سه وزیر کابینه روحانی در یک قدمی استیضاح

سه وزیر کابینه حسن روحانی قرار است روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه، ۲۲ و ۲۳ اسفندماه، در مجلس شورای اسلامی استیضاح شوند. 

علی ربیعی، وزیر کار، در صبح سه‌شنبه و عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی بعد از ظهر سه‌شنبه و محمود حجتی، وزیر کشاورزی نیز در روز چهارشنبه استیضاح خواهند شد.

موضوع استیضاح علی ربیعی و عباس آخوندی هفته‌ها پیش و پس از آتش‌سوزی و غرق شدن نفتکش سانچی و سقوط هواپیمای مسیر تهران-یاسوج مطرح شد. این در حالیست که از دولت نخست روحانی نیز این دو وزیرِ کابینه زیر ذره‌بین برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی بودند.

محمود حجتی، وزیر اصلاح‌طلب کشاورزی که در کابینه روحانی تازه نفس است وضعیت متفاوتی دارد. برخی معتقدند استیضاح حجتی یک اقدام نمایشی از سوی نماینده برخی شهرستان‌ها برای کسب پایگاه اجتماعی میان مردم حوزه انتخابی است برخی دیگر نیز حجتی را در موقعیت سختی می‌بینند که احتمال دارد استیضاح او رأی بیاورد.

«کوتاهی در رسیدگی به وضعیت کشاورزان به‌ویژه گندم‌کاران و چغندرکاران»، «بی‌توجهی به اقتصاد دامداران»، «ناتوانی در تنظیم بازار محصولات کشاورزی»، «برخورد نکردن با تخلفات شرکت‌های تابع وزارت کشاورزی» و «توجه نکردن به الگوهای کشت» از جمله محورهای استیضاح وزیر کشاورزی عنوان شده‌اند.

حجتی زمان بررسی کابینه به راحتی نتوانسته بود از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رأی اعتماد بیاورد و حالا هم نمایندگان خواستار استیضاح او گفته‌اند ۱۴۰ نماینده مجلس شورای اسلامی خواستار استیضاح او هستند.

نمایندگان در استیضاح «عباد» کوتاه نمی‌آیند

علی ربیعی، وزیر کار، که در سال ۹۵ نیز نخستین وزیری بود که توسط نمایندگان دهمین دوره مجلس شورای اسلامی در معرض استیضاح قرار گرفته بود، در هفته‌های گذشته و پس از ماجرای نفتکش سانچی بهانه‌ای دوباره به نمایندگان مجلس شورای اسلامی داده است تا طرح استیضاح او را به جریان بیاندازند.

ربیعی همچنین پس از ماجرای فیش‌های حقوقی و درآمد نجومی مدیرعامل بانک رفاه مورد توجه افکار عمومی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار گرفت و بسیاری معتقد بودند ربیعی در انتصاب صدقی مدیرعامل برکنار شده ‏بانک رفاه نقش زیادی داشته است. ‏

اکنون نمایندگان برای بار دیگر توان خود را به میان گذاشته‌اند تا ربیعی را به جلسه استیضاح بکشانند. ربیعی اما در روزهای گذشته گفته است انتظار دارد استیضاح‌کنندگان مطابق سوگندی که یاد کرده‌اند، استیضاح را به همان دلیلی انجام دهند که می‌گویند.

ربیعی با این اظهار نظر تلاش دارد دست‌های پشت پرده را در استیضاح خود دخیل بداند در حالی که نمایندگان خواستار استیضاح ربیعی  «سوءمدیریت در مجموعه‌های اقتصادی»، «عدم واگذاری مجموعه‌های خصولتی به بخش خصوصی»، «افزایش بدهکاری مجموعه‌های سرمایه‌گذاری مثل سازمان تأمین اجتماعی و سازمان بازنشستگی»، «سانحه نفتکش سانچی»، «طرح تحول سلامت» و «بی‌توجهی به حقوق کارگران» را از جمله دلایل استیضاح او عنوان می‌کنند.

در حالی که علی ربیعی یکی از چهره‌های امنیتی دولت حسن روحانی است که سالها با نام مستعار «عباد» در دستگاه وزارت اطلاعات به عنوان بازجو و طراح پروژه‌های امنیتی به فعالیت مشغول بود و اکنون نیز حرف و حدیث‌های زیادی در مورد زدوبندهای سیاسی او در وزارت کار مطرح است اما در روزهای گذشته حامیان دولت تلاش بسیار گسترده‌ای کرده تا با نشان دادن چهره‌‌ای «خادم» از وزیر کار به حمایت از او و تضعیف استیضاح‌کنندگان بپردازند.

اما در مقابل نمایندگانی هم هستند که به طور جدی برای استیضاح علی ربیعی ایستاده‌اند. یکی از این نمایندگان محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، است که می‌گوید مجلس در مورد استیضاح وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی کوتاه نمی‌آید چون استمرار وضیعت کنونی و حتی یک روز ادامه فعالیت ربیعی به صلاح کشور نیست.

استیضاح ربیعی در حالی اتفاق می‌افتد که بدون شک در مقابل نمایندگانِ خواستار استیضاح، لابی دولت و هوادارنش نیز بیکار ننشسته و همه تلاش خود را خواهند کرد تا چهره امنیتی و پرنفوذ دولت روحانی بر مسند وزارت باقی بماند. در حالی که هزاران کارگر در ایران از وضعیت شغلی و عدم حمایت‌های دولت از وضعیت کارگران ناراضی هستند در روزهای گذشته چند شورای کار وابسته به لابی ربیعی با صدور بیانیه خواستار لغو جلسه استیضاح او شدند. برخی دیگر از حامیان دولت روحانی نیز می‌گویند نمایندگان حامی استیضاح ربیعی به دلیل اینکه وزارتخانه زیر مدیریت او حاضر به دادن باج و رانت به نمایندگان نیست وزیر کار در چنین موقعیتی قرار گرفته است.

جدا از جناح‌بندی‌ها و تسویه‌حساب‌های احتمالی که در کشاندن علی ربیعی به صحن مجلس شورای اسلامی موثر بوده است واقعیت اینست که وزارت کار دولت روحانی در بسیاری از زمینه‌ها نتوانسته است موثر عمل کند. بهبود وضعیت اشتغال که از برجسته‌ترین خواسته‌های بخش زیادی از مردمی بود که نام حسن روحانی را بر روی تعرفه رأی نوشتند همچنان معطل مانده و نه تنها وضعیت اشتغال بهتر نشده بلکه بدتر نیز شده است.

همچنین بحران معیشت و اخرج و بیکاری کارد را به استخوان کارگران رسانده است و بازنشستگان نیز وضعیتی بهتر از کارگران ندارند. این مسائل که زندگی بیش از نیمی از مردم ایران را با مشکلاتی روبرو کرده است بدون شک مسائلی است که فرای درگیری‌های میان جناحی و تسویه‌حساب‌ها قابل تأمل بوده و باید دید وزیر کار برای آنها چه پاسخی به نمایندگان مجلس شورای اسلامی ارائه خواهد داد.

وزیری که حتی حاضر به عذرخواهی نشد

عباس آخوندی نیز یکی دیگر از وزرای کابینه روحانی است که از ابتدای تشکیل دولت نخست روحانی تا کنون مورد توجه ویژه نمایندگان اصولگرای مجلس شورای اسلامی بوده است.

عباس آخوندی در ۱۴ مهر ۹۴ و در دولت نخست حسن روحانی نیز بار دیگر به عنوان وزیر راه و شهرسازی در جلسه استیضاح حاضر شده بود و آن زمان هم مشکلات خطوط حمل و نقل هوایی، جاده‌ای و ریلی و مشکلات بازار مسکن، به ویژه مسکن مهر، از عوامل استیضاح آخوندی بود. در نهایت این استیضاح با ۷۲ رأی موافق، ۱۷۵ رأی مخالف و ۵ رأی ممتنع از مجموع ۲۵۲ رأی مأخوذه، رأی نیاورد. اما نمایندگان دست از سر او بر نداشته و در اسفند ۹۵ نیز بار دیگر او را به مجلس شورای اسلامی کشاندند که باز هم برای پایین کشیدن او از کرسی وزارت ناکام ماندند و استیضاح او رأی نیاورد.

اکنون نمایندگان طراح استیضاح عباس آخوندی در درخواست استیضاح آخوندی به عواملی برای استیضاح از جمله «عدم توانایی در مواجهه با بحران‌های موجود در سیستم حمل و نقل کشور»، «عدم نظارت بر سیستم ناوگان هوایی و ریلی و بروز مشکلات در کشور و مرگ تعداد بسیار زیادی از هموطنان عزیز»، «عدم اجرای برنامه‌های ارائه شده به مجلس شورای اسلامی در نوسازی ناوگان‌های حمل و نقل عمومی»، «بی‌انگیزگی در اداره امور وزارتخانه‌ ذیربط» و نیز «عدم پاسخگویی مناسب به مردم شریف و نمایندگان محترم» اشاره کرده‌اند.

شرایط عباس آخوندی در نزد نمایندگان اصولگرای مجلس شورای اسلامی بهتر از وضعیت علی ربیعی نیست و بسیاری از نمایندگان آماده استیضاح او در عصر روز سه‌شنبه هستند. سیدحسین نقوی‌حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه موضع‌گیری‌ها علیه وزیر راه در مجلس شدید است، می‌گوید: «استیضاح وزیر راه و شهرسازی از نظر کارکردی مورد مطالبه مجلس است.»

محمدعلی پورمختار، عضو کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی نیز می‌گوید: «مسائل رخ داده در ماه‌های اخیر در حوزه راه نشان می‌دهد که وزارت راه و شهرسازی نیازمند تغییر است و فضای مجلس به گونه‌ای است که به احتمال قوی استیضاح وزیر راه و شهرسازی رای خواهد آورد.»

احمد امیرآبادی فراهانی، نماینده قم و عضو هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی، نیز با بیان اینکه اگر وکلای ملت در قوه مقننه به استیضاح عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی رای مثبت بدهند کار بزرگی انجام داده‌اند، می‌گوید: «اگر آخوندی بار دیگر از مجلس رای اعتماد بگیرد قطعاً نمایندگان نمی‌توانند در برابر این اقدام خود در برابر افکار عمومی پاسخگو باشند.»

البته یکی دیگر از دلائلی که موجب ناخرسندی نمایندگان مجلس شورای اسلامی از عباس آخوندی شده اینست که پس از وقایع پی‌درپی در حوزه وزارت او و به ویژه پس از سقوط هواپیمای تهران-یاسوج او حاضر به عذرخواهی بابت این اتفاقات نشد.

در همین رابطه احمد امیرآبادی فراهانی می‌گوید حوادثی که پشت سر هم اتفاق افتاد یک نکته است البته آقای آخوندی هیچ عذرخواهی هم در قبال حوادث رخ داده نداشته است.

غلامرضا تاج‌گردون، نماینده اصلاح‌طلبی که اکنون از جمله نمایندگان پیگیر استیضاح علی ربیعی و عباس آخوندی است، با انتشار نوشته‌ای در اینستاگرام خود به عدم عذرخواهی وزیر راه در مورد سقوط هواپیمای تهران-یاسوج واکنش نشان داد و نوشت: «در این ایام هر چه تلاش کردم وزیر عزیزی از سقوط هواپیما عذرخواهی کند نشد و نپذیرفتند و هر کسی گفت اگر عذر خواهی کنیم یعنی مقصریم.»

تاج‌گرودن با بیان اینکه نمی داند نتیجه استیضاح وزیر چه می شود نوشت: «ولی دنا تو مقصر بودی که قامتت بلندتر از تصور ما بود!»

البته در مقابل موج اعتراضات به وزیر راه و شهرسازی، او نیز با نوشتن یادداشتی در کانال تلگرامی‌اش با انتقاد ازنمایندگان مجلس بابت طرح استیضاحش با طرح این پرسش که «آیا این استیضاح پایه‌ استواری دارد» گفت: «نمایندگان چگونه و با چه مدرکی به این نتیجه رسیدند مقصر سقوط هواپیمای آسمان هستم؟»

آخوندی در ادامه این یادداشت نوشته است: «بسیار خرسندم که برای سومین بار در صحن مجلس شورای اسلامی برای پاسخ به استیضاحنمایندگان طالب توضیح حضور پیدا خواهم کرد. البته افزون بر استیضاح، تا کنون چهار بار دیگر نیز برای پاسخ به سئوال نمایندگان محترم نیز حضور یافته‌ام و در تمام موارد اکثریت نمایندگان عزیز توضیح‌های این‌جانب را قانع‌کننده‌ تشخیص داده‌اند. مبنای من در ادای توضیح‌ها همواره بر صداقت و درستی، منظور داشتن منافع ملی و رعایت وجدان جمعی ملت عزیز ایران بوده‌ و هست. و بر این باور نیز هستم که روح مردم‌سالاری چیزی جز اعمال حق پرسشگری برای ملت و ملزم‌ساختن مسئولان به پاسخگویی در چارچوب قانون چیز دیگری نیست. و باید با جان و دل آن را پاس بداریم.»

اکنون در حالی سه وزیر کابینه حسن روحانی در آخرین روزهای سال ۹۶ راهی مجلس شورای اسلامی می‌شوند که او هیچ واکنشی به این موضوع نشان نداده است و تنها خبرهایی درباره احتمال حضور اسحاق جهانگیری، معاون اول حسن روحانی، در جلسه بررسی استیضاح وزرا مطرح شده است.

اکبر رنجبرزاده، عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی با تأیید احتمال حضور اسحاق جهانگیری در این جلسات گفته است: «طبق آیین نامه فرصتی برای اظهارنظر ایشان پیش‌بینی نشده و تنها اگر رییس جمهور در جلسه حاضر شود، یک ساعت فرصت دفاع از وزیر را خواهد داشت.»

به گفته رنجبرزاده و براساس آیین نامه داخلی مجلس، ۵ ساعت برای استیضاح هر کدام از وزرا پیش بینی شده که براین اساس متقاضیان استیضاح دو ساعت را در اختیار دارند و می توانند این وقت را در بین خودشان تقسیم کنند. همچنین سه ساعت از زمان استیضاح در اختیار وزیر مربوطه است که می‌تواند یک ساعت آن را در اختیار یک یا دو نماینده قرار دهد یا همه وقت را خودش استفاده کند.