کانون مدافعان حقوق بشر در گزارش تازه خود با اشاره به طرح سپاه پاسداران با عنوان مقابله با «اراذل و اوباش»، اعلام کرده است که سپاه پاسداران با گسترش غیرقانونی اختیارات خود در امور اقتصادی و امنیتی، سعی دارد دایره نفوذ خود را به مسائل سیاسی نیز تسری داده و تبدیل به مهره نیرومندی در مبادلات سیاسی شود. این سازمان مردم‌نهاد چنین تلاشی را خارج از وظیفه ذاتی سپاه پاسداران دانسته است.
از همین رو کانون مدافعان حقوق بشر اعلام کرده است که سپاه پاسداران باید هرچه سریع‌تر با تمکین به قانون اساسی، فعالیت‌های اقتصادی خود را خاتمه داده و با بستن بازداشتگاه‌های غیرقانونی و پرهیز از ورود به مسائل سیاسی، به پادگان‌ها بازگشته و به هدف اصلی خود، یعنی حفاظت از انقلاب، بپردازد و از ایجاد نارضایتی و در نتیجه تضعیف انقلاب پرهیز کند.
گزارش مختصر از وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه آذر ۱۳۹۶
مقدمه
اهداف انقلاب مردم ایران، استقلال و آزادی بود که باید در حکومت «جمهوری اسلامی» تجلی یابد.
طبق اصل ۱۵۰ قانون اساسی، هدف از تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، «… نگهبانی از انقلاب و دستاوردهای آن…» است. با گذشت چند سال از انقلاب و به ویژه پس از پایان جنگ هشت ساله ایران و عراق، سپاه پاسداران به تدریج از وظیفه اصلی خود، دور افتاد و نه تنها از دستاوردهای انقلاب، نگهبانی نکرد بلکه باعث بسیاری از نابسامانی‌ها نیز شد. از جمله با دخالت در امور اقتصادی و تاسیس شرکت‌های خصوصی و نیمه‌خصوصی و چندین موسسه مالی و اعتباری، به رقیب قدرتمندی برای بخش خصوصی تبدیل شد که در نتیجه تعدادی از کارخانه‌ها و شرکت‌ها ورشکسته و تعطیل شدند. همچنین به بهانه حفظ امنیت ملی، مبادرت به دستگیری و بازداشت‌های خودسرانه کرد و با تاسیس زندان‌های غیرقانونی و به دور از نظارت قوه قضاییه، باعث اخلال در اجرای قانون و در نتیجه گسترش نارضایی عمومی شد که اثر مستقیم آن بدبینی مردم نسبت به کل رژیم است.
در ماه گذشته در اقدامی کم سابقه، سپاه پاسداران اعلام کرد که برای مقابله با «اراذل و اوباش» در شهر‌ها، مخصوصا شهرهای پرجمعیت از قبیل تهران، مبادرت به ارسال نیرو می‌کند و همچنین سازمان بسیج، که زیر نظر سپاه پاسداران است، در محلات شهر‌ها گشت ویژه برای مقابله با ناامنی و سرقت برقرار خواهد کرد. صرف نظر از اینکه تشخیص «اراذل و اوباش» امری قضایی و خارج از حیطه اختیارات سپاه پاسداران است، اساسا حفظ امنیت و نظم اجتماعی از وظایف نیروی انتظامی است که به تعداد کافی نیرو در اختیار دارد و از سوی مقامات مسئول آن تاکنون چندین بار با طرح سپاه مخالفت شده است.
به نظر می‌رسد که سپاه پاسداران با گسترش غیرقانونی اختیارات خود در امور اقتصادی و امنیتی، سعی دارد دایره نفوذ خود را به مسائل سیاسی نیز تسری داده و تبدیل به مهره نیرومندی در مبادلات سیاسی شود که این امر مسلما خارج از وظیفه ذاتی سپاه پاسداران بوده، برای آینده ایران نیز خطرناک است و تاثیرات منفی فراوانی از جمله تضعیف انقلاب خواهد داشت.
در ادامه گزارش ماه آذر ۱۳۹۶ همچنین خلاصه‌ای از وضعیت نقض حقوق بشر در ایران در آذرماه ۱۳۹۶ در پی می‌آید. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی است که در سایت‌ها و رسانه‌های مختلف درج شده و صحت آن به احراز رسیده و در سه بخش و به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر شده است.
بخش اول – حقوق مدنی، سیاسی و فرهنگی
الف- وضعیت فعالان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی
۱) در این ماه بیش از ۲۳ نفر بازداشت شدند که بازداشت شدگان عبارتند از: سینا قلندری، فعال رسانه‌ای، و علیرضا سپاهی لائین، فعال فرهنگی.
همچنین سپاه پاسداران از بازداشت چندین نفر، بدون ذکر تعداد و نام، در کرج به اتهام آنچه که هواداری از گروه «ری استارت» می‌نامید، و رسانه‌های خبری در ایران از بازداشت یک نفر در مشهد به اتهام آنچه که راه‌اندازی چند گروه تلگرامی با موضوع دگرباشان جنسی عنوان کردند، خبر دادند.
از سوی دیگر برخی خبر‌ها از بازداشت حسین باقری، فعال فرهنگی، هیوا یزدان مهدی آبادی، معین نامجویان، نغمه شادابی، سهیلا شادابی و فرزانه امینی و برهان تبیانیان، ۵ شهروند بهایی، میلاد گودرزی، علیرضا نورمحمدی، شهاب شاهی و امین خاکی، ۴ نوکیش مسیحی، خدیجه نیسى، فعال مدنی، حسن بترانی، شهروند اهوازی، عبدالله علیرضانژاد، شهروند اهل گچساران، ارژنگ زرگوش، شهروند اهل کرمانشاه، امیر واحدی، عبدالرزاق محمودی، آرام نیک‌پی و تحسین دادرس، ۴ شهروند اهل مریوان، کیوان علیالی، شهروند اهل مهاباد، نادر ریحانی، شهروند اهل ماهشهر و همچنین تعدادی از شهروندان استان‌های کرمانشاه و سنندج در پی کمک‌رسانی به زلزله‌زدگان استان کرمانشاه حکایت دارند.
لازم به تذکر است که چند نفر از افراد بازداشت شده پس از مدتی با تودیع وثیقه به‌صورت موقت تا روز محاکمه از زندان آزاد شدند.
۲) محمد کریمی، شهروند اهل بوکان، برای گذراندن حکم سه سال حبس، نگین قدمیان، شهروند بهایی، برای گذراندن حکم ۵ سال حبس، سهیلا زبیری، شهروند اهل سردشت، برای گذراندن حکم ۲۴ ماه حبس و صفا حسن‌پور، شهروند اهل سردشت، برای گذراندن حکم ۶ ماه حبس و موسی سودی مغانلو، شهروند اهل اردبیل، برای گذراندن حکم ۷ ماه حبس، بازداشت و به زندان منتقل شدند.
۳) یاشار رضوانی، شهروند بهایی، به ۲ سال حبس تعزیری، کبری خالندی، فعال مدنی، به دو ماه و ١۵ روز حبس، منصور قلندرزهی، شهروند اهل سراوان که اینک در زندان به‌سر می‌برد، به ۶ سال حبس، محمدامین (امیر) پیغامی، طاهر خورشیدی و فاروق شارویرانی، سه شهروند اهل ارومیه، به ترتیب به ۴۸ ماه، ۸۴ ماه و ۴۸ ماه حبس همراه با تبعید، مجید اسدی، فعال سابق دانشجویی، به شش سال حبس و تبعید، پیام شکیبا، فعال سابق دانشجویی، به ۱۱ سال حبس و تبعید و محمد بنازاده، زندانی سابق سیاسی، به تحمل ۱۱ سال حبس تعزیری و تبعید، زمانه زیویه، دانشجو، به ۵۰ ضربه شلاق در ملاء عام، ایوب جوان‌پور، شهروند اهل سقز، به ۵۰ ضربه شلاق در ملاء عام و منارە ملاویسە، شهروند اهل سقز، به ۵۰ ضربه شلاق در ملاء عام محکوم شدند.
همچنین وحید‌پور طهماسب، از هواداران گروه عرفان حلقه، در دادگاه تجدید نظر به سه ماه و یک روز حبس، محمد مهدوی‌فر، فعال فرهنگی، در دادگاه تجدید نظر به دو سال حبس محکوم شدند. حکم‌های دو سال حبس تعزیری و شلاق برای قاسم قنبری و میر محمد میری، دو شهروند اهل گچساران، نیز در دادگاه تجدید نظر تایید شد.
۴) مقام‌های مسئول محدودیت‌هایی را برای سفر آزادانه مولوی عبدالحمید، روحانی بلند پایه اهل سنت، به اکثر استان‌های مختلف ایران اعمال کردند.
۵) شورای نگهبان قانون اساسی مصوبه مجلس شورای اسلامی را که به اقلیت‌های دینی اجازه نامزد شدن و ورود به شورا‌ها را می‌داد، رد کرد.
ب- وضعیت حقوق فرهنگی
۱) مقام‌های مسئول از برگزاری مراسم سالگرد به قتل رسیدن محمد مختاری و محمد جعفر پوینده، دو نویسنده‌ای که به قتل رسیدند، ممانعت به‌عمل آوردند. همچنین مقام‌های مسئول از برگزاری مراسم چهلمین روز درگذشت علی‌اشرف درویشیان، داستان‌نویس، ممانعت به‌عمل آوردند.
۲) هیئت منصفه دادگاه مطبوعات، مدیر مسئول روزنامه «ایران» و مدیر مسئول پایگاه خبری «۲۴ آنلاین» را مجرم شناخت.
۳) فیلم مستند پرتره «مثل یک زن» که به زندگی خانوادگی و سیاسی فائزه هاشمی می‌پردازد، از جشنواره حقیقت حذف شد.
۴) ناشران اهل سنت مجبور هستند تا نشان ویژه اهل سنت بر روی کتاب‌هایشان را درج کنند.
پ- سایر موارد نقض حقوق بشر
۱) در این ماه حداقل ۷ نفر اعدام شدند. اسامی اعدام‌شدگان که نام کامل آنان مشخص نشده است ولی مقام‌های قضایی یا رسانه‌های وابسته به دولت ایران یا سایت‌های خبری اعدام آن‌ها را تایید کرده‌اند، به شرح زیر است: «ع. پ» در ساری، «ع. ش» در قاین و «م. ا» در بابل اعدام شدند. مقام‌های قضایی اتهام این افراد را قتل عمد عنوان کردند.
همچنین رسانه‌های خبری در ایران از اعدام دو نفر در ملاء عام در اصفهان، یک نفر در ملاء عام در خوی و یک نفر در شیراز به اتهام قتل عمد خبر دادند.
از سوی دیگر برخی سایت‌های خبری غیررسمی از اجرای احکام اعدام در زندان‌های رجایی‌شهر، زاهدان، تبریز، اردبیل، کرمانشاه و زنجان خبر داده‌اند؛ خبری که از سوی مقام‌های قضایی یا رسانه‌های وابسته به حکومت ایران تایید یا رد نشده است.
۲) رسانه‌های خبری در ایران از صدور حکم‌های اعدام برای سیامک و احمد، اهل افغانستان، در استان البرز، فؤاد و شیرعلی، اهل افغانستان، پیمان، هوشنگ و رضا، افشین، امیر، مهرام، فرزاد و دو نفر دیگر در استان تهران، یک نفر در استان گیلان، دو نفر در شهریار به اتهام قتل عمد، یک نفر در استان تهران به اتهام سرقت، ۱۴ نفر در کرج به اتهام عضویت در باند بین‌المللی قاچاق مواد مخدر و یک نفر در استان البرز به اتهام رابطه خارج از ازدواج خبر دادند.
همچنین حکم‌های اعدام مژگان در استان تهران، سه نفر در استان تهران به اتهام فساد فی‌الارض، دو نفر در استان تهران و یک نفر در بروجرد به اتهام قتل عمد، فرشید در استان تهران به اتهام تجاوز به عنف، در دیوان‌عالی کشور تایید شد. همچنین حسب اعلام خانواده احمدرضا جلالی، حکم اعدام این پزشک زندانی که متهم به جاسوسی است در دیوان عالی کشور تایید شده است.
۳) رسانه‌های خبری در ایران از اجرای حکم شلاق برای یک نفر در ملاء عام در بجستان به اتهام چاقوکشی خبر دادند.
۴) رسانه‌های خبری در ایران از صدور حکم‌های شلاق برای مهرداد و مهرزاد در استان تهران به اتهام آدم ربایی خبر دادند.
۵) وضعیت برخی زندانیان همچنان ناگوار گزارش می‌شود، به‌گونه‌ای که تعدادی از آنان مانند علی‌شریعتی، کامران قادری و رضا شهابی بیمار هستند که نسبت به درمان و معالجه آن‌ها اقدامی جدی صورت نگرفته است.
۶) محمدصابر ملک رئیسی در اعتراض به آنچه که وضعیت نامطلوب زندانیان و نقض حقوق قانونی‌اشان می‌داند، دست به اعتصاب غذا زد.
۷) رسانه‌های خبری در ایران از بازداشت ۲۳۰ نفر در استان تهران و ۲۴ نفر در اراک در پی شرکت در یک مهمانی خبر داد.
۸) پلیس از بازداشت یک نفر -بدون ذکر نام- در استان یزد به اتهام آنچه که تبلیغات برای برگزاری مهمانی می‌کرد و ۹ نفر در مشهد -بدون ذکر نام- به اتهام فعالیت در زمینه تبلیغات و مدلینیگ لباس در فضای مجازی خبر داد. همچنین مقام مسئول از بازداشت یک نفر در کاشان به اتهام برگزاری شوی زیورآلات خبر داد.
۹) پلیس از بازداشت دو نفر در استان تهران به اتهام آنچه که ترسیم اشکال و علائم شیطان‌پرستی بر روی دیوار می‌نامید، خبر داد.
بخش دوم – حقوق اقتصادی و اجتماعی
وضعیت اقتصادی و اجتماعی در ایران همچنان نامناسب گزارش می‌شود؛ به‌عنوان مثال، خبر‌ها از نامناسب بودن وضعیت شغلی و حقوقی کارگران ماشین آلات صنعتی تراکتور سازی ایران (تبریز)، شرکت تعاونی فرآورده‌های لبنی بهار دالاهو (مانیزان)، شهرداری اهواز، شرکت داروسازی کوثر، کارخانه ماشین آلات صنعتی تراکتورسازی ایران، راه‌آهن آذربایجان شرقی، جایگاه‌های CNG در کلاله استان گلستان، کارخانه «پروفیل ارومیه»، شرکت حمل و نقل بین‌المللی خلیج فارس، مجتمع کشت و صنعت هفت تپه، کارخانه آذرشهد ارومیه، فاز ۱۴ پارس جنوبی، حفاری شمال، همچنین جمعی از کارگران بازنشسته کارخانه لاستیک سازی کیان تایر، جمعی از نیروی کار شاغل در شرکت‌های تعاونی سهام عدالت، آتش‌نشانان ایستگاه‌های مختلف ساوه حکایت دارند.
۱) پرداخت‌های حقوق و مزایای کارگران کارخانه لاوان تابلو برای مدت ۹ ماه، کارگران شهرداری کرج برای مدت سه ماه، کارگران شهرداری امیدیه برای مدت دو تا سه ماه، کارگران کارخانه گسترش مانا ساز برای مدت شش ماه، حدود پنجاه کارگر پروژه راهسازی باند دوم تور بروجرد به اراک برای مدت شش ماه، کارگران شهرداری ایرانشهر برای مدت سه ماه، جمعی از کارکنان پایگاه‌های بهداشت استان اصفهان برای مدت سه ماه و حدود ۲۰۰ کارگر شرکت «تالون» برای مدت ۴ ماه تا زمان تهیه این گزارش به‌تعویق افتاده است.
۲) ۱۴۷ کارگر کارخانه پروفیل ساوه، ۱۵۰ کارگر فصلی شهرداری مریوان و ۱۰۰ کارگر شرکت ارس خودرو دیزل (آمیکو) از محل‌های کار خود تعدیل شدند.
همچنین ۱۲۰ کارگر شرکت نفت ستاره خلیج فارس، ۱۸۰ کارگر کارخانه صدر فولاد خرم‌آباد با تعطیلی این واحد‌ها، بیکار شدند.
۳) محل‌های کسب شهریار خداپناه، انیس حکمران، خیرالله بخشی و پیام ظفریاب، ۴ شهروند بهایی، توسط پلیس پلمپ شد.
بخش سوم- میراث فرهنگی و محیط زیست
اخبار منتشر شده از محیط زیست در آذرماه، همچنان نشان از نامناسب بودن وضعیت این حوزه دارد، به‌گونه‌ای که عضو شورای شهر تهران از جان باختن ۱۲ نفر در هر ۲۴ ساعت در تهران به علت آلودگی هوا خبر داد.
۱) در برخی روزهای مهر ماه، میزان غلظت گرد و غبار در هوای اهواز، ۱۴ برابر حد مجاز رسید.
۲) بر اثر انفجار دو قبضه مین در مهران، سه نفر کشته و یک نفر مجروح شدند. همچنین بر اثر انفجار یک قبضه مین در استان کرمانشاه یک نفر کشته و یک نفر مجروح شدند. در انفجار یک قبضه مین دیگر در سردشت یک نفر مجروح شد.
خاتمه
کانون مدافعان حقوق بشر در پایان گزارش ماه آذرماه، بار دیگر تاکید می‌کند که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی باید هرچه سریع‌تر با تمکین به قانون اساسی، فعالیت‌های اقتصادی خود را خاتمه داده و با بستن بازداشتگاه‌های غیرقانونی و پرهیز از ورود به مسائل سیاسی، به پادگان‌ها بازگشته و به هدف اصلی خود، یعنی حفاظت از انقلاب، بپردازد و از ایجاد نارضایتی و در نتیجه تضعیف انقلاب پرهیز کند.
