خلقیات یکدیگر آشنایی داریم و این ویژگی‌ها به پیشبرد کار بسیار کمک می‌کند».
این هم یعنی «نیروی دریایی» است که قرار است در برابر تهدیدات جدید بازوی ارتش باشد و رژیم پیش‌بینی کرده که کانون بحران در دریا و محل آن «خلیج فارس» است.
اختلاف بین فرماندهان ردهبالای ارتش نیز در همین موضوع نهفته است چون گروهی از افسران ستادی معتقدند نقش محوری باید به نیروی زمینی سپرده شود زیرا تهدیدات نه در آب بلکه در خشکی است. جایی که میداندار آن «سپاه قدس» است و نه نیروی زمینی ارتش. همسویی با سپاه نقشی بود که عبدالرحیم موسوی به راحتی آن را پذیرفت و در چند سخنرانی خود به خامنهای و سپاه ثابت کرد که بر اساس آن حرکت می‌کند و همسویی با استراتژی و دکترین دفاعی سپاه، محل اختلاف فرماندهان ارتش شد.
تاکید فرمانده ارتش به اتحاد با سپاه
بر همین اساس سرلشکر عبدالرحیم موسوی فرمانده ارتش در بخش دیگری از سخنرانی خود تاکید کرد: «دشمنان ما در دوران دفاع مقدس از اتحاد ارتش و سپاه ضربه‌های زیادی خوردند و امروز هم می‌خواهند به این رابطه خدشه وارد کنند، موضع رسمی ارتش همانی است که من در روز دانش‌آموختگی دانشجویان ارتش در محضر فرمانده کل قوا گفتم، هر کسی هر چیزی از قول ارتش و ارتشی بنویسد که باعث اختلاف بشود چه آن نویسنده بداند یا نداند این سخن دشمن است و مورد تأیید ما نیست».
احمدرضا پوردستان، تلاش زیادی کرد تا خود را همسو با استراتژی سپاه و یک انقلابی نشان دهد، تا آنجا که حتی بعد از برکناری اعلام کرد «اگر روزی از ارتش بروم در پایگاه بسیج کار خواهم کرد»، اما در واقع این اجازه را نیافت.
موسوی در مورد برکناری پوردستان نیز گفت: «از طرف دیگر ما همکاری بسیار مؤمن، شجاع، جانباز و توانمند داریم که باید از ایشان در جایگاه مهمی برای ارتقای ارتش استفاده می‌کردیم و مأموریت مطالعه عمیق برای ارتقای توان ارتش، مسوولیت مهمی است که حضرت آقا به امیر پوردستان سپردند».
این در حالیست که پوردستان به وضوح دیده است که بدنهی ارتش حاضر به همسویی با سپاه نیست، از طرفی توان مالی برای پاسخگویی به مطالبات ارتش وجود ندارد.
این موضوع در مصاحبه چندی پیش کیهان لندن با سرهنگ ابراهیم شهلایی، مطرح شد و او گفت: «از ارتش به همان اندازه بها و بودجه‌‌ای که به آن می‌دهند می‌توان توقع داشت. بودجه باید در حدی باشد که یک سازمان نظامی بتواند خودش را در عملیات مختلف نشان دهد، در غیر این صورت نمی‌تواند ماموریت را در سطح بالا انجام دهد».
با این حال عبدالرحیم موسوی با تغییرات گسترده تلاش کرده خیال خامنهای را با روی کار آوردن فرماندهان نزدیک به خود راحت کند و قبول کرد که با استراتژیهای کلان دفاعی سپاه همسو باشد، گرچه امکان پیاده شدن آن در عمل بحث دیگری است. به ویژه آنکه در سالهای اخیر نیروی هوایی توانسته است با رزمناوهای خود به آبهای آزاد راه پیدا کند که از نظر رهبری رژیم دستاوردی بزرگ بوده است.
کنار زدن، یا دقیقتر بگوییم، پاکسازی در رده فرماندهان بالای ارتش که از ابعاد مختلف قابل بررسی است و بخش اصلی آن مربوط به اختلاف نظر در دکترین دفاعی سپاه است آنچنان مورد استقبال علی خامنهای قرار گرفت که روز بیستم آبان در مراسم معارفه فرماندهان جدید ارتش، سردار محمد شیرازی «رییس دفتر نظامی خامنهای» از طرف وی از فرمانده ارتش بابت همدلی با سپاه تشکر کرد.
یادآوری می‌شود که ماموریت عبدالرحیم موسوی، فرمانده جدید ارتش با دو سخنرانی، یکی درباره اتحاد با سپاه و دیگری با تاکید بر محور رشادتهای حسن حججی، شروع شد. حججی یکی از نیروهای سپاه قدس بود که توسط داعش کشته شد.
